The Doctrine of Double Effect: An Aid in Decision-Making

Pavol Dancák

doi:10.21697/seb.2020.18.3.03

Opublikowane: 2020-09-30

Tom 18 Nr 3 (2020)

Doktryna podwójnego skutku: pomoc w podejmowaniu decyzji

Pavol Dancák

Studia Ecologiae et Bioethicae

Dział: Artykuły naukowe

https://doi.org/10.21697/seb.2020.18.3.03

Abstrakt

Współczesne społeczeństwa, będące pod ogromnym wpływem postępu technologicznego i gospodarczego, muszą poważnie traktować różnego rodzaju problemy moralne. W wielu przypadkach podejmowane przez ludzi decyzje przynoszą efekty nie tylko pozytywne. Analizą takich sytuacji zajmuje się etyka stosowana: etyka biomedyczna, etyka biznesu, etyka prawna. Podobne przypadki można także spotkać w dyskusjach dotyczących m.in. wykorzystania pojazdów i maszyn autonomicznych. Celem niniejszego artykułu jest opisanie i wyjaśnienie zasady podwójnego skutku w kontekście rozwiązywania skomplikowanych sytuacji moralnych z etycznego punktu widzenia. Zasada podwójnego skutku była stopniowo rozwijana jako środek poszukiwania właściwych decyzji moralnych. Posiada ona mocną i uznaną pozycję w katolickiej etyce lekarskiej, ale także w świeckim ustawodawstwie. Artykuł przedstawia aktualne eksperymenty myślowe, które wyjaśniają podejmowanie decyzji moralnych w skomplikowanych sytuacjach. Wydaje się, że współczesne etyczne eksperymenty myślowe są zbyt abstrakcyjne. Z jednej strony, udoskonalają naszą wiedzę, z drugiej – są bardzo stronnicze. Ewolucja metod obrazowania medycznego umożliwiła nam bliższe przyjrzenie się związkom między deontologicznym i utylitarnym podejściem do wydawania sądów moralnych, ale nie zwalnia nas z odpowiedzialności za podjęte przez nas decyzje. Pozytywną stroną zasady podwójnego skutku jest to, że chroni nas ona przed śliskim zboczem konsekwencjalizmu utylitarnego, w którym przyznanie się do mniejszego zła jest tylko krokiem od popełnienia zła w imię większego dobra.

Słowa kluczowe:

dylematy moralne, etyka medyczna, zasada podwójnego skutku, utylitarny konsekwencjalizm

Pobierz pliki

PDF (English)

Zasady cytowania

Dancák, P. (2020). Doktryna podwójnego skutku: pomoc w podejmowaniu decyzji. Studia Ecologiae Et Bioethicae, 18(3), 19–28. https://doi.org/10.21697/seb.2020.18.3.03

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Aristotle. 2009. The Nicomachean Ethics. New York: Oxford University Press.
Google Scholar

Aquinas, Thomas. 2006. Summa theologiae. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
Google Scholar

Allsopp, Michael E. 2011. “The Doctrine of Double Effect in U.S. Law. Exploring Neil Gorsuch’s Analyses.” National Catholic Bioethics Quarterly 11: 31-40. DOI: https://doi.org/10.5840/ncbq201111169
Google Scholar

Augustinus, Aurelius. 1955. De Libero Arbitrio. London: Newman Press.
Google Scholar

Bentham, Jeremy. 1823. Introduction to Principles of Morals and Legislation. http://www.econlib.org/library/Bentham/bnthPMLCover.html.
Google Scholar

Billings, Andrew J. 2011. “Double Effect: A Useful Rule that Alone Cannot Justify Hastening Death.” Journal of Medical Ethics 37: 437-440. DOI: https://doi.org/10.1136/jme.2010.041160
Google Scholar

Buzar, Stipe. 2020. “The Principle of Double Effect and Just War Theory.” Philosophia 48: 1299-1312. https://doi.org/10.1007/s11406-020-00209-2. DOI: https://doi.org/10.1007/s11406-020-00209-2
Google Scholar

Chyrowicz, Barbara. 1997. Zamiar i skutki. Filozoficzna analiza zasady podwójnego skutku. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Google Scholar

Chyrowicz, Barbara. 2003. “Tramwaj i ustawa. O sytuacjach «bez wyjścia» w etyce.” Ethos 1-2: 256-273.
Google Scholar

Černý, David. 2015. Princip dvojího účinku. Praha: Univerzita Karlova v Praze.
Google Scholar

Evans, Jonathan. 2008. „Dual-Processing Accounts of Reasoning, Judgment, and Social Cognition.” Annual Review of Psychology 59(1): 255-278. DOI: https://doi.org/10.1146/annurev.psych.59.103006.093629
Google Scholar

Faggoni, Maurizio. 2007. Život v našich rukách. Spišská Kapitula: Nadácia Kňazského seminára biskupa Jána Vojtaššáka.
Google Scholar

