Problematyka marnowania żywności w Polsce a kształtowanie wzorca zrównoważonej konsumpcji

Mikołaj Niedek; Karol Krajewski

doi:10.21697/seb.2021.19.2.02

Opublikowane: 2021-06-30

Tom 19 Nr 2 (2021)

Problematyka marnowania żywności w Polsce a kształtowanie wzorca zrównoważonej konsumpcji

Mikołaj Niedek

, Karol Krajewski

Studia Ecologiae et Bioethicae

Dział: Artykuły naukowe

https://doi.org/10.21697/seb.2021.19.2.02

Abstrakt

Celem niniejszego artykułu jest nakreślenie kierunków działań związanych z kształtowaniem trwałej i zrównoważonej konsumpcji, na tle wyników badań i analiz w zakresie poziomu strat i marnotrawstwa żywności w łańcuchu żywnościowym przeprowadzonych w ramach projektu badawczego PROM. Punktem wyjścia jest zarysowanie problematyki strat i marnotrawstwa żywności w świetle danych dostępnych na poziomie globalnym, europejskim i krajowym oraz pokazanie, że problematyka ta ma charakter interdyscyplinarny – społeczny, ekonomiczny, ekologiczny i że stanowi właściwy przedmiot refleksji ekofilozoficznej i etyczno-środowiskowej. Negatywne dla środowiska, społeczeństwa i gospodarki tendencje związane ze współczesnym poziomem strat i marnotrawstwa żywności na wszystkich etapach łańcucha rolno-żywnościowego, wymagają zmian obecnych wzorców konsumpcji na zgodne z wymogami trwałego i zrównoważonego rozwoju. Transformacja ta wymaga wprowadzenia zmian o charakterze aksjologicznym i etycznym, które są szczególnie wskazane na końcowym etapie łańcucha żywnościowego – nabywania żywności przez konsumentów i sposobu postępowania z nią w gospodarstwach domowych. Artykuł kreśli również kierunki dalszych badań mających na celu przygotowanie właściwej, całościowej podstawy teoretycznej do projektowania adekwatnych działań implementacyjnych trwałego i zrównoważonego rozwoju w obszarze konsumpcji.

Słowa kluczowe:

straty i marnotrawstwo żywności, łańcuch rolno-żywnościowy, wzorzec trwałej i zrównoważonej konsumpcji, wdrażanie zrównoważonej konsumpcji

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Niedek, M., & Krajewski, K. (2021). Problematyka marnowania żywności w Polsce a kształtowanie wzorca zrównoważonej konsumpcji. Studia Ecologiae Et Bioethicae, 19(2), 17–28. https://doi.org/10.21697/seb.2021.19.2.02

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Aschemann-Witzel, Jessica, Ilona de Hooge, Amani Pegah, Tino Bech-Larsen, and Marija Oostindjer. 2015. “Consumer-Related Food Waste: Causes and Potential for Action.” Sustainability 7(6): 6457-6477. DOI: https://doi.org/10.3390/su7066457
Google Scholar

Bilska, Beata, i Danuta Kołożyn-Krajewska. 2016. Model ograniczenia strat i marnowania żywności z korzyścią dla społeczeństwa (MOST). Kraków: Wydawnictwo Naukowe PTTŻ.
Google Scholar

Bilska, Beata, i Danuta Kołożyn-Krajewska. 2018. „Straty żywności w przetwórstwie żywności.” Przemysł Spożywczy 72(1): 23-25. DOI: https://doi.org/10.15199/65.2018.1.5
Google Scholar

Bilska, Beata, Małgorzata Wrzosek, Danuta Kołożyn-Krajewska, i Karol Krajewski. 2016. “Risk of food losses and potential of food recovery for social purposes.” Waste Management 52: 269-277. DOI: https://doi.org/10.1016/j.wasman.2016.03.035
Google Scholar

Bilska, Beata, Małgorzata Wrzosek, Danuta Kołożyn-Krajewska, i Karol Krajewski. 2015. “Food Losses and Food Waste in the Context of Sustainable Development of the Food Sector.” Chinese Business Review 14(9): 452-462. DOI: https://doi.org/10.17265/1537-1506/2015.09.005
Google Scholar

Bilska, Beata, Małgorzata Wrzosek, Karol Krajewski, i Danuta Kołożyn-Krajewska. 2015. „Zrównoważony rozwój sektora żywnościowego a ograniczenie strat i marnotrawstwa żywności.” Journal of Agribusiness and Rural Development 2(36): 171-179.
Google Scholar

Bilska, Beata, Marzena Tomaszewska, Danuta Kołożyn-Krajewska, and Małgorzata Piecek. 2020. “Segmentation of Polish Households Taking into Account Food Waste.” Foods 9(4): 379-398. DOI: https://doi.org/10.3390/foods9040379
Google Scholar

Centrum Naukowe UE. 2020. EU burden from non-communicable diseases and key risk factors. Accessed November 03, 2020. https://ec.europa.eu/jrc/en/health-knowledge-gateway/societal-impacts/burden.
Google Scholar

Decyzja delegowana Komisji 2019 – Decyzja delegowana Komisji (UE) 2019/1597 z dnia 3 maja 2019 r. uzupełniająca dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE w odniesieniu do wspólnej metody i minimalnych wymagań jakościowych dla jednolitego pomiaru poziomów odpadów żywności. Dz.U. L 248, ss. 77-85, z 27.09.2019.
Google Scholar

FAO and WHO. 2019. Sustainable healthy diets – guiding principles. Rome: Food and Agriculture Organization of the United Nations; World Health Organization.
Google Scholar

FUSIONS. 2015. Fusions Food waste data set for EU-28. New Estimates and Environmental Impact. Accessed January 14, 2021. https://ec.europa.eu/food/sites/food/files/safety/docs/fw_lib_fw_expo2015_fusions_data-set_151015.pdf.
Google Scholar

FUSIONS. 2016. Food waste quantification manual to monitor food waste amounts and progression. Accessed January 14, 2021. https://www.eu-fusions.org/phocadownload/Publications/FUSIONS%20Food%20Waste%20Quantification%20Manual.pdf.
Google Scholar

Ganowicz-Bączyk, Anita. 2015. „Narodziny i rozwój etyki środowiskowej.” Studia Ecologiae et Bioethicae 13(4): 39-63. DOI: https://doi.org/10.21697/seb.2015.13.4.02
Google Scholar

Gustavsson, Jenny, Christel Cederberg, Ulf Sonesson, Robert van Otterdijk, and Alexandre Meybeck. 2011. Global Food Losses and Food Waste. Extent, Causes and Prevention. Rome: FAO.
Google Scholar

Jastrzębska-Smolaga, Halina. 2000. W kierunku trwałej konsumpcji. Dylematy, zagrożenia, szanse. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Kiełczewski, Dariusz. 2004. Konsumpcja a perspektywy trwałego i zrównoważonego rozwoju. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Google Scholar

Kołożyn-Krajewska, Danuta, Karol Krajewski, Beata Bilska, i Małgorzata Wrzosek. 2016. „Przyczyny strat żywności w łańcuchu żywnościowym.” W Model ograniczenia strat i marnowania żywności z korzyścią dla społeczeństwa (MOST), red. Beata Bilska, Danuta Kołożyn-Krajewska, 17-22. Kraków: Wydawnictwo Naukowe PTTŻ.
Google Scholar

Komunikat Komisji 2008 – Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów dotyczący planu działania na rzecz zrównoważonej konsumpcji i produkcji oraz zrównoważonej polityki przemysłowej, COM(2008) 397, Bruksela, 16.07.2008. Dostęp 14.01.2021. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52008DC0397&from=PL.
Google Scholar

Komunikat Komisji 2018 – Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie monitorowania gospodarki o obiegu zamkniętym. COM/2018/029 final, z 16.01. 2018. Dostęp 14.01.2021. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52018DC0029&from=PL.
Google Scholar

Komunikat Komisji 2020 – Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów Strategia „od pola do stołu” na rzecz sprawiedliwego, zdrowego i przyjaznego dla środowiska systemu żywnościowego, COM(2020) 381, Bruksela, 20.05.2020. Dostęp 14.01.2021. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52020DC0381&from=PL.
Google Scholar

Kosseva, Maria R., and Colin Webb. 2013. Food Industry Wastes—Assessment and Recuperation of Commodities. London: Elsevier Science Publishing.
Google Scholar

Krajewski, Karol, and Milena Lipińska. 2017. “Reduction of losses in the distribution of dairy products as part of product management.” Studia Oeconomica Posnaniensia 5(7): 149-161. DOI: https://doi.org/10.18559/SOEP.2017.7.11
Google Scholar

Krajewski, Karol, Mikołaj Niedek, Sylwia Łaba, Krystian Szczepański, i Bolesław Borkowski. 2019. “Methodological Barriers of Monitoring and Research of Food Losses and Waste (FLW).” Quantitative Methods in Economics 20(1): 20-34. DOI: https://doi.org/10.22630/MIBE.2019.20.1.3
Google Scholar

Kwasek, Mariola. 2016. Z badań nad rolnictwem społecznie zrównoważonym. 37. Analiza strat i marnotrawstwa żywności na świecie i w Polsce. Warszawa: Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy.
Google Scholar

Łaba, Sylwia. 2020. Straty i marnotrawstwo żywości w Polsce. Skala i przyczyny problemu. Warszawa: Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy.
Google Scholar

Lewicka-Strzałecka, Anna. 2003. „Konsumeryzm kontra konsumeryzm.” Annales. Etyka w życiu gospodarczym 6: 132-138.
Google Scholar

Lewicka-Strzałecka, Anna. 2018. „Etyka konsumenta w perspektywie aretologicznej.” Diametros 56: 89-109. https://doi.org/10.13153/diam.56.1208. DOI: https://doi.org/10.14394/etyka.2018.0006
Google Scholar

Monier, Véronique, Shailendra Mudgal, Victoire Escalon, Clementine O’Connor, Thomas Gibon, Gina Anderson, and Hortense Montoux. 2010. Final Report − Preparatory Study on Food Waste Across EU 27. European Commission. BIO Intelligence Service, Brussels. https://doi.org/10.2779/85947.
Google Scholar

Niedek, Mikołaj, i Anna Hoffmann-Niedek. 2014. „Produkcja ekologiczna a zrównoważona w świetle odpowiedzialności biznesu.” Optimum. Studia Ekonomiczne 4(70): 46-60. DOI: https://doi.org/10.15290/ose.2014.04.70.04
Google Scholar

Niedek, Mikołaj, Sylwia Łaba, Anna Kamińska-Dwórznicka, Karol Krajewski, i Krystian Szczepański. 2019. „Definiowanie strat i marnotrawstwa żywności.” Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 4(121): 5-16.
Google Scholar

Niedek, Mikołaj. 2006. „Rola partnerstwa międzysektorowego w równoważeniu wzorców konsumpcji.” W Edukacja konsumencka. Cele, instrumenty, dobre praktyki, red. Anna Lewicka-Strzałecka, 135-154. Warszawa: WSPiZ.
Google Scholar

Niedek, Mikołaj. 2020. „Filozofia trwałości konsumpcji a marnotrawstwo żywności.” Referat wygłoszony podczas XXIV Konferencji Naukowej z cyklu „Filozofia zrównoważonego rozwoju” 19-20 listopada 2020. Warszawa: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.
Google Scholar

Parfitt, Julian, Mark Barthel, and Sarah Macnaughton. 2010. “Food waste within food supply chains: quantification and potential for change to 2050.” Philosophical Transactions of the Royal Society Biological Sciences 365(1554): 3065-3081. DOI: https://doi.org/10.1098/rstb.2010.0126
Google Scholar

Quested, Tom, Robert Ingle, and Andrew Parry. 2012. Household Food and Drink Waste in the United Kingdom. 2012, Final Report. Accessed January 14, 2021. http://www.wrap.org.uk/sites/files/wrap/hhfdw-2012-main.pdf.pdf.
Google Scholar

Rezolucja Parlamentu Europejskiego 2012 – Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 19 stycznia 2012 r. Jak uniknąć marnotrawienia żywności: strategie na rzecz poprawy wydajności łańcucha żywnościowego w UE (2011/2175(INI)) (Dz.U. UE z 6.08.2013 r., C 227 E/25). Dostęp 14.01.2021. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52012IP0014&from=PL.
Google Scholar

Śmiechowska, Marta. 2015. „Zrównoważona konsumpcja a marnotrawstwo żywności.” Annales Academiae Medicae Gedanensis 45(1): 79-87.
Google Scholar

Stępień, Sebastian, i Dawid Dobrowolski. 2017. „Straty i marnotrawstwo w łańcuchu dostaw żywności – propedeutyka problemu.” Progress in Economic Science 4: 305-316.
Google Scholar

Stuart, Tristram. 2009. Waste: Uncovering the Global Waste Scandal. London: Penguin.
Google Scholar

Tyburski, Włodzimierz 1999. „Główne kierunki i zasady etyki środowiskowej.” W Wprowadzenie do filozoficznych problemów ekologii, red. Andrzej Papuziński, 97-132. Bydgoszcz: Wydawnictwo WSP w Bydgoszczy.
Google Scholar

Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności (Dz.U. 2019, poz. 1680).
Google Scholar

Willett, Walter, Johan Rockström, Brent Loken, Marco Springmann, et al. 2019. “Food in the Anthropocene: the EAT–Lancet Commission on healthy diets from sustainable food systems.” The Lancet 393(10170): 447-492. DOI: https://doi.org/10.1016/S0140-6736(18)31788-4
Google Scholar

Wrzosek, Małgorzata, Beata Bilska, Danuta Kołożyn-Krajewska, i Karol Krajewski. 2017. „Zastosowanie analizy ryzyka do opracowania innowacyjnego systemu ograniczania strat i marnowania żywności w handlu detalicznym (system MOST).” Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 24(2): 140-155.
Google Scholar