In Defence of Environmental Anthropocentrism

Zlatica Plašienková; Eva Smolková

doi:10.21697/seb.5816

Opublikowane: 2024-05-19

W obronie antropocentryzmu środowiskowego

Zlatica Plašienková

, Eva Smolková

Studia Ecologiae et Bioethicae

Dział: Artykuły naukowe

https://doi.org/10.21697/seb.5816

Abstrakt

Od samego początku swego rozwoju, myśl ekologiczna podważała założenia antropocentryzmu. Obecnie brakuje nam jednak pogłębionej analizy antropocentryzmu i jego poszczególnych przejawów. Autorzy niniejszego artykułu dokonują analizy wybranych form antropocentryzmu dominujących w różnych okresach historii kultury europejskiej. Artykuł przedstawia podstawową typologię antropocentryzmu, definiując antropocentryzm filozoficzny, religijny, filozoficzno-teologiczny i filozoficzno-naukowy. Autorzy proponują również piątą formę antropocentryzmu, którą nazywają antropocentryzmem środowiskowym. Rozważają oni zmiany istotne z punktu widzenia filozoficznego, etycznego i aksjologicznego, jak również analizują potencjał antropocentryzmu w porównaniu z antropocentryzmem środowiskowym i jego alternatywnymi formami, takimi jak biocentryzm i kosmocentryzm. Podejmują oni także próbę oceny znaczenia antropocentryzmu środowiskowego i możliwości jego realizacji w relacjach człowiek-środowisko. Zaproponowany tu antropocentryzm środowiskowy może potencjalnie stanowić odpowiedź na potrzebę wypracowania umiarkowanego, pozbawionego arogancji, pełnego pokory i szacunku, a także odpowiedzialnego podejścia człowieka do relacji z przyrodą.

Słowa kluczowe:

antropocentryzm, biocentryzm, kosmocentryzm, teocentryzm, typologia antropocentryzmu

Pobierz pliki

PDF (English)

Zasady cytowania

Plašienková, Z., & Smolková, E. (2024). W obronie antropocentryzmu środowiskowego. Studia Ecologiae Et Bioethicae. https://doi.org/10.21697/seb.5816

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

COE.int. 2024. The evolution of human rights. Accessed April 27, 2024. https://www.coe.int/en/web/compass/the-evolution-of-human-rights.
Google Scholar

Euroiuris.sk. 2024. Generácie ľudských práv [Generations of human rights]. Accessed April 27, 2024. http://ludskeprava.euroiuris.sk/index.php?link=gen_lud_prav#tretia_generacia.
Google Scholar

Francis (pope). 2015. Encyclical Letter Laudato Si'. On Care for our Common Home. Accessed April 27, 2024. https://www.vatican.va/content/dam/francesco/pdf/encyclicals/documents/papa-francesco_20150524_enciclica-laudato-si_en.pdf.
Google Scholar

Kohák, Erazim. 2000. Zelená svatozář [Green Halo]. Praha: SLON.
Google Scholar

Lovelock, James. 2005. Gaia and the Theory of the Living Planet. London: Gaia Books.
Google Scholar

Naess, Arne, and George Sessions. 1986. “The Basic Principles of Deep ecology.” The Trumpeter. Journal of Ecosophy 3(4): 14. Accessed April 27, 2024. https://trumpeter.athabascau.ca/index.php/trumpet/article/view/579/1241.
Google Scholar

Naess, Arne. 1990. Ecology, Community and Lifestyle. Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar

Naess, Arne. 2005. “The Deep Ecology Movement: Some Philosophical Aspects.” In The Selected Works of Arne Naess, by Arn A. Drengson (eds), 33-55. Dordrecht: Springer. https://doi.org/10.1007/978-1-4020-4519-6_88.
Google Scholar

Plašienková, Zlatica. 1993. “Inšpiratívnosť Teilhardovej koncepcie planetárnej koreflexie pre formovanie ekologickej paradigmy [The inspiration of Teilhard's concept of planetary co-reflection for the formation of an ecological paradigm].” In Spory o charakter ekologickej paradigmy: Diskusie o ekofilozofii II., edited by Eva Smolková and Zuzana Palovičová, 168-173. Bratislava: FÚ SAV.
Google Scholar

Regan, Tom. 1983. The Case for Animal Rights. Berkeley & Los Angeles: University of California Press.
Google Scholar

Rouseau, Jean-Jacques. 2010. O spoločenskej zmluve [On the Social Contract]. Translated by Miroslav Marcelli. Bratislava: Kalligram.
Google Scholar

Sadowski, Ryszard F. 2020. “The Role of Religious Argumentation in Shaping Pro-ecological Attitudes of Christians in Poland.” Studia Ecologiae et Bioethicae 18 (1): 7-22. https://doi.org/10.21697/seb.2020.1.02.
Google Scholar

Sessions, George. 1995. Deep Ecology for the 21st Century. Readings on the Philosophy and Practice of the new Environmentalism. Boston & London: Shambhala Publications.
Google Scholar

Singer, Peter. 1975. Animal Liberation. New York: Harper Collins.
Google Scholar

Smolková Eva, and Zuzana Palovičová eds. 1993. Spory o charakter ekologickej paradigmy: Diskusie o ekofilozofii II [Disputes about the Nature of the Ecological Paradigm: Discussions on Ecophilosophy II]. Bratislava: FÚ SAV.
Google Scholar

Smolková, Eva, and Zuzana Palovičová eds. 1992. Diskusie o ekofilozofii I [Discussions on Ecophilosophy I]. Bratislava: FÚ SAV.
Google Scholar

Smolková, Eva, and Zuzana Palovičová eds. 1994. Ekofilozofické koncepci [Ecophilosophical Concepts]. Bratislava: FÚ SAV.
Google Scholar

Smolková, Eva. 2000. Ekologický problém ako šanca [Ecological problem as a chance]. Bratislava: Iris.
Google Scholar

White, Lynn T. Jr. 1967. “The Historical Roots of our Ecological Crisis.” Science 155: 1203-1207.
Google Scholar