Paradoksy wyboru sposobów odżywiania się człowieka

Katarzyna Góralczyk

doi:10.21697/seb.2020.18.2.06

Opublikowane: 2020-06-30

Tom 18 Nr 2 (2020)

Paradoksy wyboru sposobów odżywiania się człowieka

Katarzyna Góralczyk

Studia Ecologiae et Bioethicae

Dział: Artykuły naukowe

https://doi.org/10.21697/seb.2020.18.2.06

Abstrakt

Od pierwszych dni życia człowiek ma styczność z żywnością. Dlatego wydaje się, że o żywności wie wszystko i jest specjalistą w tej dziedzinie. Jednak czy naprawdę tak jest? Celem pracy jest próba przybliżenia wiedzy na temat zalet i wad różnego typu sposobów odżywiania się tak, aby każdy człowiek mógł w pełni świadomie podejmować decyzję o wyborze diety. Człowiek ewolucyjnie i biologicznie przystosowany jest do diety zróżnicowanej, czyli do żywności pochodzenia zwierzęcego i roślinnego. Coraz więcej jest jednak osób wybierających i propagujących wegetarianizm, ale gdyby większość społeczeństwa podjęła taką decyzję, to ucierpiałaby różnorodność upraw, byłoby głównie zapotrzebowanie na rośliny strączkowe. Zanik bioróżnorodności miałby wpływ na wymieranie owadów pożytecznych. Podobnie jest z decyzją o wyborze żywności z produkcji konwencjonalnej czy ekologicznej. Wydaje się, że żywność ekologiczna jest zawsze zdrowsza i bezpieczniejsza dla człowieka. Żywność ekologiczna na pewno jest wolna od zanieczyszczeń pestycydami, ale obecność metali szkodliwych dla zdrowia w obu typach żywności jest już podobna. Natomiast żywność ekologiczna może być bardziej zainfekowana patogenami i w większym stopniu podatna na zanieczyszczenia biologiczne. Niezbędne jest, aby dieta człowieka uwzględniała indywidualne zapotrzebowanie energetyczne, zapotrzebowanie na wszystkie podstawowe składniki odżywcze, w tym wodę, ale także powinna stanowić przyjemność i być wyrazem kultury danego regionu.

Słowa kluczowe:

żywność konwencjonalna, żywność ekologiczna, dieta zróżnicowana, dieta wegetariańska, zanieczyszczenia żywności

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Góralczyk, K. (2020). Paradoksy wyboru sposobów odżywiania się człowieka. Studia Ecologiae Et Bioethicae, 18(2), 71–80. https://doi.org/10.21697/seb.2020.18.2.06

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Augustyńska-Prejsnar, Anna, Małgorzata Ormian, i Grażyna Gajdek. 2014. „Preferencje nabywcze żywności wygodnej pochodzenia drobiowego w opinii młodzieży akademickiej.” Journal of Agribusiness and Rural Development 4 (34): 17–26.
Google Scholar

Brzostek-Kasprzak, Bożena, Mariola Kwasek, Agnieszka Obiedzińska, i Mieczysław W. Obiedziński. 2013. „Żywność ekologiczna ‒ regulacje prawne, system kontroli i certyfikacji.” W Z badań nad rolnictwem społecznie zrównoważonym, red. Mariola Kwasek, 80–123. Warszawa, Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej.
Google Scholar

Ćwiek-Ludwicka, Kazimiera. 2014a. „Potwierdzanie zgodności opakowań do żywności w łańcuchu dostaw z wymaganiami Unii Europejskiej.” Przemysł Fermentacyjny i Owocowo-Warzywny 58 (11–12): 36–38.
Google Scholar

Ćwiek-Ludwicka, Kazimiera, and Jan K. Ludwicki. 2014b. „Endocrine disruptors in food contact materials; is there a health threat?” Roczniki Państwowego Zakładu Higieny 65(3): 169–177.
Google Scholar

Ćwiek-Ludwicka, Kazimiera. 2015. “Bisphenol A (BPA) in food contact materials ‒ new scientific opinion from EFSA regarding public health risk.” Roczniki Państwowego Zakładu Higieny 66(4): 299–307.
Google Scholar

Dardzińska, Jolanta, Dagmara Banach, i Sylwia Małgorzewicz. 2016. „Diety roślinne a ryzyko rozwoju osteoporozy.” Forum Zaburzeń Metabolicznych 7 (3): 99–105.
Google Scholar

Dobrzyńska, Małgorzata M. 2015. “The impact of some xenoestrogens on mammalian male reproductive system.” Advances in Andrology Online 2(1): 41–59.
Google Scholar

EFSA. 2004. “Report of the scientific panel on contaminants in the food chain on provisional findings on furan in food.” EFSA Journal 137: 1–20.
Google Scholar

