On the Transformation of Thinking on Personal Responsibility Towards Requirements of Environmental Ethics in Slovakia

Katarína Mária  Vadíková

doi:10.21697/seb.2022.11

Opublikowane: 2022-07-21

Tom 20 Nr 2 (2022)

O transformacji myślenia na Słowacji na temat osobistej odpowiedzialności w odniesieniu do wymagań etyki środowiskowej

Katarína Mária Vadíková

Studia Ecologiae et Bioethicae

Dział: Artykuły naukowe

https://doi.org/10.21697/seb.2022.11

Abstrakt

Głównym celem artykułu jest potwierdzenie niezwykłej przemiany we współczesnym myśleniu o odpowiedzialności za środowisko od czasów Aksamitnej Rewolucji na Słowacji (1989). Użyta tu terminologia odwołuje się do edukacyjnej etyki odpowiedzialności środowiskowej Guardiniego oraz do krytyków postmodernistycznego sposobu myślenia Baumana-Lipovetsky’ego. Porównanie myślenia o odpowiedzialności za środowisko przed i po Aksamitnej Rewolucji opiera się na analizie wyników różnych interdyscyplinarnych projektów badawczych, potwierdzonych doniesieniami w słowackich mediach na temat przestępstw przeciwko środowisku, weryfikowanych osobiście przez autorkę w ramach regulacji prawnych Słowacji. Główne ustalenia artykułu są następujące: potwierdza się opinia na temat płynności myślenia o odpowiedzialności za środowisko; przemiana mentalności słowackiej jest godna uwagi – niestety wciąż jest jeszcze dużo osób, które przenoszą odpowiedzialność na tzw. „kompetentnych” (mentalność Homo Sovieticus); jednak wielu influencerów, wolontariuszy i polityków jest zaangażowanych w pro-ekologiczne projekty (mentalność człowieka Aksamitnej Rewolucji); ludzie są bardziej świadomi swoich praw i obowiązków związanych z ochroną środowiska i czują się bardziej zaproszeni do wzięcia osobistej odpowiedzialności za środowisko. Wniosek: Słowacy są zainteresowani projektami pro-środowiskowymi, jeśli widzą w tym korzyść i nie czują się osamotnieni w działaniach pro-środowiskowych.

Słowa kluczowe:

etyka środowiskowa, zmiana myślenia, odpowiedzialność, przestępstwa przeciw środowisku naturalnemu, Słowacja

Pobierz pliki

PDF (English)

Zasady cytowania

Vadíková, K. M. . (2022). O transformacji myślenia na Słowacji na temat osobistej odpowiedzialności w odniesieniu do wymagań etyki środowiskowej . Studia Ecologiae Et Bioethicae, 20(2), 15–25. https://doi.org/10.21697/seb.2022.11

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Act – 2021. Vyhláška č. 170/2021 Z. z. Ministerstva životného prostredia Slovenskej republiky z 19. apríla 2021, ktorou sa vykonáva zákon č. 543/2002 Z. z. o ochrane prírody a krajiny v znení neskorších predpisov. [Decree no. 170/2021 Coll. of the Ministry of the Environment of the Slovak Republic of 19 April 2021, which implements Act no. 543/2002 Coll. on nature and landscape protection, as amended.] https://www.zakonypreludi.sk/zz/2021-170.
Google Scholar

Balciarová, Miriam. 2016. Svetový deň sťahovavého vtáctva 2016. [World Migratory Bird Day 2016] Štátna ochrana prírody Slovenskej republiky. Accessed May 10, 2016. http://sopsr.sk/web/?cl=20116.
Google Scholar

Bauman, Zygmunt. 2004. Individualizovaná společnost. [The Individualized Society] Transl. Martin Ritter. Praha: Mladá fronta.
Google Scholar

Bauman, Zygmunt. 2013. Tekutá láska: o křehkosti lidských pout. [Liquid Love: On the Fragility of Human Relations] Transl. Zuzana Gabajová. Praha: Academia.
Google Scholar

