Beyond Binary Opposition Thinking in Environmentalism:  Using Chris Okezie Ijiomah’s Harmonious Monism  to Integrate Anthropocentric and Ecocentric Worldviews

Eric Besong

doi:10.21697/seb.5860

Opublikowane: 2025-07-09

Wyjście poza myślenie w kategoriach opozycji binarnej w ekologii: wykorzystanie harmonijnego monizmu Chrisa Okezie Ijiomaha w celu integracji światopoglądów antropocentrycznego i ekocentrycznego

Eric Besong

Studia Ecologiae et Bioethicae

Dział: Artykuły naukowe

https://doi.org/10.21697/seb.5860

Abstrakt

Niniejszy artykuł przedstawia możliwość przezwyciężenia opozycji między antropocentrycznym, a ekocentrycznym postrzeganiem relacji człowieka z naturą poprzez zastosowanie filozoficznych ram teorii Chrisa Okezie Ijiomaha, znanej jako harmonijny monizm (Harmonious Monism). Antropocentryzm, który stawia na pierwszym miejscu interesy człowieka, oraz ekocentryzm, przypisujący naturze wewnętrzną wartość, od dawna traktowane są jako przeciwstawne światopoglądy. Wychodząc poza tę dychotomię, Harmonious Monism proponuje koncepcję integrującą, pozwalającą dostrzec komplementarność człowieka i natury. Odwołując się do zasad harmonijnego monizmu - równowagi, tolerancji i wzajemnych powiązań - autor postuluje przyjęcie jednoczącej perspektywy, w której to wartość natury oraz potrzeby człowieka nie są pojmowane jako przeciwstawne, lecz jako współzależne. Taki harmonizujący światopogląd mógłby przyczynić się do przezwyciężenia podziału wywołanego konfliktem między antropocentryzmem a ekocentryzmem, promując zamiast tego bardziej holistyczną i etycznie ugruntowaną relację człowieka z naturą. Zamiast traktować interesy człowieka i ekologii jako sprzeczne, autor, opierając się na zasadach harmonijnego monizmu, ukazuje je jako współzależne elementy środowiskowej rzeczywistości. Podkreślenie znaczenia równowagi, tolerancji i wzajemnych powiązań odzwierciedla przekonanie, że wszystkie istoty – ludzkie i pozaludzkie – współistnieją i stanowią część większej całości. W konsekwencji, nie sposób mówić o uprzywilejowaniu którejkolwiek ze stron; przeciwnie - autor wzywa do przestrzegania zasad etycznych wspierających zarówno rozwój człowieka, jak i integralność ekologiczną jako cele wzajemnie się wzmacniające.

Słowa kluczowe:

antropocentryzm, ekocentryzm, monizm harmonijny, Chris Ijiomah, komplementarość, filozofia afrykańska, afrykańska etyka środowiskowa

Pobierz pliki

PDF (English)

Zasady cytowania

Besong, E. (2025). Wyjście poza myślenie w kategoriach opozycji binarnej w ekologii: wykorzystanie harmonijnego monizmu Chrisa Okezie Ijiomaha w celu integracji światopoglądów antropocentrycznego i ekocentrycznego. Studia Ecologiae Et Bioethicae. https://doi.org/10.21697/seb.5860

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Callicott, J. Baird. 1999. Beyond the land ethic: More essays in environmental philosophy. Albany: State University of New York Press.
Google Scholar

Chimakonam, Jonathan O., Lucky U. Ogbonnaya. 2025. “Iroegbu’s Uwa ontology as a framework for an ecocentric philosophy.” Ethics, Policy & Environment, 1–12. https://doi.org/10.1080/21550085.2024.2445495. DOI: https://doi.org/10.1080/21550085.2024.2445495
Google Scholar

Goulet, Denis. 1990. “Development ethics and ecological wisdom.” In Ethics of environment and development: Global challenge, international response, edited by J. Ronald Engel and Joan Gibb Engel, 36-49. London: Belhaven Press.
Google Scholar

Gray, Joe, Ian Whyte, and Patrick Curry. 2018. “Ecocentrism: What it means and what it implies.” The Ecological Citizen 1(2): 130-131.
Google Scholar

