Emergencja i jej rozumienie w biologii

Józef Bremer

doi:10.21697/seb.2019.17.2.03

Opublikowane: 2019-06-30

Tom 17 Nr 2 (2019)

Emergencja i jej rozumienie w biologii

Józef Bremer

Studia Ecologiae et Bioethicae

Dział: Artykuły naukowe

https://doi.org/10.21697/seb.2019.17.2.03

Abstrakt

W pierwszej części artykułu zaprezentowano przegląd teorii redukcjonistycznych i teorii emergencji. Następnie przedstawiono rozumienie przez Piotra Lenartowicza SJ emergencji obserwowanej w organizmach żywych i jego nawiązanie do arystotelesowsko-tomistycznego pojęcia „duszy” („formy substancjalnej”). W konsekwencji zestawiono to rozumienie z współczesnymi, filozoficzno-biologicznymi teoriami emergencji odwołującymi się do roli ograniczeń biologicznych w utrzymaniu przy życiu i funkcjonowaniu organizmu. W zakończeniu artykułu wskazane zostały zasadnicze różnice w rozumieniu emergencji według Lenartowicza oraz twórców wspomnianych teorii.

Słowa kluczowe:

dusza, teorie emergencji, zamkniętość biologicznych ograniczeń, oddziaływanie przyczynowe

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Bremer, J. (2019). Emergencja i jej rozumienie w biologii. Studia Ecologiae Et Bioethicae, 17(2), 29–40. https://doi.org/10.21697/seb.2019.17.2.03

Cited by / Share

Bibliografia

Bremer J., 2010, Wprowadzenie do filozofii umysłu, Wydawnictwo WAM, Kraków.
Google Scholar

Bremer J., 2014, René Descartes: Dancing and Mustering Substances, Rocznik Filozoficzny Ignatianum, vol. 20, nr 1, 7-26.
Google Scholar

Bremer J., 2015, Przyczynowość skierowana ku dołowi i jej rozumienie w biologii, w: Przybysz P. (red.), Aktywność poznawcza podmiotu w perspektywie badań kognitywistycznych, Poznańskie Studia z Filozofii Nauki, t. 24, nr 1, Wydawnictwo Nauka i Innowacje, Poznań, 117-139.
Google Scholar

Bremer J., 2017a, Rogera Sperry’ego teoria świadomości, Zagadnienia Filozoficzne w Nauce, vol. 63, 135-168.
Google Scholar

Bremer J., 2017b, Soul or Mind? Some Remarks on Explanation in Cognitive Science, Scientia et Fides, vol. 5, no. 2, 39-70, doi: http://dx.doi.org/10.12775/SetF.2017.023, dostęp: 4.12.2017. DOI: https://doi.org/10.12775/SetF.2017.023
Google Scholar

Campbell D. T., 1974, „Downward Causation” in Hierarchically Organized Biological Systems, in: Ayala F.J., Dobzhansky T. (eds), Studies in the Philosophy of Biology, University of California Press, Berkeley, Los Angeles, 179-186. DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-349-01892-5_11
Google Scholar

Campbell D. T., 1990, Levels of Organization, Downward Causation, and the Selection-Theory Approach to Evolutionary Epistemology, in: Greenberg G., Tobach E. (eds), Theories of the Evolution of Knowing, Lawrence Erlbaum, Hillsdale (NJ), 1-17.
Google Scholar

Collier J., 2000, Autonomy and Process Closure as the Basis for Functionality, Annals of the New York Academy of Sciences, vol. 901, 280-290, doi:10.1111/j.1749-6632.2000.tb06287.x, dostęp: 8.12.2017. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1749-6632.2000.tb06287.x
Google Scholar

Gaudium et spes, 1967, w: Sobor Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, Pallottinum, Poznań, 537-620.
Google Scholar

Gibb S. C., Lowe E .J., Ingthorsson R. D. (eds), 2013, Mental Causation and Ontology, Oxford University Press, Oxford. DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199603770.001.0001
Google Scholar

Hempel C. G., Oppenheim P., 1948, Studies in the Logic of Explanation, Philosophy of Science, vol. 15, no. 2, 135-175. DOI: https://doi.org/10.1086/286983
Google Scholar

Kim J., 1984, Epiphenomenal and Supervenient Causation, Midwest Studies in Philosophy, vol. 9, no. 1, 257-269, doi:10.1111/j.1475-4975.1984.tb00063.x, dostęp: 8.12.2017. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1475-4975.1984.tb00063.x
Google Scholar

Kim J., 1993, The Non-Reductivist’s Troubles with Mental Causation, w: Heil J., Mele A. (eds), Mental Causation, Clarendon Press, Oxford, 189-210.
Google Scholar

Kim J., 2006, Emergence: Core Ideas and Issues, Synthese, vol. 151, no. 3, 547-559, doi:10.1007/sll229-006-9025-0, dostęp: 8.12.2017.
Google Scholar

Kullmann W., 1998, Aristoteles und die moderne Wissenschaft, Franz Steiner Verlag, Stuttgart, 32-33.
Google Scholar

Lenartowicz P., 2006, Czy istnieją „dusze” roślin i zwierząt, a jeśli tak, to skąd się one biorą?, w: Darowski R. (red.) Philosophiae & Musicae. Księga pamiątkowa z okazji jubileuszu 75-lecia urodzin księdza profesora Stanisława Ziemiańskiego, Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna „Ignatianum”, Wydawnictwo WAM, Kraków, s. 467-488.
Google Scholar

Montevil M., Mossio M., 2015, Biological Organisation as Closure of Constraints, Journal of Theoretical Biology, vol. 372, 179-191, https://doi.org/10.1016/j.jtbi.2015.02.029, dostęp: 11.12.2017. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jtbi.2015.02.029
Google Scholar

Mossio M., Bich L., Moreno A., 2013, Emergence, Closure and Inter-Level Causation in Biological Systems, Erkenntnis, vol. 78, suppl. 2, 153-178, https://link.springer.com/article/10.1007/s10670-013-9507-7, dostęp: 6.12.2017.
Google Scholar

Silberstein M., McGeever J., 1999, The Search for Ontological Emergence, The Philosophical Quarterly, vol. 49, no. 195, 182-200, doi:10.1111/1467-9213.00136, dostęp: 6.12.2017. DOI: https://doi.org/10.1111/1467-9213.00136
Google Scholar

Westerhoff H. V., Kell D. B., 2007, The Methodologies of Systems Biology, in: Boogerd F., Bruggeman F. J., Hofmeyr J.-H. S., Westerhoff H. V. (eds), Systems Biology: Philosophical Foundations, Elsevier, Amsterdam, 23-70, https://doi.org/10.1016/B978-044452085-2/50004-8, dostęp: 6.12.2017. DOI: https://doi.org/10.1016/B978-044452085-2/50004-8
Google Scholar