Znaczenie humanistyki dla kształtowania realistycznych relacji człowieka do przyrody

Ryszard F. Sadowski

doi:10.21697/seb.2018.16.3.01

Opublikowane: 2018-09-30

Tom 16 Nr 3 (2018)

Znaczenie humanistyki dla kształtowania realistycznych relacji człowieka do przyrody

Ryszard F. Sadowski

Studia Ecologiae et Bioethicae

Dział: Artykuły naukowe

https://doi.org/10.21697/seb.2018.16.3.01

Abstrakt

Wraz z narastaniem kryzysu ekologicznego mamy do czynienia z coraz to lepszym jego rozpoznaniem. O ile początkowo analizą przyczyn i skutków kryzysu oraz wypracowywaniem strategii jego przezwyciężania zajmowali się reprezentanci nauk przyrodniczych i technicznych, o tyle obecnie dołączyli do nich humaniści, artyści, ludzie kultury i przywódcy religijni. Włączenie się humanistów pozwoliło na lepsze rozpoznanie natury kryzysu ekologicznego, a co za tym idzie – na wypracowanie bardziej adekwatnej strategii jego przezwyciężenia. Na szczególną uwagę zasługuje wkład światowych religii w kształtowanie realistycznej relacji człowieka do przyrody. Artykuł ten ukazuje postępującą humanizację refleksji ekologicznej i przywołuje przykłady zaangażowania przedstawicieli różnych tradycji religijnych na rzecz ochrony lasów.

Słowa kluczowe:

ekologia humanistyczna, filozofia środowiskowa, religia i ekologia, sztuki Ziemi, las

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Sadowski, R. F. (2018). Znaczenie humanistyki dla kształtowania realistycznych relacji człowieka do przyrody. Studia Ecologiae Et Bioethicae, 16(3), 5–18. https://doi.org/10.21697/seb.2018.16.3.01

Cited by / Share

Bibliografia

ARC, Millions of hectares of religious forest managed ecologically by 2014, http://www.arcworld.org/projects.asp?projectID=529, dostęp: 3.04.2018.
Google Scholar

Arystoteles. 2006. Polityka. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Bartłomiej I. Acceptance Speech for the Honorary Doctorate at the University of Amazonas in Manaus (14.07.2006). http://tnij.at/Bartlomiejolasach, dostęp: 31.03.2018.
Google Scholar

Bishops of Alberta Province. Celebrate Life: Care for Creation (4.10.1998). http://www.wcr.ab.ca/bin/eco-lett.htm, dostęp: 10.11.2008.
Google Scholar

Bonenberg M. M. 2000. Aksjologiczne problemy ekologii. W: Poznanie i doznanie. Eseje z estetyki ekologii, red. M. Gołaszewska, 32-51.Kraków: Universitas.
Google Scholar

Boucher K-L. 2011. “Collaboration for Conservation in Ankarana, Madagascar”. Totem: The University of Western Ontario Journal of Anthropology. 19. 59-66.
Google Scholar

Catholic Bishops of the Philippines. 1996. What is Happening to Our Beautiful Land? W: And God Saw That It Was Good: Catholic Theology & the Environment, red. D. Christiansen, Christiansen W. 309-318. Washington: United States Catholic Conference.
Google Scholar

Chui-Ling Tam. Rewriting the fatwa at COP22. https://theieca.org/publications/blogs/chui-ling-tam/2016/11/09/rewriting-fatwa-cop22, dostęp: 31.03.2018.
Google Scholar

Dalai Lama. Hope for Tibet’s Environment, przemówienie na konferencji pt. Endangered Tibet (Snlnn, Australia – 28.09.1996). https://www.dalailama.com/messages/environment/tibets-environment, dostęp: 31.03.2018.
Google Scholar

Dharma Teachers and Sangha Members Worldwide. The Earth as Witness: International Dharma Teachers’ Statement on Climate Change. https://oneearthsangha.org/articles/dharma-teachers-statement-on-climate-change, dostęp: 31.03.2018.
Google Scholar

Eden Reforestation Projects, Plant trees, save lives, https://edenprojects.org, dostęp: 3.04.2018.
Google Scholar

Foltz R. C. 2006. “Nature in Asian Traditions: The State of the Field”. Worldviews: Environment CultureReligion. 10(1). 1-4. DOI: https://doi.org/10.1163/156853506776114483
Google Scholar

Franciszek (papież). 2015. Encyklika Laudato si’. W trosce o wspólny dom (24 maja 2015). Kraków: Wydawnictwo M.
Google Scholar

Fritsch B. 1990. Mensch, Umwelt, Wissen. Evolutionsgeschichtliche Aspekte des Umweltproblems, Zurich-Sttudgart: Verlag der Fachvereine.
Google Scholar

Gardner G. T. 2003.Engaging Religion in the Quest for a Sustainable World. W: State of the World 2003. A Worldwatch Institute Report on Progress Toward a Sustainable Society, red. G.T. Gardner et al., 152-177. New York: WW Norton & Company.
Google Scholar

Gokhale Y. et al. 1988. Sacred woods, grasslands and water bodies as self-organized systems of conservation. W: Conserving the Sacred for Biodiversity Management, red. P.S. Ramakrishnan et al., 365-398. New Delhi: Oxford and IBH Publishing Co.
Google Scholar

Hiddleston S. Can “green fatwas” combat climate change? http://www.natureasia.com/en/nmiddleeast/article/10.1038/nmiddleeast.2016.208, dostęp: 31.03.2018.
Google Scholar