Bauman, Zygmunt. 2020. Tekutá modernita. [Liquid Modernity] Transl. Lubomír Drozd. Praha: Portál.
Google Scholar

Bauman, Zygmunt, and Leonidas Donskis. 2018. Tekuté zlo. Život bez alternatív. [Liquid Evil. Life without Alternatives.] Transl. Viktorie Hanišová. Praha: Pulchra.
Google Scholar

BBC.com 2019. “Zuzana Caputova Becomes Slovakia's First Female President.” BBC News, March 31, 2019. https://www.bbc.com/news/world-europe-47756368.
Google Scholar

Budaj, Ján at al. 1987. Bratislava/Nahlas. [Bratislava/Aloud]. Bratislava: Základné organizácie zväzu ochrancov prírody a krajiny.
Google Scholar

Budaj, Ján. 2017. Bratislava/Nahlas: Príbeh. [Bratilava/Aloud: Story]. Denník N., November 7, 2017. https://dennikn.sk/blog/934675/bratislavanahlas-pribeh/.
Google Scholar

Čaputová, Zuzana, and Juraj Gyarfáš. 2011. Zodpovednosť verejných činiteľov: právna úprava a aplikačná prax disciplinárnej a trestnej zodpovednosti za škodu. [Accountability of Public Officials: Legislation and Application Practice of Disciplinary and Criminal Liability for Damage]. Bratislava: VIA IURIS.
Google Scholar

Čaputová, Zuzana. 2012. Profesijná etika sudcov v etických kódexoch, judikatúre a stanoviskách etických poradných komisií. [Professional Ethics of Judges in Ethical Codes, Case Law and Ethical Advisory Commission Statements]. Pezinok: VIA IURIS.
Google Scholar

Ecotour.sk. 2022. “ECO TOUR – o Projekte.” [ECO TOUR – About the Project]. Accessed May 16, 2022. https://ecotour.sk/o-projekte/
Google Scholar

Envior.sk. 2019. Čistenie vodných tokov a nádrží od plastov stojí ročne státisíce eur. [Watercourses and Water-reservoirs Cleaning from Plastic Costs Hundreds of Thousands of Euros a Year]. Accessed May 16, 2022. https://www.enviro.sk/33/cistenie-vodnych-tokov-a-nadrzi-od-plastov-stoji-rocne-statisice-eur-uniqueiduchxzASYZNbdCMBzlaYfeGCL0gmDPuRkpA7ZLXn6iAo/.
Google Scholar

Europa.eu. 2022a. “Martin Hojsík: profile of the EU Politician, CV and contact.” Accessed May 16, 2022. https://www.europarl.europa.eu/meps/sk/197770/MARTIN_HOJSIK/home.
Google Scholar

Europa.eu. 2022b. “Michal Wiezik: profile of the EU Politician, CV and contact.” Accessed May 16, 2022. https://www.europarl.europa.eu/meps/sk/197769/MICHAL_WIEZIK/home
Google Scholar

Gonda, Peter, and Peter Zajac. 2020. Realita namiesto mýtov. [Reality Instead of Myths] Bratislava: Konzervatívny inštitút M. R. Štefánika.
Google Scholar

Guardini, Romano. 1950. Vom Sinn der Gemeinschaft. Zürich: Die Arche.
Google Scholar

Guardini, Romano. 1993. Ethik. Vorlesungen an der Universität München. I., II. Ostfildern: Matthias Grüner Verlag.
Google Scholar

Guardini, Romano. 1999. Dobro, svědomí a soustřeďování. [Good, Conscience and Concentration]. Transl. František Lobkowitz. Praha: Vyšehrad.
Google Scholar

Guardini, Romano. 2011. Power and Responsibility. A Course of Action for the New Age. New York: Nabu Press.
Google Scholar

Guardini, Romano. 2018. Die Welt und Person. Versuche zur Christlichen Lehre Vom Menschen. Mainz: Matthias Grüner Verlag.
Google Scholar

Guardini, Romano. 2019. Das Ende des Neuzeit – die Macht. Mainz: Matthias Grüner Verlag.
Google Scholar

