Przejawy i przyczyny altruizmu u zwierząt

Janusz Uchmański; Sylwia Niczyporuk

doi:10.21697/10.21697/seb.2021.19.2.08

Opublikowane: 2021-06-30

Tom 19 Nr 2 (2021)

Przejawy i przyczyny altruizmu u zwierząt

Janusz Uchmański

, Sylwia Niczyporuk

Studia Ecologiae et Bioethicae

Dział: Artykuły naukowe

https://doi.org/10.21697/10.21697/seb.2021.19.2.08

Abstrakt

Celem pracy jest przedstawienie ewolucyjnych wyjaśnień współpracy i altruizmu w świecie zwierząt oraz takich form relacji międzygatunkowych, które przynoszą korzyści stronom biorącym w nich udział. Przy wyjaśnianiu posługiwano się pojęciem doboru indywidualnego, doboru grupowego i doboru krewniaczego. W pracy podkreślono istotność relacji wewnątrz- i międzygatunkowych w kształtowaniu obrazu przyrody. Analizując interakcje wewnątrzgatunkowe, skupiono się na wyjaśnieniu tego, jak stopień pokrewieństwa wpływa na relacje pomiędzy krewniakami i jakie są tego skutki w zależności od stopnia pokrewieństwa. Wprowadzono pojęcie doboru krewniaczego, przedstawiono liczne przykłady z tego zakresu oraz wyjaśniono regułę Hamiltona, która w sposób ilościowy ujmuje te zjawiska. Omawiając możliwość nawiązania współpracy między osobnikami niespokrewnionymi tego samego gatunku, wprowadzono pojęcie altruizmu odwzajemnionego i wyjaśniono schemat myślenia zwany dylematem więźnia. Rozważano także możliwe zmiany, jakim w trakcie koewolucji mogą podlegać relacje między gatunkami. W szczególności zastanawiano się, czy koewolucja może prowadzić do wzrostu natężenia pozytywnych relacji między gatunkami aż do przejawów międzygatunkowego altruizmu włącznie. Podano przykłady takiej współpracy, która polega na wzajemnym tworzeniu nisz ekologicznych.

Słowa kluczowe:

dobór krewniaczy, pokrewieństwo, altruizm, współpraca, altruizm odwzajemniony

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Uchmański, J., & Niczyporuk, S. (2021). Przejawy i przyczyny altruizmu u zwierząt. Studia Ecologiae Et Bioethicae, 19(2), 85–100. https://doi.org/10.21697/10.21697/seb.2021.19.2.08

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Axelrod, Robert, and Wiliam D. Hamilton. 1981. “The evolution of cooperation.” Science 211: 1390-1396.

Bertram, Brian C.R. 1983. “Cooperation and competition in lions.” Nature 302: 356-356.

Boettcher, Katherine J., and Edward G. Ruby. 1990. “Depressed light emission by symbiotic Vibrio fischeri of the sepiolid squid Euprymna scolopes.” Journal of Bacteriology 172(7): 3701-3706.

Brett, Robert A. 1986. The ecology and behaviour of the naked mole-rat, Heterocephalus glaber Ruppell (Rodenti: Bathyergidae). Doctoral dissertation. University College, London.

Carter Gerald G., and Gerald S. Wilkinson. 2013. “Food sharing in vampire bats. Reciprocal help predicts donations more than relatedness or harassment.” Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences 280(1753): 20122573.

Charles, Nickie. 2014. “Animals just love you as you are: Experiencing kinship across the species barrier.” Sociology 48(4): 715-730.

Clutton-Brock, Tim. 2009. “Cooperation between non-kin in animal societies.” Nature 462: 51-57.

Dawkins, Richard. 1976. The Selfish Gene. Oxford: Oxford University Press.

De la Fuente, Jose, Margarita Villar, Alejandro Cabezas-Cruz, Agustín Estrada-Pena, Nieves Ayllon, and Pilar Alberdi. 2016. “Tick–host–pathogen interactions: conflict and cooperation.” Plos Pathogens 12(4): e1005488.

Ellson Tony. 2008. “Can we live without a dog? Consumption life cycles in dog–owner relationships.” Journal of Business Research 61(5): 565-573.

Fleischer, Michael. 2003. Komunikacja międzygatunkowa. Przypadek: człowiek – pies. Dostęp 9.03.2020. http://www.fleischer.pl/text/hunde-art.pdf.

Foster, Kevin R., Tom Wenseleers, and Francis L. Ratnieks. 2006. “Kin selection is the key to altruism.” Trends in Ecology and Evolution 21(2): 57-60.

Gillooly, James F., Chou Hou, and Michael Kaspari. 2010. “Eusocial insects as superorganisms: insights from metabolic theory.” Communicative and Integrative Biology 3(4): 360-362.

Grinnell, Jon, Craig Packer, and Anne E. Pusey. 1995. “Cooperation in male lions: kinship, reciprocity or mutualism?” Animal Behaviour 49(1): 95-105.

Grutter, Alexandra S. 2002. “Cleaning symbioses from the parasites’ perspective.” Parasitology 124(7): 65-81.

Hamilton, William D. 1964. “The genetical evolution of social behaviour.” Journal of Theoretical Biology 7: 1-16.

Holmes, Warren G., and Paul W. Sherman. 1982. “The ontogeny of kin recognition in two species of ground squirrels.” American Zoologist 22(3): 491-517.

Hunt, Richard. 2017. “The Oxpecker and the Rhino.” The Positive Effects of Symbiotic Mutualism on Organizational Survival 3.

Krebs, John R., and Nicholas B. Davies. 1978. Behavioural ecology: an evolutionary approach. Oxford: Blackwell Scientific.

Krebs, John R., and Nicholas B. Davies. 2001. Wprowadzenie do ekologii behawioralnej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Kuzdraliński, Adam. 2011. Mutacje. Dostęp 3.01.2020. http://www.e-biotechnologia.pl/Artykuly/mutacje.

Lack, David. 1954. The natural regulation of animal numbers. Oxford: Clarendon Press.

Lack, David. 1966. Population studies of birds. Oxford: Clarendon Press.

Litsios, Glenn, Carrie A. Sims, Rafael O. Wüest, Peter B. Pearman, Niklaus E. Zimmermann, and Nicolas Salamin. 2012. “Mutualism with sea anemones triggered the adaptive radiation of clownfishes.” BMC Evolutionary Biology 12(1): 212.

Mackenzie, Aulay, Andy S. Ball, and Sonia R. Virdee. 2015. Ekologia. Krótkie wykłady. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Marshall, James A.R. 2009. The donation game with roles played between relatives. Dostęp 1.05.2020. https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00559144/document.

Packer, Craig, and Anne E. Pusey. 1982. “Cooperation and competition within coalitions of male lions: Kin selection or game theory?” Nature 296(5859): 740-742.

Parker, Craig. 1977. “Reciprocal altruism in Papio Anubis.” Nature 265(5593): 441-443.

Pizarro, David. 2000. “Nothing more than feelings? The role of emotions in moral judgment.” Journal for the Theory of Social Behaviour 30: 355-375.

Rutte, Claudia, and Michael Taborsky. 2008. “The influence of social experience on cooperative behavior of rats (Rattus norvegicus): Direct vs. generalized reciprocity.” Behavioural Ecology and Sociobiology 62: 499–505.

Sherman, Paul W. 1977. “Nepotism and evolution of alarm calls.” Science 197: 1246-1253.

Stearns, Stephen C., and Rolf F. Hoekstra. 2005. Evolution, an introduction. New York: Oxford University Press.

Trivers, Robert. 1971. “The evolution of reciprocal altruism.” Quarterly Review of Biology 46: 35-37.

Wilkinson, Gerald. 1984. “Reciprocal food sharing in the Vampire Bat.” Nature 308(5955): 181-184.

Wohlleben, Peter. 2017. Duchowe życie zwierząt. Kraków: Otwarte.

Woyciechowski, Michał. 2009. „Dobór krewniaczy a ewolucja owadów eusocjalnych.” Kosmos 58(3-4): 347-355.

Wynne-Edwards, Vero C. 1962. Animal dispersion in relation to social behaviour. Edinburg: Oliver and Boyd.

Zentall, Thomas R. 2016. “Reciprocal altruism in rats: Why does it occur?” Learning and Behavior 44(1): 7-8. Google Scholar

Janusz Uchmański

j.uchmanski@uksw.edu.pl
https://orcid.org/0000-0001-8087-8371

Afiliacja:

Instytut Nauk Biologicznych, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Polska

Sylwia Niczyporuk

Afiliacja:

Centrum Ekologii i Ekofilozofii, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Polska