Ekologiczne inspiracje modelu TALC cyklu życia obszaru turystycznego

Wojciech Szeligiewicz

doi:10.21697/seb.2017.15.4.07

Opublikowane: 2017-12-31

Tom 15 Nr 4 (2017)

Ekologiczne inspiracje modelu TALC cyklu życia obszaru turystycznego

Wojciech Szeligiewicz

Studia Ecologiae et Bioethicae

Dział: Artykuły naukowe

https://doi.org/10.21697/seb.2017.15.4.07

Abstrakt

Model cyklu życia obszaru turystycznego (TALC) Richarda Butlera proponuje określony obraz jakościowych zmian liczebności turystów N na tym obszarze w miarę upływu czasu i zachodzących tam równocześnie procesów środowiskowo – społeczno – ekonomicznych. Zmiany N aż do osiągnięcia stagnacji mają następować według krzywej esowatej. Taki przebieg otrzymany został w modelu TALC przy założeniu, że populacja turystów rozwija się na tym etapie zgodnie z modelem logistycznym, zaczerpniętym z ekologii. Celem tej pracy było przypomnienie własności modelu logistycznego i ekologicznych założeń leżących u jego podstaw oraz pewnych konsekwencji wkomponowania modelu logistycznego do modelu TALC. Podjęto także próbę powiązania innych aspektów TALC z ekologią. W szczególności powołano się na wykres prawej strony równania logistycznego modelu TALC w funkcji N z naniesionymi fazami ewolucji obszaru turystycznego, który przypomina, że najbardziej atrakcyjny jest obszar pierwotny tzn. gdy N jest małe, gdyż cechuje się on największym wzrostem populacji turystów liczonym per capita. Według tego wykresu wraz ze wzrostem N zachodzi liniowy spadek atrakcyjności mimo wprowadzanych zgodnie ze scenariuszem modelu TALC inwestycji, tzn. nie odwracają one tego trendu. Ten sam diagram może posłużyć do pokazania niektórych elementarnych różnic pomiędzy ekoturystyką i turystyką masową. Poruszono też kwestie regulacji populacji, w tym gęstościowo -zależnej samoregulacji, efekt Allee, pojęcie pojemności środowiska oraz strategii r i K. Wskazano także, że w modelowaniu populacji turystów pomocne mogą być doświadczenia zdobyte na polu modelowania populacji w ekologii.

Słowa kluczowe:

obszar turystyczny, turyści, turystyka masowa, ekoturystyka, efekty gęstościowo-zależne, regulacja populacji, strategia r i K, model TALC

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Szeligiewicz, W. (2017). Ekologiczne inspiracje modelu TALC cyklu życia obszaru turystycznego . Studia Ecologiae Et Bioethicae, 15(4), 63–78. https://doi.org/10.21697/seb.2017.15.4.07

Cited by / Share

Bibliografia

Alonso-Almeida, María-del-Mar, Cristóbal Fernández Robin, María Soledad Celemín Pedroche, Paulina Santander Astorga. 2017. „Revisiting green practices in the hotel industry: a comparison between mature and emerging destinations.” Journal of the Cleaner Production 140: 1415-1428. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2016.10.010
Google Scholar

Andrewartha, Herbert George, and Louis Charles Birch. 1954. The distribution and abundance of animals. Chicago: University of Chicago Press.
Google Scholar

Begon, Michael, Martin Mortimer, i David J. Thompson. 1999. Ekologia populacji. Studium porównawcze zwierząt i roślin. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Brougham, Jim, and Richard W. Butler. 1972. “The applicability of the asymptotic curve to the forecasting of tourism development.” Paper presented to the Research Workshop, 4th Annual Conference of Travel Research Association (Quebec City: Jun 1972).
Google Scholar

Butler, Richard W. 1980. „The concept of a tourist area cycle of evolution: implications for management of resources.” Canadian Geographer 24(1): 5-12. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1541-0064.1980.tb00970.x
Google Scholar

Butler, Richard W. 2009. „Tourism in the future: cycles, waves or wheels?” Futures 41(6): 346-352. DOI: https://doi.org/10.1016/j.futures.2008.11.002
Google Scholar

Butler, Richard W. 2011. Tourism area life cycle, Contemporary Tourism Reviews. Oxford: Goodfellow Publishers.
Google Scholar

Butler, Richard W. 2012. „Mature tourist destinations: can we recapture and retain the magic.” In Renovación y reestructuración de destinos turísticos en áreas Costeras: Marco de análisis, procesos, instrumentos y realidades, edited by José F. V. Rebollo and Israel R. Sánchez, 19-36. Valencia: Universidad de Valencia.
Google Scholar

Casasnovas, Antonio L. A., and Andreu Sansó Rosselló. 2009. The tourist area lifecycle and the unit roots test. A new economic perspective for a classic paradigm in tourism. Accessed February 14, 2018. https://ideas.repec.org/p/ubi/deawps/38.html.
Google Scholar

Chapman, Jenny L., and Michael J. Reiss. 2009. Ecology. Principles and applications. Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar

Chapman, Royal N. 1928. „The quantitative analysis of environmental factors.” Ecology 9(2): 111-122. DOI: https://doi.org/10.2307/1929348
Google Scholar

Cole, Sam. 2012. „Synergy and congestion in the tourist destination life cycle.” Tourism Management 33(5): 1128-1140. DOI: https://doi.org/10.1016/j.tourman.2011.11.018
Google Scholar

Colinvaux, Paul. 1986. Ecology. New York: John Wiley & Sons.
Google Scholar

Courchamp, Franck, Tim Clutton-Brock, and Bryan Grenfell. 1999. „Inverse density-dependence and the Allee effect.” Trend in Ecology and Evolution 14(10): 405-410. DOI: https://doi.org/10.1016/S0169-5347(99)01683-3
Google Scholar

Den Boer, Pieter J., and Joannes Reddingius. 1996. Regulation and stabilization paradigms in population ecology. London: Chapman & Hall.
Google Scholar

dos Santos, Renato Vieira, Fabiano L. Ribeiro, and Alexandre Souto Martinez. 2015. „Models for Alee effect based on physical principles.” Journal of Theoretical Biology 385: 143-152. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jtbi.2015.08.018
Google Scholar

Doubleday, Thomas. 1853. The true law of population shewn to be connected with the food of the people. London: Smith, Elder.
Google Scholar

Egerton, Frank N. 1973. „Changing concepts in the balance of nature.” Quarterly Review of Biology 48: 322-350. DOI: https://doi.org/10.1086/407594
Google Scholar

Faurie, Claude, Christiane Ferra, Paul Médori, Jean Dévaux, and Jean-Louis Hemptinne. 2011. Écologie. Approche scientifique et pratique. Paris: TEC & DOC Lavoisier.
Google Scholar

Foryś, Urszula. 2005. Matematyka w biologii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowo-Techniczne.
Google Scholar

Gliwicz, Joanna. 2010. „Nieprzewidywane skutki ocieplenia klimatu: śnieg – norniki – bioróżnorodność.” Problemy Ekologii 14: 121-125.
Google Scholar

Hastings, Alan. 1997. Population Biology. Concepts and models. New York: Springer. DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-4757-2731-9
Google Scholar

Johnson, Peter A., and Renee E. Sieber. 2010. „An individual-based approach to modelling tourism dynamics.” Tourism Analysis 15(5): 517-530. DOI: https://doi.org/10.3727/108354210X12889831783198
Google Scholar

Krebs, Charles J. 2011. Ekologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Lundtorp, Svend, and Stephen Wanhill. 2001. „The resort lifecycle theory. Generating processes and estimation.” Annals of Tourism Research 28(4): 947-964. DOI: https://doi.org/10.1016/S0160-7383(00)00080-3
Google Scholar

Ma, Mulan, and Robert Hassink. 2013. „An evolutionary perspective on tourism area development.” Annals of Tourism Research 41: 89-109. DOI: https://doi.org/10.1016/j.annals.2012.12.004
Google Scholar

MacArthur, Robert H., and Edward O. Wilson. 1967. The theory of island biogeography. Princeton: Princeton University Press.
Google Scholar

Murray, James D. 2002. Mathematical biology. I: An introduction. Berlin: Springer. DOI: https://doi.org/10.1007/b98868
Google Scholar