Hipokrates. 1890. O powietrzu, wodzie i miejscach. W: Dwie Księgi Hipokratesa Warszawa: Gebethner i Wolff.
Google Scholar

Interfaith Rainforest Initiative (Oslo, 19-21.06.2017), http://fore.yale.edu/files/Interfaith_Rainforest_Initiative_Statement.pdf, dostęp: 31.03.2018.
Google Scholar

Jain P. 2011. Dharma and Ecology of Hindu Communities Sustenance and Sustainability. Farnham: Ashgate.
Google Scholar

Jonas H. 1995. Zasada odpowiedzialności. Etyka dla cywilizacji technologicznej. Kraków: Wydawnictwo Platan.
Google Scholar

Łepko Z. 1995. Ekofilozofia jako praktyczna filozofia przyrody. W: Człowiek i środowisko. Humanistyka i ekologia, red. J. Dębowski, 37-43. Olsztyn: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
Google Scholar

Łepko Z. 2003. Antropologia kryzysu ekologicznego w świetle współczesnej literatury niemieckiej. Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
Google Scholar

Martin B. D., Schwab E. 2013. „Current usage of symbiosis and associated terminology”, International Journal of Biology. 5(1). 32-45. doi:10.5539/ijb.v5n1p32. DOI: https://doi.org/10.5539/ijb.v5n1p32
Google Scholar

Meadows D. H. et al. 1973. Granice wzrostu, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
Google Scholar

Meyer-Abich K. M. 1984. Wege zum Frieden mit der Natur. Praktishe Naturphilosophie für die Umweltpolitik, München-Wien: C. Hanser.
Google Scholar

Meyer-Abich K. M. 1987. Naturphilosophie auf neuen Wegen. W: Über Natur: philosophische Beiträge zum Naturverständnis, red. O. Schwemmer, L. Schäfer, 63-73. Frankfurt am Main: Klostermanns.
Google Scholar

Meyer-Abich K. M. 1988. Wissenschaft für die Zukunft: Holistisches Denken in ökologischer und gesellschaftlicher Verantwortung. München: C.H. Beck.
Google Scholar

Moran E. F. 2006. People and Nature: An Introduction to Human Ecological Relations. Malden: Blackwell Publishing Professional.
Google Scholar

Presbyterian Church (USA).Environment and Energy. http://www.pcusa.org/site_media/media/uploads/washington/pdfs/policybrief.pdf, dostęp: 31.03.2018.
Google Scholar

Racelis A. E. Aswani S. 2011. “Hopes and Disenchantments of Religious Community Forestry in the Western Solomon Islands”. Ecological and Environmental Anthropology. 6. 26-38.
Google Scholar

Sadowski R. F. 2010. Religijne inspiracje przeciwdziałania kryzysowi ekologicznemu. W: Człowiek i świat – wymiary odpowiedzialności, red. Wł. Tyburski, H. Ciążela, W. Dziarnowska, 77-86. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Google Scholar

Sadowski R. F. 2012. „Potencjał religii w ochronie ekosystemów leśnych”. Studia Ecologiae et Bioethicae. 10(4). 11-32. DOI: https://doi.org/10.21697/seb.2012.10.4.01
Google Scholar

Sadowski R. F. 2013. „Aktualizacja ekologicznego potencjału religii w ochronie ekosystemów leśnych”, Studia Ecologiae et Bioethicae. 11(1). 7-27.
Google Scholar

Sadowski R. F. 2015. Filozoficzny spór o rolę chrześcijaństwa w kwestii ekologicznej, Warszawa: TNFS. DOI: https://doi.org/10.21852/tnfs.2015.1
Google Scholar

Selmaj-Pomaska P. 2011. „Klausa Michaela Meyera- -Abicha idea pokoju człowieka z przyrodą”. Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów UJ. Nauki Humanistyczne. Nr specjalny 3. 2. 345-355.
Google Scholar

Simmons I. G. 1990. Changing the Face of the Earth. Culture, Environment, History, Cambridge: Blackwell Publishing.
Google Scholar

The Beer-Sheba Project, http://beershebaproject.org, dostęp: 3.04.2018.
Google Scholar

The United Methodist Church. Environmental Justice for a Sustainable Future. http://main.umc-gbcs.org/resolutions/environmentaljustice-for-a-sustainable-future-1023-2008-bor, dostęp: 31.03.2018.
Google Scholar

Tucker M. E. 2003. Worldly Wonder: Religions Enter Their Ecological Phase, Chicago: Open Court.
Google Scholar

Tukidydes. 1991. Wojna peloponeska, Wrocław- -Warszawa-Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Tyburski W. 2006. „Powstanie i rozwój filozofii ekologicznej”. Problemy Ekorozwoju. 1. 7-15.
Google Scholar

Werntz K. M. Indonesia’s fatwa shows religious duty can be a route to sustainable behavior. https://www.theguardian.com/sustainable-business/religion-environment-wildlife-trafficking-indonesia-fatwa-sustainable, dostęp: 31.03.2018.
Google Scholar

Wilson E. O. 2002. Afterword. W: Silent Sprint, red. R. Carson, 357-363. Boston-New York: Houghton Mifflin Company.
Google Scholar

WorldRenew, Living Justice, Loving Mercy, Serving Christ, https://worldrenew.net, dostęp: 3.04.2018.
Google Scholar

Yaakov G. 1997. Lost in Translation: Toward a Feminist Account of Chipko. W: Transitions, Environments, Translations: Feminisms in International Politics, red. J. W. Scott et al., 273-284. New York- London: Routledge.
Google Scholar