Holloway, Geoff. 2019. “Ecocentrism.” https://www.researchgate.net/publication/332138102_Ecocentrism. Accessed April 20, 2025.
Google Scholar

Hossain, Md Firoz. 1990. “Environmental ethics: An Islamic perspective.” In Ethics of environment and development: Global challenge and international response, edited by J. Ronald Engel and Joan Gibb Engel, 43-51. Tucson: University of Arizona Press.
Google Scholar

Ijiomah, Chris. 1996. Contemporary views about philosophy of education. Calabar: Uptrico Press.
Google Scholar

Ijiomah, Chris. 2006. “An excavation of a logic in African world-view.” African Journal of Religion, Culture and Society 1(1): 28-36.
Google Scholar

Ijiomah, Chris. 2014. Harmonious monism: A philosophical logic of explanation for ontological issues in supernaturalism in African thought. Calabar: Jochrisam Publishers.
Google Scholar

Ijiomah, Chris. 2018. The philosophical logic of harmonious monism (82nd Inaugural Lecture). Calabar: University of Calabar.
Google Scholar

Leopold, Aldo. 1949. A sand county almanac. Oxford University Press.
Google Scholar

Leopold, Aldo. 2001. “The land ethic.” In Environmental philosophy, edited by Michael E. Zimmerman, and John Baird Callicott, 97-110. Upper Saddle River: Prentice-Hall.
Google Scholar

McDonald, Hugh. P. 2003. “Environmental ethics and intrinsic value.” In John Dewey and environmental ethics, edited by Hugh P. McDonald, Hugh P. McDonald, 1-56. Albany: State University of New York Press.
Google Scholar

Muir, John. 1916. A thousand-mile walk to the Gulf. Boston - New York: Houghton Mifflin Company. DOI: https://doi.org/10.5962/bhl.title.159254
Google Scholar

Naess, Arne. 1973. “The shallow and the deep, long-range ecology movement: A summary.” Inquiry 16(1-4): 95-100. https://doi.org/10.1080/00201747308601682. DOI: https://doi.org/10.1080/00201747308601682
Google Scholar

Norton, Bryan G. 1984. “Environmental ethics and weak anthropocentrism.” Environmental Ethics 6(2): 131-148. DOI: https://doi.org/10.5840/enviroethics19846233
Google Scholar

Norton, Bryan G. 2005. Sustainability: A philosophy of adaptive ecosystem management. Chicago: University of Chicago Press. DOI: https://doi.org/10.7208/chicago/9780226595221.001.0001
Google Scholar

O'Neill, John. 1993. Ecology, policy and politics: Human well-being and the natural world. London: Routledge.
Google Scholar

Ogbonnaya, Lucky U. 2022. Ezi n’ulo as an African paradigm for eco-conservation. In Africa’s radicalisms and conservatisms: Volume II: Pop culture, environment, colonialism and migration, edited by Edwin Etieyibo, Obvious Katsaura, Mucha Musemwa, 149-164. Toronto: Brill. DOI: https://doi.org/10.1163/9789004523586_010
Google Scholar

Passmore, John. 1974. Man's responsibility for nature. London: Duckworth.
Google Scholar

Rolston, Holmes III. 1988. Environmental ethics: Duties to and values in the natural world. Philadelphia: Temple University Press.
Google Scholar

Taylor, Paul W. 1986. Respect for nature. Princeton: Princeton University Press.
Google Scholar

Thoreau, Henry D. 1854. Walden; or, life in the woods. Boston - New York: Houghton Mifflin Company. DOI: https://doi.org/10.5962/bhl.title.146169
Google Scholar

Washington, Haydn, Bronwyn Taylor, Helen Kopnina, Paul Cryer, and John J. Piccolo. 2017. “Why ecocentrism is the key pathway to sustainability.” The Ecological Citizen 1(1): 35-41.
Google Scholar

White, Lynn. 1967. “The historical roots of our ecologic crisis.” Science 155: 1203-1207. DOI: https://doi.org/10.1126/science.155.3767.1203
Google Scholar