Zgoda domniemana a cele transplantacji

Piotr Ochotny

doi:10.21697/seb.2017.15.3.03

Opublikowane: 2017-09-30

Tom 15 Nr 3 (2017)

Zgoda domniemana a cele transplantacji

Piotr Ochotny

Studia Ecologiae et Bioethicae

Dział: Artykuły naukowe

https://doi.org/10.21697/seb.2017.15.3.03

Abstrakt

Autor w swoim artykule zwraca uwagę na problem zgody domniemanej, i szerzej prawo do samostanowienia sięgającego poza granice życia człowieka, w kontekście celów transplantacji. Podstawowy akt prawny zawierający uregulowania dotyczące transplantacji, a mianowicie Ustawa z dnia 01.05.2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz. U. z 2005 r. Nr 169, poz. 1411), wylicza cztery cele, dla których mogą być pobierane komórki, tkanki i narządy ze zwłok ludzkich: diagnostyczny, terapeutyczny, naukowy i dydaktyczny. Zgodnie z art. 5 ust. 1 „pobrania komórek, tkanek lub narządów ze zwłok ludzkich w celu ich przeszczepienia można dokonać, jeżeli osoba zmarła nie wyraziła za życia sprzeciwu”. Zapis ten jest przykładem tzw. zgody domniemanej, na podstawie której przyjmuje się, iż dany człowiek za życia wyraził się aprobująco o możliwości ofiarowania swoich organów, a więc faktycznie nie złożył odpowiedniego sprzeciwu, podważającego domniemanie zgody. Sformułowanie „w celu ich przeszczepienia” wyraźnie wskazuje, że instytucja sprzeciwu ma zastosowanie jedynie w przypadku pobierania tkanek, komórek i narządów w celach leczniczych. Dawca nie ma jednak prawa do wyrażania ewentualnego sprzeciwu wobec pozostałych celów: diagnostycznego, naukowego i dydaktycznego. W celu rozwiązania swoistego impasu prawnego proponuje się rozszerzenie zakresu zgody domniemanej.

Słowa kluczowe:

zgoda domniemana, cele transplantacji, transplantologia, prawo do samostanowienia, sprzeciw

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Ochotny, P. (2017). Zgoda domniemana a cele transplantacji. Studia Ecologiae Et Bioethicae, 15(3), 29–35. https://doi.org/10.21697/seb.2017.15.3.03

Cited by / Share

Bibliografia

Biesaga T., 2006, Wobec zgody domniemanej i zawłaszczania zwłok do transplantacji, Medycyna Praktyczna Ginekologia i Położnictwo, Vol. 2, 9-13.
Google Scholar

Bogusławski S. (red.), 1987, Mała encyklopedia medycyny, Wyd. PWN, Warszawa.
Google Scholar

Bołoz W., 2007, Bioetyka a prawa człowieka, Warszawa.
Google Scholar

Breczko A., 2011, Podmiotowość prawna człowieka w warunkach postępu biotechnomedycznego, Wyd. Temida 2, Białystok.
Google Scholar

Duda J., 2004, Transplantacja w prawie polskim. Aspekty karnoprawne, Wyd. Zakamycze, Kraków.
Google Scholar

Duda J., 2011, Cywilnoprawna problematyka transplantacji medycznej, Wyd. Wolters Kluwer Polska, Warszawa.
Google Scholar

Gomułka W.S., Rewerski W., 2000, Encyklopedia zdrowia, Wyd. PWN, tom II, Warszawa.
Google Scholar

Guzik-Makaruk E.M., 2008, Transplantacja organów, tkanek i komórek w ujęciu prawnym i kryminologicznym, Wyd. Temida 2, Białystok.
Google Scholar

Kamiński A., Uhrynowska-Tyszkiewicz I., Wanyura H., 2011, Wymogi prawne dotyczące stosowania ludzkich biostatycznych przeszczepów tkankowych w chirurgii czaszkowo-szczękowo-twarzowej i stomatologiczne, Journal of Stomatology, Vol. 64, 521-534.
Google Scholar

Koreywo M., 1969, Medycyna dzisiejsza, Wyd. PZWL, Warszawa.
Google Scholar

Kowalewska B., Truszkowska E., Klimaszewska K., 2013, Przeszczepianie narządów w opinii społeczeństwa na przykładzie studentów – podstawy teoretyczne, w: Krajewskiej-Kułak E., Łukaszuk C.R., Lewko J., Kułak W. (red.), „W drodze do brzegu życia”, tom XI, Wyd. Duchno, Białystok, 133-147.
Google Scholar

Krąpiec M.A., 1997, Natura ludzkiej wolności, Człowiek w Kulturze Vol. 9, 21-31.
Google Scholar

Kubicki L. (red.), 2003, Prawo Medyczne, Wyd. Urban & Partner, Wrocław.
Google Scholar

Nesterowicz M., Śliwka K., 2009, Pobieranie ze zwłok komórek, tkanek i narządów do celów naukowych – problem prawny i medyczny, Prawo i Medycyna, Vol. 4, 5-12.
Google Scholar

Ptaszek G., Stołecka B., Mroczkowska R., 2016, Transplantacja – nadzieja na nowe życie, w: Krajewskiej- Kułak E., Łukaszuk C.R., Lewko J., Kułak W. (red.), „W drodze do brzegu życia”, tom XIV, Wyd. Duchno, Białystok, 102-112.
Google Scholar

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 25 kwietnia 2006 r. w sprawie wymagań dla kandydata na dawcę komórek, tkanek lub narządu (Dz.U.2006.79.556).
Google Scholar

Szmidt J., 2003, Podstawy chirurgii – podręcznik dla lekarzy specjalizujących się w chirurgii ogólnej, Wyd. Medycyna Praktyczna, tom 1, Kraków.
Google Scholar

Tokarczyk R., 2000, Zarys regulacji transplantacji organów ludzkich, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, Vol. 62, z. 1, 15-31.
Google Scholar

Ustawa z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz.U.2005.169.1411)
Google Scholar

Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz.U.2005.226.1943).
Google Scholar

Wałaszewski J., Stryjenka–Rowińska D., 2004, Dawcy narządów unaczynionych, w: Rowiński W., Wałaszewski J., Pączek I. (red.), Transplantologia kliniczna, Wyd. PZWL, Warszawa, 35-38; 48-49.
Google Scholar

Wiśniewska-Śliwińska H., 2014, Ocena potrzeb edukacyjnych na rzecz świadomej transplantacji i donacji narządów, w: Krajewskiej-Kułak E., Łukaszuk C.R., Lewko J., Kułak W. (red.), „W drodze do brzegu życia”, tom XII, Wyd. Duchno, Białystok, 184-196.
Google Scholar

Wolf P., Boudjema K., Ellero B., Cinqualbre J., 1993, Transplantacja narządów. Kompendium, tłum. S. Michowicz, J. Michowicz, D. Patrzałek, Wyd. Volumed, Wrocław.
Google Scholar

Wróbel J., 1996, Zgoda domniemana w Polskiej ustawie transplantacyjnej. Wątpliwości i obawy natury etycznej, w: Marcol A. (red.), „Etyczne aspekty transplantacji narządów. Materiały z sympozjum z Kamienia Śląskiego 15-16.04.1996”, wyd. Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, Opole.
Google Scholar

Youngson R.M., 1997, Słownik encyklopedyczny – medycyna, Wyd. RTW, Collins, 404.
Google Scholar

Zgoda domniemana a cele transplantacji 35 Rozental K., 1992, Nowe uregulowania ustawowe dotyczące transplantologii, Przegląd Sądowy Vol. 9.
Google Scholar

Żaba Cz., Świderski P., Żaba Z., Grześkowiak M., 2009, Prawno-medyczne aspekty pobierania narządów ze zwłok, Nowiny Lekarskie, Vol. 78, z. 2, 159-164.
Google Scholar

Żelichowski M., 2007, Pobranie komórek, tkanek i narządów: zgoda jest regułą sprzeciw wyjątkiem, Rzeczypospolita, 25.09.2007, 7.
Google Scholar

Żelichowski M., 2009, Aspekty prawne transplantacji, Medycyna Praktyczna, Vol. 1, 145-147.
Google Scholar