The influence of cultural factors on the collapse of the Greenland Norse civilization

Ryszard F. Sadowski

doi:10.21697/seb.2020.18.5.19

Opublikowane: 2020-12-31

Tom 18 Nr 5 (2020)

Wpływ czynników kulturowych na upadek cywilizacji grenlandzkich Wikingów

Ryszard F. Sadowski

Studia Ecologiae et Bioethicae

Dział: Humanistyczne Podstawy Ochrony Środowiska

https://doi.org/10.21697/seb.2020.18.5.19

Abstrakt

Zrozumienie upadku starożytnych cywilizacji jest ważne dla zrozumienia bardzo złożonego procesu zachodzącego w naszej cywilizacji. Ziemia jest narażona na niebezpieczeństwo z wielu powodów, a niektóre z nich nie zmieniają się na przestrzeni dziejów. Ze względu na globalny zasięg ludzkich działań i potęgę jaką dysponuje obecnie człowiek Ziemia jest dziś bardziej zagrożona niż przed wiekami. Zrozumienie przeszłości jest więc kluczowe dla bezpieczeństwa naszej globalnej wioski. W artykule przedstawiono możliwe przyczyny upadku cywilizacji grenlandzkich Wikingów. Wydaje się, że główną przyczyną upadku były zmiany klimatyczne. Wydaje się jednak także, że grenlandzcy Wikingowie mogli przetrwać, a przynajmniej opóźnić swój upadek. Autor wskazuje, że czynniki kulturowe były źródłem degradacji ekologicznej i braku adaptacji ekonomicznej. Wikingowie znali Inuitów i ich strategie adaptacyjne, ale nie wykorzystali tej wiedzy w żaden sposób. Wydaje się, że upadek cywilizacji grenlandzkich Wikingów był wyborem ich elity. Przywódcy utrzymywali bowiem społeczeństwo w ryzykownej równowadze, aby nad nim skutecznie panować, ostatecznie jednak krucha równowaga została zaburzona i przyczyniła się do upadku tej cywilizacji.

Słowa kluczowe:

grenlandzcy Wikingowie, Grenlandia, upadek cywilizacji, czynniki kulturowe, czynniki środowiskowe

Pobierz pliki

PDF (English)

Zasady cytowania

Sadowski, R. F. (2020). Wpływ czynników kulturowych na upadek cywilizacji grenlandzkich Wikingów. Studia Ecologiae Et Bioethicae, 18(5), 217–233. https://doi.org/10.21697/seb.2020.18.5.19

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Buckland, Paul C., Tom Amorosi, Lisa K. Barlow, Andrew J. Dugmore, Paul A. Mayewski, Thomas H. McGovern, Astrid E. J. Oglivie, Jon P. Sadler, and Peter Skidmore. 1996. “Bioarchaeological and climatological evidence for the fate of Norse farmers in medieval Greenland.” Antiquity 70(276): 88-96. https://doi.org/10.1017/S0003598X00082910. DOI: https://doi.org/10.1017/S0003598X00082910
Google Scholar

Carneiro, Robert L. 1968. “Cultural adaptation.” In International Encyclopaedia of the Social Sciences, vol. 3, edited by David Sills, 551-554. New York: Macmillan.
Google Scholar

Clough, Stephen B. 1951. The Rise and Fall of Civilization. New York: McGraw-Hill.
Google Scholar

Cohen, Yehudi A. 1968. “Culture as Adaptation.” In Man in Adaptation. The Cultural Present, edited by Yehudi A. Cohen, 40-60. Chicago: Aldine Publishing Company.
Google Scholar

Diamond, Jared. 2005. Collapse. How Societies Choose to Fail or Succeed. New York: Viking Penguin.
Google Scholar

Fernandez-Armesto, Felipe. 2008. Cywilizacje. Kultura, ambicje i przekształcanie natury. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

GISP2. 2008. “Welcome to GISP2.” Accessed June 21, 2008. http://www.gisp2.sr.unh.edu.
Google Scholar

Jonas, Hans. 1985. The Imperative of Responsibility: In Search of an Ethics for the Technological Age. Chicago: Chicago University Press.
Google Scholar

Kroeber, Alfred L. 1944. Configurations of Culture Growth. Berkeley – Los Angeles: University of California Press. DOI: https://doi.org/10.1525/9780520341753
Google Scholar

Lynnerup, Niels. 1996. “Paleodemography of the Greenland Norse.” Arctic Anthropology 33(2): 122-136.
Google Scholar

McGhee, Robert. 2008. Inuit and Norsemen in Arctic Canada A.D. 1000 to 1400. Accessed June 21, 2008. http://www.civilization.ca/cmc/archeo/oracles/norse/40.htm.
Google Scholar

McGover, Thomas H. 1979. Paleoeconomy of Norse Greenland: Adaptation and Extinction in a Tightly Bounded Ecosystem. New York: Columbia University.
Google Scholar

McGovern, Thomas H., Gerald F. Biegelow, Thomas Amorosi, Daniel Russell. 1996. “Northern Islands, Human Error, and Environmental Degradation.” In Case Studies in Human Ecology, edited by Daniel G. Bates, and Susan H. Lees, 103-152. New York–London: Plenum Press. DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-4757-9584-4_5
Google Scholar

McGovern, Thomas. 1990. “The Archaeology of the Norse North Atlantic.” Annual Review of Anthropology 19(1): 331-351. DOI: https://doi.org/10.1146/annurev.an.19.100190.001555
Google Scholar

Melko, Matthew. 1969. The Nature of Civlizations. Boston: Porter Sargent.
Google Scholar

Pringle, Heather. 1997. “Death in Norse Greenland.” Science 275(5302): 924-926. DOI: https://doi.org/10.1126/science.275.5302.924
Google Scholar

Rutherford, George K. 1995. “Soils of Some Norse Settlements in Southwestern Greenland.” Arctic 48(4): 324-328. DOI: https://doi.org/10.14430/arctic1254
Google Scholar

Tainter, Joseph A. 2004. The Collapse of Complex Societies. Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar

Wikipedia. 2008. “History of Greenland.” Accessed June 21, 2008. http://en.wikipedia.org/wiki/History_of_Greenland.
Google Scholar