Finnis, John. 1991. Moral Absolutes. Tradition, Revision, and Truth. Washington, D. C.: The Catholic University of America Press.
Google Scholar

Finnis, John. 2011. Natural Law and Natural Rights. Oxford: Clarendon. DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199580057.003.0014
Google Scholar

Foot, Philipa. 2002: “The Problem of Abortion and the Doctrine of the Double Effect.” In Virtues and Vices and Other Essays in Moral Philosophy, edited by Philippa Foot, 19-32. Oxford: Clarendon. DOI: https://doi.org/10.1093/0199252866.003.0002
Google Scholar

Greene, Joshua, R. Brian Sommerville, Leigh E. Nystrom, John M. Darley, Jonathan D. Cohen. 2001. “An fMRI Investigation of Emotional Engagement in Moral Judgment.” Science 293: 2105-2108. https://doi.org/10.1126/science.1062872. DOI: https://doi.org/10.1126/science.1062872
Google Scholar

Greene, Joshua. 2009. „Dual-process Morality and the Personal/Impersonal Distinction: A Reply to McGuire, Langdon, Coltheart, and Mackenzie.“ Journal of Experimental Social Psychology 45(3): 581-584. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jesp.2009.01.003
Google Scholar

Greene, Joshua, and Jonathan D. Haidt. 2002. “How (and Where) Does Moral Judgment Work?” Trends in Cognitive Science 6(12): 517-523. DOI: https://doi.org/10.1016/S1364-6613(02)02011-9
Google Scholar

Greene, Joshua. 2016. “Solving the Trolley Problem.“ In A Companion to Experimental Philosophy, edited by Justin Sytsma and Wesley Buckwalter, 173-189. Chichester: John Wiley & Sons. DOI: https://doi.org/10.1002/9781118661666.ch11
Google Scholar

Hare, Richard. 1997. “Utilitarizmus.” In Súčasná politická filosofie, edited by János Kis, 123-142. Praha: Oikoymenh.
Google Scholar

Kahneman, Daniel. 2011. Thinking, Fast and Slow. New York: Farrar, Straus and Giroux.
Google Scholar

Koniar, Ivan. 2009. “Zdôvodnenie vojny v prácach sv. Augustína.” Studia theologica 11, no. 4(38): 15-36.
Google Scholar

Mangan, Joseph. 1949. “An Historical Analysis of the Principle of Double Effect.” Theological Studies 10: 41-61. DOI: https://doi.org/10.1177/004056394901000102
Google Scholar

McInerny, Ralph. 1992. Aquinas on Human Action. A Theory of Practice. Washington, D. C.: The Catholic University of America Press.
Google Scholar

McInerny, Ralph. 1997. Ethica Thomistica: The Moral Philosophy of Thomas Aquinas. Washington, D. C.: The Catholic University of America Press.
Google Scholar

Timmos, Mark. 2013. Moral Theory. An Introduction. Lanham: Rowman & Littlefield Publishers.
Google Scholar

Osborne, Thomas M. Jr. 2014. Human Action in Thomas Aquinas, John Duns Scotus & William of Ockham. Washington, D. C.: The Catholic University of America Press. DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctt5vj8fm
Google Scholar

Oderberg, David. 2000. Moral Theory: A Non-Consequentialist Approach. Oxford, UK: Blackwell Publishers.
Google Scholar

Plato. 2006. Štát. Bratislava: Kalligram.
Google Scholar

Rembierz, Marek. 2015. “Refleksja moralna nad odpowiedzialnością filozofa w XX wieku.” In Filozofia – Etyka – Ekologia, edited by Piotr Domeracki, Adam Grzeliński, and Ryszard Wiśniewski, 501-516. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Google Scholar

Smith, Janet E. 1991. Humanae Vitae: A Generation Later. Washington D. C.: The Catholic University of America Press.
Google Scholar

Thomson, Judith J. 1985. “The Trolley Problem.” The Yale Law Journal 94: 1396-1397. DOI: https://doi.org/10.2307/796133
Google Scholar

Thomson, Judith J. 1976. “Killing, Letting Die, and the Trolley Problem.” The Monist 59: 204-217. DOI: https://doi.org/10.5840/monist197659224
Google Scholar

Valčo, Michal. 2015. “Rethinking the Role of Kierkegaard’s ‘authentic Individual’ in liberal capitalist Democracies Today.” European Journal of Science and Theology 11(5): 129-139.
Google Scholar

Volek, Peter. 2011. “Vplyv aristotelizmu pri vysvetľovaní konania u Tomáša Akvinského a Rajmunda Lulla.” Filozofia 1: 11-23.
Google Scholar

Wippel, John. 2000. The Metaphysical Thought of Thomas Aquinas. From Finite Being to Uncreated Being. Washington, D. C.: The Catholic University of America Press.
Google Scholar