EFSA. 2008a. “Perfluorooctane sulfonate (PFOS), perfluorooctanoic acid (PFOA) and their salts. Scientific Opinion of the Panel on Contaminants in the Food Chain.” The EFSA Journal 653: 1–131. https://doi.org/10.2903/j.efsa.2008.653. DOI: https://doi.org/10.2903/j.efsa.2008.653
Google Scholar

EFSA. 2008b. “Polycyclic aromatic hydrocarbons in food. scientific opinion of the Panel on Contaminants in the Food Chain.” The EFSA Journal 724: 1–114. DOI: https://doi.org/10.2903/j.efsa.2008.724
Google Scholar

EFSA. 2010. “Scientific Report of EFSA. Results of the monitoring of non-dioxin-like PCBs in food and feed.” The EFSA Journal 8 (7): 1701. DOI: https://doi.org/10.2903/j.efsa.2010.1701
Google Scholar

EFSA. 2011. “Scientific Opinion on Polybrominated diphenyl ethers (PBDEs) in food”. The EFSA Journal 9 (5): 2156. https://doi.org/10.2903/j.efsa.2011.2156 DOI: https://doi.org/10.2903/j.efsa.2011.2156
Google Scholar

EFSA. 2012. “Perfluoroalkylated substances in food: occurrence and dietary exposure. Scientific Report of EFSA.” The EFSA Journal 10 (6): 2743. https://doi.org/10.2903/j.efsa.2012.2743 DOI: https://doi.org/10.2903/j.efsa.2012.2743
Google Scholar

EFSA. 2014. Bezpieczeństwo żywności. «Od pola do stołu» ‒ bezpieczna i zdrowa żywność dla każdego. Zapewnianie wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzkiego i interesów konsumentów. Bruksela: Komisja Europejska Dyrekcja Generalna ds. Komunikacji Społecznej Dział Informacji dla Obywateli. https://doi.org/10.2775/7888.
Google Scholar

EFSA. 2015. “Scientific opinion on the risks to public health related to the presence of bisphenol A (BPA) in foodstuffs: Executive summary.” The EFSA Journal, 10(6): 2743. https://doi.org/10.2903/j.efsa.2015.3978. DOI: https://doi.org/10.2903/j.efsa.2015.3978
Google Scholar

EFSA. 2019. “The 2017 European Union report on pesticide residues in food.” EFSA Journal 17 (6): 5743. https://doi.org.10.2903/j.efsa.2019.5743. DOI: https://doi.org/10.2903/j.efsa.2019.5743
Google Scholar

FAO. 2011. Constitutional and legal protection of the right to food around the World. Rome: Food and Agriculture Organization of The United Nations. Accessed May 24, 2020. http://www.fao.org/3/a-ap554e.pdf.
Google Scholar

FAO/WHO. 2018. The state of food security and nutrition in the world. Building climate resilience for food security and nutrition. Rome: Food and Agriculture Organization of The United Nations. Accessed May 24, 2020. http://www.fao.org/3/i9553en/i9553en.pdf.
Google Scholar

FAO/WHO. 2019a. The state of food security and nutrition in the world. Safeguarding against economic slowdowns and downturns. Rome: Food and Agriculture Organization of The United Nations. Accessed May 24, 2020. http://www.fao.org/3/ca5162en/ca5162en.pdf.
Google Scholar

FAO/WHO. 2019b. The state of the world’s biodiversity for food and agriculture. Rome: Commission on Genetic Resources for Food and Agriculture Food and Agriculture Organization of The United Nations. Accessed May 24, 2020. http://www.fao.org/3/CA3129EN/ca3129en.pdf.
Google Scholar

FUSION. 2016. Stenmarck, Asa, Carl Jensen, Tom Quested, Graham Moates, Michael Buksti, Balazs Cseh, Selina Juul, Andrew Parry, Alesandro Politano, Barbara Redlingshofer, Silvia Scherhaufer, Krisi Silvennoinen, Han Soethoudt, Christine Zübert, and Karin Östergren. Estimates of European food waste levels. Stockholm: Swedish Environmental Research Institute.
Google Scholar

Gadomska, Joanna, Tadeusz Sadowski, i Marta Buczkowska. 2014. „Ekologiczna żywność jako czynnik sprzyjający zdrowiu.” Problemy Higieny i Epidemiologii 95 (3): 556–560.
Google Scholar

Gajda-Wyrębek, Joanna, i Jolanta Jarecka. 2016. „Dodatek do żywności czy substancja pomocnicza w przetwórstwie?” Przemysł Spożywczy 70 (8): 35–38. DOI: https://doi.org/10.15199/65.2016.8.3
Google Scholar

Gawęcki, Jan. 2011. Żywienie człowieka a zdrowie publiczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

GHI. 2019. “Global hunger index the challenge of hunger and climate change.” Accessed May 24, 2020. https://www.globalhungerindex.org/pdf/en/2019.pdf.
Google Scholar

Góralczyk, Katarzyna, and Mark Robson. 2019a. “Distribution of biomarkers of human exposure to persistent organic pollutants from the group of organohalogen compounds as result of the impact of the environment.” Human and Ecological Risk Assessment: An International Journal. https://doi.org/10.1080/10807039.2019.1594155. DOI: https://doi.org/10.1080/10807039.2019.1594155
Google Scholar

Góralczyk, Katarzyna, and Anna Majcher. 2019b. “Are the civilization diseases the result of organohalogen environmental pollution?” Acta Biochemica Polonica, 66: 123–127. https://doi.org/10.18388/abp.2017_2776.
Google Scholar

Góralczyk, Katarzyna. 2018. „Czy żywność ekologiczna rzeczywiście jest najlepsza?” Studia Ecologiae et Bioethicae 16 (4): 51–56. https://doi.org/10.21697/seb.2018.4.05.
Google Scholar

Iwanow, Krystyna, i Hanna Kunachowicz, Irena Nadolna. 2012. Wartość odżywcza wybranych produktów spożywczych i typowych potraw. Warszawa: PZWL.
Google Scholar

Jaeggii, Adrian V., and Michael Gurven. 2013. “Natural Co-operators: Food sharing in humans and other primates.” Evolutionary Anthropology 22: 186–195. DOI: https://doi.org/10.1002/evan.21364
Google Scholar

Nazarewicz, Rafał. 2007. „Wpływ stosowania diety wegetariańskiej na wybrane parametry morfologiczne i biochemiczne krwi.” Roczniki Państwowego Zakładu Higieny 58 (1): 23–27.
Google Scholar

Ludwicki, Jan K., Katarzyna Czaja, Katarzyna Góralczyk, i Paweł Struciński. 2011. Probabilistyczna i deterministyczna ocena ryzyka w bezpieczeństwie żywności. Warszawa: Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego ‒ Państwowy Zakład Higieny.
Google Scholar

Pawlicka, Marzena, Andrzej Starski, Monika Mania, Marzena Rebeniak, Magdalena Mazańska, Tomasz Szynal, i Jacek Postupolski. 2014. „Bezpieczeństwo materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością w UE.” Przemysł Spożywczy 68: 18–20.
Google Scholar

Pyrzyńska, Ewa. 2013. „Dieta wegetariańska w świetle zasad prawidłowego odżywiania – postawy i zachowania wegetarian w Polsce.” Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie 906: 27–36.
Google Scholar

Pyrzyńska, Ewa. 2018. „Zachowania konsumenta na rynku usług cateringowych na przykładzie cateringu dietetycznego.” Ekonomiczne Problemy Turystyki 2 (42): 265–271. DOI: https://doi.org/10.18276/ept.2018.2.42-25
Google Scholar

Rozporządzenie (WE) Nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt (Dz. Urz. UE z 30.04.2004 r. L 191/1 z późn. zm.).
Google Scholar

Rozporządzenie (WE) Nr 1935/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 października 2004 r. w sprawie materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz uchylającym dyrektywy 80/590/EWG i 89/109/EWG (Dz. Urz. UE z 13.11.2004 r., L 338/4 z późn. zm.).
Google Scholar

Rozporządzenie Rady (WE) Nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie (EWG) nr 2092/91 (Dz. Urz. WE L 189 z 20.07.2007, str. 1, z późn. zm.).
Google Scholar

Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 889/2008 z dnia 5 września 2008 r. ustanawiające szczegółowe zasady wdrażania rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych w odniesieniu do produkcji ekologicznej, znakowania i kontroli (Dz. Urz. WE L 250 z 18.09.2008, str. 1, z późn. zm.).
Google Scholar

Struciński, Paweł, Katarzyna Góralczyk, Jan K. Ludwicki, Agnieszka Hernik, Katarzyna Czaja, and Korcz Wojciech. 2006. “Levels of selected organochlorine insecticides, polychlorinated biphenyls, phthalates and perfluorinated aliphatic substances in blood ‒ Polish WWF study.” Roczniki Państwowego Zakładu Higieny 57(2): 99–112.
Google Scholar

Śmiechowska, Maria, i Agnieszka Florek. 2011. „Zawartość metali ciężkich w wybranych warzywach z uprawy konwencjonalnej, ekologicznej i działkowej.” Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering 56 (4): 152–156.
Google Scholar

Ustawa o rolnictwie ekologicznym z dnia 25 czerwca 2009 r. (Dz. U. z 2017 r. poz. 1054).
Google Scholar

Wasilik, Katarzyna. 2014. „Trendy w zachowaniach współczesnych konsumentów ‒ konsumpcjonizm a konsumpcja zrównoważona.” Konsumpcja i Rozwój 1 (6): 66–74.
Google Scholar

WHO. 2012. State of the science of endocrine disrupting chemicals. Geneva: WHO.
Google Scholar

Zalega, Tomasz. 2013. „Alternatywne trendy konsumenckie w miejskich gospodarstwach domowych w Polsce w okresie kryzysu.” Studia i Materiały 16: 56–78. DOI: https://doi.org/10.7172/1733-9758.2013.16.4
Google Scholar