Nieodzowna utopia wartości. Aksjologiczne znaczenie myślenia utopijnego

Katarzyna Łukaszewska

doi:10.21697/seb.2020.18.2.01

Opublikowane: 2020-06-30

Tom 18 Nr 2 (2020)

Nieodzowna utopia wartości. Aksjologiczne znaczenie myślenia utopijnego

Katarzyna Łukaszewska

Studia Ecologiae et Bioethicae

Dział: Artykuły naukowe

https://doi.org/10.21697/seb.2020.18.2.01

Abstrakt

Utopia jest dla człowieka nieodzowna ‒ prowokuje do myślenia, rzuca wyzwania, nie boi się niemożliwego. Dzięki absolutyzacji zdolność do refleksji określa kierunek rozwoju, jego wymiar i znaczenie. Dla aksjologii utopia jest podstawą wcielania w życie wartości o bezwzględnym charakterze, nawet jeśli ich poznanie opiera się na szczególnym rodzaju autonomicznego i intuicyjnego samozobowiązania. Nie można nikogo zmusić do realizowania wartości, ale można nimi zarazić poprzez osobiste zaangażowanie w aksjologiczną utopię, która otwiera na nierelatywność, niewymierność, umiar i zrównoważenie w rozwoju. Utopia wartości przybliża nas do istnienia czegoś, co nie jest wyłącznie relatywne, zależne, uwarunkowane. Teoria wartości bezwzględnych tłumaczy utopijny sens tworzenia zharmonizowanej hierarchii wartości i szukania obiektywnych wartościowań, służących nie tylko pojęciu zrównoważonego rozwoju, lecz także szeroko rozumianej idei wspólnego dobra, wspólnotowego wysiłku.

Słowa kluczowe:

wartości, utopia, etyka, aksjologia, wartość bezwzględna

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Łukaszewska , K. (2020). Nieodzowna utopia wartości. Aksjologiczne znaczenie myślenia utopijnego. Studia Ecologiae Et Bioethicae, 18(2), 7–16. https://doi.org/10.21697/seb.2020.18.2.01

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Baczko, Bronisław. 2016. Światła utopii. Warszawa: IFIS PAN.
Google Scholar

Bregman, Rutger. 2018. Utopia dla realistów. Warszawa: Czarna Owca.
Google Scholar

Elzenberg, Henryk. 1991. Z filozofii kultury. Kraków: Znak.
Google Scholar

Elzenberg, Henryk. 2002. Kłopot z istnieniem. Aforyzmy w porządku czasu. Toruń: Wydawnictwo UMK.
Google Scholar

Halpin, David. 2003. Hope and Education. The Role of the Utopian Imagination, London–New York: Routledge Falmer.
Google Scholar

Heidegger, Martin. 1994. Bycie i czas. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Hull, Zbigniew. 2003. „Filozofia zrównoważonego rozwoju”. W Filozoficzne i społeczne uwarunkowania zrównoważonego rozwoju, red. Artur Pawłowski, 15–25. Lublin: PAN.
Google Scholar

Kotarbiński, Tadeusz. 1958. „Zasady etyki niezależnej”. Studia filozoficzne 2 (1): 3–13.
Google Scholar

Kozłowski, Michał. 2008. „Granice utopii”. W Spotkania z utopią w XXI wieku, red. Piotr Żuk, 215–219. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar

Lorczyk, Andrzej. 1998. „O nadwartości, powinności i sensie. Prolegomena rekonstrukcji późnej aksjologii Elzenberga”. W Człowiek wobec wartości w filozofii Henryka Elzenberga, red. Andrzej Lorczyk, 93–126. Warszawa: Polskie Towarzystwo Filozoficzne Stakroos.
Google Scholar

Pasterniak, Wojciech. 1995. Przestrzeń edukacyjna. Zielona Góra: Wydawnictwo WSP.
Google Scholar

Perkowska-Klejman, Anna. 2017. „Utopia i refleksyjność.” W Utopia a edukacja, t. 2, red. Rafał Włodarczyk, 109–123. Wrocław: Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar

Płachciak, Adam. 2011. „Utopistyczny wymiar rozwoju zrównoważonego”. Annales. Etyka w życiu gospodarczym 14 (1): 89–98. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Pomian, Krzysztof. 2002. Oblicza XX wieku: Szkice historyczno-polityczne. Lublin: UMCS.
Google Scholar

Szacki, Jerzy. 1980. Spotkania z utopią. Warszawa: Iskry.
Google Scholar

Tatarkiewicz, Władysław. 1992. Pisma z etyki i teorii szczęścia. Wrocław – Warszawa – Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Wiśniewski, Ryszard. 2009. „O niektórych pożytkach studiów nad aksjologią i etyką Elzenberga”. W Elzenberg ‒ Tradycja i współczesność, red. Włodzimierz Tyburski i Ryszard Wiśniewski, 19–30. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Google Scholar

Włodarczyk, Rafał. 2017. „O rozczarowaniu utopią i myśleniu krytycznym”. W Utopia a edukacja, t. 2, red. Rafał Włodarczyk, 49–63. Wrocław: Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar

Wojewoda, Mariusz. 2018. „Etyka jako utopia społeczna. Analiza w perspektywie filozofii wartości”. Er(r)go. Teoria–Literatura–Kultura 36 (1): 37–50.
Google Scholar

Zuziak, Władysław. 2012. „Czy aksjologia może przezwyciężyć ponowoczesny kryzys wartości?” Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria 21, 2(82): 295–310. https://doi.org/10.2478/v10271-012-0058-6.
Google Scholar

Zweiffel, Łukasz. 2008. Utopia. Idealna odpowiedź na nieidealną rzeczywistość. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
Google Scholar

Żuk, Piotr. 2008. „O pożytkach z utopii w życiu publicznym i naukach społecznych”. W Spotkania z utopią w XXI wieku, red. Piotr Żuk, 49–60. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar