Consciousness and the Preservation of the Environment: A Panpsychist Perspective

Festus Chukwunweike Ogonegbu

doi:10.21697/seb.5851

Opublikowane: 2025-06-26

Tom 23 Nr 3 (2025)

Świadomość i ochrona środowiska: perspektywa panpsychiczna

Festus Chukwunweike Ogonegbu

Studia Ecologiae et Bioethicae

Dział: Artykuły naukowe

https://doi.org/10.21697/seb.5851

Abstrakt

Kryzys środowiskowy, z którym mierzy się ludzkość, wymaga nie tylko rozwiązań technologicznych, ale także głębokiego filozoficznego przeobrażenia naszej relacji z naturą. Niniejszy artykuł analizuje, w jaki sposób panpsychizm, stanowisko filozoficzne, zgodnie z którym świadomość lub mentalność są fundamentalne i wszechobecne w całym wszechświecie, oferuje cenne zasoby dla etyki środowiskowej i praktyk ochrony środowiska. Podczas gdy konwencjonalne zachodnie ontologie wciąż promują ostry podział na świadomych ludźmi i nieświadomą naturę, panpsychizm zakłada istnienie fundamentalnej ciągłości w całym świecie przyrody, która zmienia nasze etyczne zobowiązania w zakresie ochrony środowiska. Stosując podejścia analityczne i fenomenologiczne, autor w niniejszym artykule twierdzi, że uznanie posiadania świadomości przez byty istniejące w naturze zapewnia filozoficzne podstawy do uznania ich wewnętrznej wartości wykraczającej poza ich instrumentalną przydatność dla ludzi. Ponadto autor twierdzi, że zasady panpsychizmu, gdy są zintegrowane z systemami wiedzy tradycyjnej, które od dawna uznają sprawczość i osobowość w naturze, oferują holistyczne podejścia do wyzwań środowiskowych, które uznają zarówno filozoficzną spójność, jak i praktyczną mądrość. W konkluzjach artykułu autor twierdzi, że mimo postępującej w niespotykanym dotąd tempie degradacji środowiska, przyjęcie perspektywy panpsychicznej może przyczynić się do rozwoju wzajemnych relacji z systemami naturalnymi, które będą oparte na wzajemnym uznaniu, a nie na eksploatacji. Takie podejście mogłoby umożliwić uwzględnienie zarówno aspektów metafizycznych, jak i praktycznych przejawów naszego trudnego położenia w zakresie sytuacji środowiskowej.

Słowa kluczowe:

panpsychizm, etyka środowiskowa, świadomość, wiedza tradycyjna, ochrona środowiska

Pobierz pliki

PDF (English)

Zasady cytowania

Ogonegbu, F. C. (2025). Świadomość i ochrona środowiska: perspektywa panpsychiczna. Studia Ecologiae Et Bioethicae, 23(3), 5–17. https://doi.org/10.21697/seb.5851

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Abram, David. 1996. The spell of the sensuous: Perception and language in a more-than-human world. New York: Vintage Books.
Google Scholar

Bartlett, Cheryl, Murdena Marshall, and Albert Marshall. 2012. “Two-Eyed Seeing and Other Lessons Learned Within a Co-Learning Journey of Bringing Together Indigenous and Mainstream Knowledges and Ways of Knowing.” Journal of Environmental Studies and Sciences 2(4): 331-340. DOI: https://doi.org/10.1007/s13412-012-0086-8
Google Scholar

Callicott, J. Baird. 1989. In defence of the land ethic: Essays in environmental philosophy. Albany: State University of New York Press.
Google Scholar

Chalmers, David J. 1996. The conscious mind: In search of a fundamental theory. Oxford: Oxford University Press.
Google Scholar

Chuwa, Leonard. 2014. African Indigenous Ethics in Global Bioethics: Interpreting Ubuntu. New York: Springer. DOI: https://doi.org/10.1007/978-94-017-8625-6
Google Scholar

Dennett, Daniel C. 2017. From Bacteria to Bach and Back: The Evolution of Mind. New York: W.W. Norton & Company.
Google Scholar

Garnett, Stephen T., Neil D. Burgess, John E. Fa, Álvaro Fernández-Llamazares, Zsolt Molnár, Cathy J. Robinson, James E. M. Watson, et al. 2018. “A Spatial Overview of the Global Importance of Indigenous Lands for Conservation.” Nature Sustainability 1 (7): 369–74. https://doi.org/10.1038/s41893-018-0100-6. DOI: https://doi.org/10.1038/s41893-018-0100-6
Google Scholar

Goff, Philip. 2023. “Why Panpsychism Matters.” Philosophy Now 154 (February): 18-21.
Google Scholar

Goff, Philip, William Seager, and Sean Allen-Hermanson. 2020. “Panpsychism.” Stanford Encyclopedia of Philosophy. Last modified August 25, 2020. https://plato.stanford.edu/entries/panpsychism. DOI: https://doi.org/10.4324/9780415249126-N079-2
Google Scholar

Kastrup, Bernardo. 2021. “The Physicalist Worldview as Neurotic Ego-Defense Mechanism.” SAGE Open 11, no. 2 (April): 1-10.
Google Scholar

Kauffman, Craig M., and Pamela L. Martin. 2021. “Politics and Law of Lake and River Rights.” Annual Review of Law and Social Science 17: 235-254.
Google Scholar

Kimmerer, Robin Wall. 2021. “The Honorable Harvest: Indigenous Knowledge for Biodiversity Conservation.” Botany 99, no. 6: 331-343.
Google Scholar

Kirkpatrick, Kate. 2021. “Degrees of Consciousness and the Case for Moral Consideration.” Environmental Ethics 43 (1): 65-78.
Google Scholar

Lemmens, Pieter, and Yuk Hui. 2017. “Reframing the Technosphere: Peter Sloterdijk and Bernard Stiegler's Anthropotechnical Diagnoses of the Anthropocene.” Krisis: Journal for Contemporary Philosophy 2: 143-158.
Google Scholar

Leopold, Aldo. 1949. A Sand County almanac: And sketches here and there. Oxford: Oxford University Press.
Google Scholar

Mathews, Freya. 1991. The ecological self. London: Routledge.
Google Scholar

Mathews, Freya. 2003. For love of matter: A contemporary panpsychism. Albany: State University of New York Press. DOI: https://doi.org/10.1353/book4707
Google Scholar

Merchant, Carolyn. 1980. The death of nature: Women, ecology, and the scientific revolution. New York: Harper & Row.
Google Scholar

Morrow, Karen. 2020. “Ethical Frameworks for More-than-Human Environmental Governance.” Journal of Environmental Policy & Planning 22 (1): 107-121.
Google Scholar

Naess, Arne. 1973. “The shallow and the deep, long‐range ecology movement. A summary.” Inquiry 16 (1-4): 95-100. http://dx.doi.org/10.1080/00201747308601682. DOI: https://doi.org/10.1080/00201747308601682
Google Scholar

Nagasawa, Yujin, and Khai Wager, eds. 2022. Panpsychism and Pantheism: New Perspectives on Consciousness and Value. London: Routledge.
Google Scholar

O'Donnell, Erin, and Julia Talbot-Jones. 2018. “Creating Legal Rights for Rivers: Lessons from Australia, New Zealand, and India.” Ecology and Society 23(1): 7. https://doi.org/10.5751/ES-09854-230107. DOI: https://doi.org/10.5751/ES-09854-230107
Google Scholar

Pettorelli, Nathalie, Jos Barlow, Philip A. Stephens, Sarah M. Durant, Ben Connor, Henrike Schulte to Bühne, Christopher J. Sandom, et al. 2019. “Making Rewilding Fit for Policy.” Journal of Applied Ecology 55 (3): 1114-1125. https://doi.org/10.1111/1365-2664.13082. DOI: https://doi.org/10.1111/1365-2664.13082
Google Scholar

Plumwood, Val. 2002. Environmental culture: The ecological crisis of reason. London: Routledge.
Google Scholar

Simpson, Leanne Betasamosake. 2021. “Land as Pedagogy: Nishnaabeg Intelligence and Rebellious Transformation.” Decolonization: Indigeneity, Education & Society 3, no. 3: 1-25.
Google Scholar

Stone, Christopher D. 1972. “Should trees have standing?—Toward legal rights for natural objects.” Southern California Law Review 45: 450-501.
Google Scholar

Todd, Zoe. 2016. “An Indigenous Feminist's Take on the Ontological Turn: 'Ontology' Is Just Another Word for Colonialism.” Journal of Historical Sociology 29 (1): 4-22. https://doi.org/10.1111/johs.12124. DOI: https://doi.org/10.1111/johs.12124
Google Scholar

Tuhiwai Smith, Linda, Te Kahautu Maxwell, Haupai Puke, and Pou Temara. 2019. “Indigenous Knowledge, Methodology and Mayhem: What is the Role of Methodology in Producing Indigenous Insights? A Discussion from Mātauranga Māori.” Knowledge Cultures 4 (3): 131-156.
Google Scholar

Vogel, Birte. 2022. “The Economic Local Turn in Peace and Conflict Studies: Economic Peacebuilding Interventions and the Everyday.” New Political Economy 27(6):989-1001. https://doi.org/10.1080/13563467.2022.2045925 DOI: https://doi.org/10.1080/13563467.2022.2045925
Google Scholar

Whyte, Kyle. 2018. “Critical Investigations of Resilience: A Brief Introduction to Indigenous Environmental Studies & Sciences.” Daedalus 147, no. 2: 136-147. https://doi.org/10.1162/DAED_a_00497. DOI: https://doi.org/10.1162/DAED_a_00497
Google Scholar

Whyte, Kyle. 2021. “Against Crisis Epistemology.” In Routledge Handbook of Critical Indigenous Studies, edited by Brendan Hokowhitu, Aileen Moreton-Robinson, Linda Tuhiwai-Smith, Chris Andersen, and Steve Larkin, 52-64. New York: Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9780429440229-6
Google Scholar

Yusoff, Kathryn. 2018. “Politics of the Anthropocene: Formation of the Commons as a Geologic Process.” Antipode 50, no. 1: 255-276. https://doi.org/10.1111/anti.12334. DOI: https://doi.org/10.1111/anti.12334
Google Scholar