Nicholson, Alexander J. 1954. „An outline of the dynamics of animal populations.” Australian Journal of Zoology 2(1): 9-65 DOI: https://doi.org/10.1071/ZO9540009
Google Scholar

Nicholson, Alexander J., and Victor A. Bailey. 1935. „The balance of animal populations. Part I.” Proceedings of the Zoological Society of London 105(3): 551-598. https://doi.org/10.1111/j.1096-3642.1935.tb01680.x. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1096-3642.1935.tb01680.x
Google Scholar

Odum, Eugene P. 1982. Podstawy ekologii. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne.
Google Scholar

Pahl-Wostl, Claudia. 1995. The dynamic nature of ecosystems. Chaos and order entwined. Chichester: John Wiley &Sons.
Google Scholar

Papatheodorou, Andreas. 2004. „Exploring the evolution of tourism resorts.” Annals of Tourism Research 31(1): 219-237. DOI: https://doi.org/10.1016/j.annals.2003.10.004
Google Scholar

Pianka, Eric R. 1981. Ekologia ewolucyjna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Prideaux, Bruce. 2000. „The resort development spectrum - a new approach to modeling resort development.” Tourism Management 21(3): 225-240. DOI: https://doi.org/10.1016/S0261-5177(99)00055-2
Google Scholar

Rodríguez, Juan Ramón Oreja, Eduardo Parra-López, and Vanessa Yanes-Estévez. 2008. „The sustainability of island destinations: Tourism area life cycle and teleological perspectives. The case of Tenerife.” Tourism Management 29(1): 53-65. DOI: https://doi.org/10.1016/j.tourman.2007.04.007
Google Scholar

Russo, Antonio Paolo. 2002. „The “vicious circle” of tourism development in heritage cities.” Annals of Tourism Research 29(1): 165-182. DOI: https://doi.org/10.1016/S0160-7383(01)00029-9
Google Scholar

Rose, Michael R., 1987. Quantitative ecological theory: an introduction to basic models. London & Sydney: Croom Helm.
Google Scholar

Seidl, Irmi, and Clem A. Tisdell. 1999. „Carrying capacity re-considered: from Malthus' population theory to cultural carrying capacity.” Ecological Economics 31(3): 395-408. DOI: https://doi.org/10.1016/S0921-8009(99)00063-4
Google Scholar

Singh, Sagar. 2011. „The tourism are "life cycle": a clarification. Research notes and reports.” Annals of Tourism Research 38: 1178 - 1187. DOI: https://doi.org/10.1016/j.annals.2011.03.005
Google Scholar

Szeligiewicz, Wojciech. 2008. „‘Samoistne’ fluktuacje ruchu turystycznego – rozważania teoretyczne.” Turystyka i Rekreacja 4: 13-18.
Google Scholar

Szeligiewicz, Wojciech. 2010a. „Chaos, duch Laplace’a i ekologia.” Wiadomości Ekologiczne 56(2): 45-65.
Google Scholar

Szeligiewicz, Wojciech. 2010b. „Poszukiwanie zjawisk emergentnych w ruchu turystycznym poprzez jego modelowanie osobnicze.” Turystyka i Rekreacja 6: 63-71.
Google Scholar

Townsend, Colin R., Michael Begon, and John L. Harper. 2003. Essentials of ecology. Malden: Blackwell Publishing.
Google Scholar

Uchmański, Janusz. 1985. „Differentiation and frequency distributions of body weights in plants and animals.” Philosophical Transactions of Royal Society London, Ser. B, 310(1142): 1-75. DOI: https://doi.org/10.1098/rstb.1985.0099
Google Scholar

Uchmański, Janusz. 1992. Klasyczna ekologia matematyczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Vandermeer, John. 1981. Elementary mathematical ecology. New York: A Wiley-Interscience Publication.
Google Scholar

Vandermeer, John H., and Deborah E, Goldberg. 2003. Population ecology. First principles. Princeton: Princeton University Press.
Google Scholar

Verhulst, Pierre François, et al. 1838. „Notice sur la loi que la population suit dans son accroissement.” Correspondance Mathématique et Physique 10: 113-121.
Google Scholar

Weiner, January. 2012. Życie i ewolucja biosfery. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar