Dawstwo narządów w świetle polskiej ustawy transplantacyjnej

Piotr Ochotny

doi:10.21697/seb.2019.17.3.05

Opublikowane: 2019-09-30

Tom 17 Nr 3 (2019)

Dawstwo narządów w świetle polskiej ustawy transplantacyjnej

Piotr Ochotny

Studia Ecologiae et Bioethicae

Dział: Artykuły naukowe

https://doi.org/10.21697/seb.2019.17.3.05

Abstrakt

Bez wątpienia największym problemem medycyny transplantacyjnej jest mała ilość dawców przy równoczesnym, ciągle wzrastającym, zapotrzebowaniu na tkanki i narządy. Celem artykułu jest poszukiwanie odpowiedzi na pytanie: czy i w jakim stopniu polska ustawa transplantacyjna z 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów poszerza krąg potencjalnych dawców organów. W przekonaniu autora polskie regulacje prawne w zakresie transplantologii sprzyjają w optymalny sposób pozyskiwaniu organów. Po pierwsze, pobieranie organów od dawców zmarłych regulowane jest zgodnie z modelem tzw. zgody domniemanej, na podstawie której przyjmuje się, iż dany człowiek za życia wyraził się aprobująco o możliwości ofiarowania swoich organów, a więc faktycznie nie złożył odpowiedniego sprzeciwu, podważającego domniemanie zgody. Po drugie, ustawodawca, posługując się nieostrą klauzulą generalną „szczególnych względów osobistych”, dopuszcza możliwość pobrania komórek, tkanek czy narządów w celu przeszczepienia u żywego dawcy niespokrewnionego z biorcą. Po trzecie, ustawa zezwala na pobranie od anonimowych dawców szpiku i innych regenerujących się komórek i tkanek. Po czwarte, w myśl polskiej ustawy transplantacyjnej dopuszczalne jest przeszczepienie ludziom w celach leczniczych komórek, tkanek lub narządów pochodzących od zwierząt. Oczywiście, nie oznacza to, że regulacji transplantacyjnych nie można doskonalić. Należy jednak podkreślić, że zasadniczą przyczyną spadającej liczby transplantacji jest niski poziom świadomości społecznej powodowany brakiem strategii edukacyjnej. Towarzyszy temu atrofia postaw współczujących.

Słowa kluczowe:

transplantologia, dawstwo, zmarły dawca, żywy dawca, dawstwo anonimowe, ksenotransplantacja

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Ochotny, P. (2019). Dawstwo narządów w świetle polskiej ustawy transplantacyjnej . Studia Ecologiae Et Bioethicae, 17(3), 45–52. https://doi.org/10.21697/seb.2019.17.3.05

Cited by / Share

Bibliografia

Biesaga T., 2006, Wobec zgody domniemanej i zawłaszczania zwłok do transplantacji, Medycyna Praktyczna Ginekologia i Położnictwo, vol. 2, 9-13.
Google Scholar

Cierpka L., Caban A., 2015, Biotechnologiczne i medyczne podstawy ksenotransplantacji, w: Durlik M., Cierpka L. (red.), Transplantologia kliniczna. Zasady ogólne, Termedia Wydawnictwa Medyczne, Poznań, 345-355.
Google Scholar

Durlik M., Cierpka L., 2015, Przedmowa, w: Durlik M., Cierpka L. (red.), Transplantologia kliniczna. Zasady ogólne, Termedia Wydawnictwa Medyczne, Poznań, 15.
Google Scholar

Fikus M., 1999, Zwierzęta transgeniczne, w: Chyrowicz B. (red.), Klonowanie człowieka. Fantazje –zagrożenia – nadużycia, TN KUL, Lublin, 93-106.
Google Scholar

Haberko J., 2011, „Szczególne względy osobiste” a przeszczep od żywego dawcy, Państwo i Prawo, vol. 7-8, 44-53.
Google Scholar

Jankowski Z., Milecka A., Raszeja S., 2009, Prawne podstawy przeszczepiania narządów, w: Rutkowski B., Kaliciński P., Śledziński Z., Wujtewicz M., Milecka A., Wytyczne dotyczące zasad zgłaszania, kwalifikacji i przygotowania zmarłych dawców do pobrania narządów, Via Medica, Gdańsk, 12-23.
Google Scholar

Kubicki L., 2000, Prawo medyczne – próba ustalenia zakresu, Prawo i Medycyna, vol. 5, 19-26.
Google Scholar

Leszczyński L., Maroń G., 2013, Pojęcie i treść zasad prawa i generalnych klauzul odsyłających. Uwagi porównawcze, Annales UMCS. Sectio G., vol. 60, nr 1, 81-91.
Google Scholar

Nowacka M., 1998, Etyczno-prawne kwestie otwarte w polskim Kodeksie Etyki Lekarskiej, Idea: Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych, vol. 10, 147-157.
Google Scholar

Ochmański J., 2011, Regulacje prawne a wyzwania współczesnej medycyny transplantacyjnej. Problematyka poszerzenia kręgu dawców organów nieregenerujących się, w: Such J., Wiśniewski J. (red.), Z filozoficznych, etycznych i prawnych zagadnień transplantacji, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, 81-100.
Google Scholar

Poltransplant. Statystyka 2017, http://www.poltransplant.org.pl/statystyka_2017.html, dostęp: 25.06.2018.
Google Scholar

Radwański Z., Zieliński M., 2001, Uwagi de lege ferenda o klauzulach generalnych w prawie prywatnym, Przegląd Legislacyjny, vol. 2, 11-16.
Google Scholar

Raniszewska-Wyrwa A., 2010, Transplantologia eksperymentalna. Ksenotransplantacje – nadzieja czy zagrożenie, Humanistyka i Przyrodoznawstwo, vol. 16, 277-289. DOI: https://doi.org/10.31648/hip.892
Google Scholar

Schweitzer A., 1974, Życie, PAX, Warszawa.
Google Scholar

Singer P., 1998, O życiu i śmierci. Upadek etyki tradycyjnej, PIW, Warszawa.
Google Scholar

Smorąg Z., Słomski R., 2005, Ksenotransplantacja – możliwości i ograniczenia, Nauka, vol. 4, 133-148.
Google Scholar

Tokarczyk R., 2000, Zarys regulacji transplantacji organów ludzkich, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, vol. 62, z. 1, 15-31.
Google Scholar

Żaba C., Świderski P., Żaba Z., Grześkowiak M., 2009, Prawno-medyczne aspekty pobierania narządów ze zwłok, Nowiny Lekarskie, vol. 78, z. 2, 159-164.
Google Scholar

Żelichowski M., 2009, Aspekty prawne transplantacji, Medycyna Praktyczna, vol. 1, 145-147.
Google Scholar

Akty prawne:
Google Scholar

Kodeks Etyki Lekarskiej, tekst jednolity z 2 stycznia 2004 r., zawierający zmiany uchwalone w dniu 20 września 2003 r. przez Nadzwyczajny VII Krajowy Zjazd Lekarzy.
Google Scholar

Ustawa z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz.U.2005.169.1411).
Google Scholar

Ustawa z dnia 26 października 1995 r. o pobieraniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz.U.1995.138.682).
Google Scholar

Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz.U.2005.226.1943).
Google Scholar

Wytyczne Zespołu Prawnego Krajowej Rady Transplantacyjnej dla Komisji Etycznej w zakresie interpretacji klauzuli „szczególnych względów osobistych” przy pobraniu narządów od żywych dawców niespokrewnionych, 2013, Poltransplant. Biuletyn Informacyjny, 21, 107.
Google Scholar