Jaspers, Karl. 2016. Mezní situace. [Boundary Situation] Transl. Václav Němec. Praha: Oikoymenh.
Google Scholar

Johnson, Bern. 2016. “Zuzana Caputova Wins Goldman Environmental Prize.” Environmental Law Alliance Worldwide Bulletin, April 18, 2016. https://www.elaw.org/zuzana-caputova-wins-goldman-environmental-prize.
Google Scholar

Kazda, Radovan, and Radovan Potočár. 2020. “Životné prostredie v centrálne plánovanej ekonomike.” [Environment in Centrally Planned Economics]. In Realita namiesto mýtov [Reality Instead of Myths], edited by Peter Gonda and Peter Zajac, 250-262. Bratislava: Konzervatívny inštitút M. R. Štefánika.
Google Scholar

Kobylinski, Andrzej. 2020. “Escape from Responsibility? Impact of ‘Homo Sovieticus’ and Neoliberal Economics on the Formation of Social Virtues.” In Acta Moralia Tyrnaviensia X.: Osobná zodpovednosť dnes – výzva či výhovorka? [Acta Moralia Tyrnaviensia X.: Personal Responsibility Today - Challenge or Evasion], edited by Katarína Mária Vadíková, 100-116. Trnava: FFTU.
Google Scholar

Krištof, Pavol, Anna Sámelová, and Katarína M. Vadíková. 2021. Tekutá výhovorka na Slovensku. [Liquid Evasion in Slovakia]. Trnava: Typi Universitatis Tyrnaviensis.
Google Scholar

Kuhn, Ivan, Radovan Potočár, Peter Zajac, and Peter Gonda. 2020. “Mýty optikou aktuálnych prieskumov.” [Myths from the Perspective of Current Surveys]. In Realita namiesto mýtov, [Reality Instead of Myths], edited by Peter Gonda and Peter Zajac, 13-24. Bratislava: Konzervatívny inštitút M. R. Štefánika.
Google Scholar

Lipovetsky, Gilles. 1998. Éra prázdnoty: úvahy o současném individualismu. [Era of Emptiness: Reflections on Contemporary Individualism]. Transl. Helena Beguivinová. Praha: Prostor.
Google Scholar

Lipovetsky, Gilles. 1999. Soumrak povinnosti: bezbolestná etika nových demokratických časů. [The Twilight of the Duty: Painless Ethics of New Democratic Times]. Transl. Martin Pokorný and Alena Bláhová. Praha: Prostor.
Google Scholar

Lipovetsky, Gilles. 2002. The Empire of Fashion: Dressing Modern Democracy. Transl. Catherine Porter. Oxford: Princeton University Press.
Google Scholar

MŽP SR (Ministry of the Environment of the Slovak Republic). 2019a. Greener Slovakia. Strategy of the Environmental Policy of the Slovak Republic until 2030. https://www.minzp.sk/files/iep/greener_slovakia-strategy_of_the_environmental_policy_of_the_slovak_republic_until_2030.pdf.
Google Scholar

MŽP SR (Ministry of the Environment of the Slovak Republic). 2019b. The Institute for environmental policy at the Ministry of Environment of the Slovak Republic - website. https://www.minzp.sk/en/iep/.
Google Scholar

MŽP SR (Ministry of the Environment of the Slovak Republic). 2022. Minister Ján Budaj získal prestížnu pozíciu v rámci Programu OSN pre životné prostredie. [Minister Ján Budaj Has Gained a Prestigious Position within the Programm OSN Dedicated to Environment]. Accessed May 16, 2022. https://www.minzp.sk/spravy/minister-jan-budaj-ziskal-prestiznu-poziciu-ramci-programu-osn-zivotne-prostredie.html.
Google Scholar

Noviny.sk. 2018. Po sovietskej armáde zostalo 33 ekologických záťaží, deväť ešte treba sanovať. [After the Soviet army, 33 environmental burdens remained, nine still to be rehabilitated]. Accessed August 18, 2018. https://www.noviny.sk/362265-august68-po-sovietskej-armade-zostalo-33-ekologickych-zatazi-devat-este-treba-sanovat.
Google Scholar

Odpady-portal.sk. 2013. Pezinská skládka: chronológia. [Pezinok Landfill: Chronology] Accessed May 16, 2022. https://www.odpady-portal.sk/Dokument/101479/pezinska-skladka-chronologia.aspx.
Google Scholar

Orwell, George. 2013. 1984. London: Penguin Books.
Google Scholar

Oznamovatelia.sk. 2022. “We Protect The Public Interest.” Accessed May 16, 2022. https://www.oznamovatelia.sk/en/home-english/.
Google Scholar

Postoj.sk. 2019. “Ambasádorkou životného prostredia 2019 sa stala Zuzana Čaputová.” [Zuzana Čaputová became the Ambassador of the Environment 2019] Denník Postoj, July 6, 2019. https://www.postoj.sk/44249/ambasadorkou-zivotneho-prostredia-2019-sa-stala-zuzana-caputova.
Google Scholar

Potočár, Radovan. 2022. Inštitút environmentálnej politiky je v „personálnej prestavbe.“ Jeho nový šéf plánuje zmeny. [The Institute of Environmental Policy Is in a ‘Personnel Restructuring.’ The New Chief Plans Changes.] Accessed May 16, 2022. https://www.odpady-portal.sk/Dokument/106678/iep-pod-novym-vedenim.aspx.
Google Scholar

Pravda.sk. 2016a. Bratislava pomôže belorítkam v stavaní hniezd pod mostom SNP. [Bratislava Will Help Swallows ‘Belorítka’ in Their Nest Building Under the Bridge SNP]. Accessed May 16, 2022. https://spravy.pravda.sk/regiony/clanok/394653-bratislava-pomoze-beloritkam-v-stavani-hniezd-pod-mostom-snp/.
Google Scholar

Pravda.sk. 2016b. Pod bratislavským Mostom SNP zlikvidovali 66 hniezd belorítok. [66 Nests of Swallows ‘Beloritka’ Were Destroyed Under the Bratislava Bridge SNP]. May 25, 2016. https://spravy.pravda.sk/regiony/clanok/394146-pod-bratislavskym-mostom-snp-zlikvidovali-66-hniezd-beloritok/.
Google Scholar

Sabolová, Gabriela. 2014. “Do centra Bratislavy nasťahovali úle. Bude sa včelám v meste páčiť?” [Beehives moved to the center of Bratislava. Will bees like the city?] Pravda, June 19, 2014. https://spravy.pravda.sk/domace/clanok/321383-do-centra-bratislavy-nastahovali-ule-bude-sa-vcelam-v-meste-pacit/.
Google Scholar

Teraz.sk. 2016. Politické strany sa predstavujú: Strana zelených Slovenska. [Political Parties Indroduce Themselves: Party of Greens of Slovakia]. Accessed May 16, 2022. https://www.teraz.sk/slovensko/politicke-strany-strana-zelenych/183854-clanok.html.
Google Scholar

Teraz.sk. 2017. Belorítkam osadili pod Mostom SNP 60 umelých hniezd. [Over 60 of Artificial Nests Were Installed for Swallows ´Belorítka´ under the Bridge SNP] Accessed April 5, 2017. https://www.teraz.sk/regiony/bratislava-beloritkam-osadili-pod-most/252975-clanok.html.
Google Scholar

Uniba.sk. 2019. Tri najsilnejšie slovenské vedecké inštitúcie sa pridávajú ku globálnemu klimatickému štrajku. [3 Most Powerful Slovak Scientifical Institutions Are Added to the Global Climate Strike] September 16, 2019. https://uniba.sk/detail-aktuality/back_to_page/univerzita-komenskeho/article/tri-najsilnejsie-slovenske-vedecke-institucie-sa-pridavaju-ku-globalnemu-klimatickemu-stra/
Google Scholar

Upsvr.gov.sk. 2013. Kto a ako dlho môže vykonávať aktivačné práce? [Who and How Long May Perform an Activation Work?] Accessed May 16, 2022. https://www.upsvr.gov.sk/prispevky/sluzby-zamestnanosti/prispevky-pre-zamestnavatela/prispevok-na-aktivacnu-cinnost-formou-mensich-obecnych-sluzieb-pre-obec-alebo-formou-mensich-sluzieb-pre-samospravny-kraj/kto-a-ako-dlho-moze-vykonavat-aktivacne-prace.html?page_id=262693&urad=240594.
Google Scholar

Vadíková, Katarína M. (Ed.) 2020e. Acta Moralia Tyrnaviensia X.: Osobná zodpovednosť dnes – výzva či výhovorka? [Acta Moralia Tyrnaviensia X.: Personal Responsibility Today – Challenge or Evasion?] Trnava: FFTU.
Google Scholar

Vadíková, Katarína M. 2019. Dialogická osoba a situácia. Guardiniovská edukačná etika a situacionizmus. [Dialogical Person and Situation. Guardinian Educational Ethics and Situacionism] Trnava/Krakow: FFTU/Towarzystwo Slowaków w Polsce.
Google Scholar

Vadíková, Katarína M. 2020a. “Etika povinnosti a etika zodpovednosti v situácii ohrozenia tekutým zlom.“ [Ethics of Obligation and Ethics of Responsibility in the Situation of Menace by Liquid Evil] In Tekutá zodpovednosť na Slovensku, [Liquid Responsibility in Slovakia] edited by Katarína M. Vadíková and Pavol Krištof, 103-117. Trnava: Typi Universitatis Tyrnaviensis.
Google Scholar

Vadíková, Katarína M. 2020b. “Stav tekutosti zmýšľania o zodpovednosti na Slovensku.” [Situation of Liquidity of the Thinking on Responsibility in Slovakia] In Tekutá zodpovednosť na Slovensku, [Liquid Responsibility in Slovakia] edited by Katarína M. Vadíková and Pavol Krištof, 16-32. Trnava: Typi Universitatis Tyrnaviensis.
Google Scholar

Vadíková, Katarína M. 2020c. “Závery analýz tekutosti zodpovednosti na Slovensku: zistenia a odporúčania.” [Conclusions on Analysis of the Liquidity of Responsibility in Slovakia: Findings and Recommendations] In Tekutá zodpovednosť na Slovensku, edited by Katarína M. Vadíková and Pavol Krištof, 163-167. Trnava: Typi Universitatis Tyrnaviensis.
Google Scholar

Vadíková, Katarína M. 2020d. “Výhovorka z osobnej zodpovednosti ako útok na ľudskú dôstojnosť dialogickej osoby.” [Evasion out of Personal Responsibility as an Attack against Human Dignity of Dialogical Person] In Acta Moralia Tyrnaviensia X.: Osobná zodpovednosť dnes – výzva či výhovorka? [Acta Moralia Tyrnaviensia X.: Personal Responsibility Today – Challenge or Evasion?] edited by Katarína M. Vadíková, 59-87. Trnava: FFTU.
Google Scholar

Vadíková, Katarína M. 2021. “Tekutá zodpovednosť a paliatívna starostlivosť počas pandémie COVID-19.” [Liquid Responsibility and Paliative Care During Pandemic COVID-19] Paliatívna medicína a liečba bolesti [Paliative Care and Pain Treatment]14(1-2e):11-15.
Google Scholar

Vadíková, Katarína M., and Pavol Krištof. 2020. Tekutá zodpovednosť na Slovensku. [Liquid Responsibility in Slovakia] Trnava: Typi Universitatis Tyrnaviensis.
Google Scholar

ViaIuris.sk. 2022. History. 20 Years of Via Iuris. Via Iuris.sk. Accessed May 16, 2022. https://viaiuris.sk/en/about-us/history/.
Google Scholar

Zilinskyvecernik.sk. 2019. „V Malej Fatre sa začalo veľké sťahovanie žiab.“ [In Mala Fatra, a large migration of frogs began] Žilinský večerník March 21, 2019. https://www.zilinskyvecernik.sk/clanok/v-malej-fatre-sa-zacalo-velke-stahovanie-ziab/9442/.
Google Scholar