The Vision of State and Social Life in the Normative Models of Environmental Awareness

Wojciech Trempała

doi:10.21697/seb.2022.14

Opublikowane: 2022-07-21

Tom 20 Nr 2 (2022)

Wizja organizacji państwa i życia społecznego w normatywnych modelach świadomości ekologicznej

Wojciech Trempała

Studia Ecologiae et Bioethicae

Dział: Artykuły naukowe

https://doi.org/10.21697/seb.2022.14

Abstrakt

Celem niniejszego artykułu jest omówienie podobieństw i różnic występujących pomiędzy autorami wybranych - najbardziej wpływowych - normatywnych koncepcji świadomości ekologicznej w zakresie postulowanych przez nich wizji organizacji życia państwa oraz społeczeństwa na rzecz przeciwdziałania kryzysowi środowiskowemu. W szczególności zaprezentowany zostanie ich stosunek wobec pożądanego w obliczu kryzysu środowiskowego ustroju państwa, ocen na temat techniki oraz technologii i oczekiwanych – w kontekście potrzeby dbałości o środowisko przyrodnicze - stylów życia społecznego. Podczas gdy zdecydowaną większość przywołanych w tekście autorów łączy przekonanie o konieczności ograniczenia konsumpcji, walki z dominacją destruktywnej i wyobcowującej człowieka od środowiska technosfery, a także oparcie polityki ochrony środowiska na motywacjach odnoszących się do wartości i potrzeb lokalnych wspólnot, to dzieli jednak szczegółowa wizja ustroju, na którym opierać się ma życie społeczne służące osiągnięciu powyżej zasygnalizowanych celów. Wizje tradycyjnych modeli praworządności i demokracji przeplatają się tu z jej skrajnie utopijnymi i metafizycznymi wersjami, postulatami stanowiącymi – zdaniem ich krytyków – realne zagrożenie dla wolności i praw człowieka, ale i jawnymi propozycjami nowych systemów totalitarnych, które wskazują jednocześnie na niemoc demokracji w obliczu zagrożenia katastrofą ekologiczną. Artykuł ma charakter opisowo-teoretyczny, porządkujący wiedzę w zakresie omawianej problematyki. Stąd też wynika decyzja autora o rezygnacji z formułowania hipotez badawczych.

Słowa kluczowe:

polityka ekologiczna, zrównoważony rozwój, świadomość ekologiczna, antropocentryzm, biocentryzm

Pobierz pliki

PDF (English)

Zasady cytowania

Trempała, W. (2022). Wizja organizacji państwa i życia społecznego w normatywnych modelach świadomości ekologicznej. Studia Ecologiae Et Bioethicae, 20(2), 67–77. https://doi.org/10.21697/seb.2022.14

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bookchin, Murray. 2009. Przebudowa społeczeństwa. [Remaking Society]. Poznań: Oficyna Wydawnicza Bractwa „Trójka”.
Burger, Tadeusz. 1986. “Uwagi o świadomości ekologicznej.” [Notes on environmental awareness]. Przegląd Powszechny 12: 374-388.
Deval, Bill, George Sessions. 1994. Ekologia głęboka. [Deep Ecology]. Warszawa: Pusty Obłok.
Ferry, Luc. 1995. Nowy ład ekologiczny. Drzewo, zwierzę i człowiek.[The New Ecological Order]. Warszawa: Centrum Uniwersalizmu przy Uniwersytecie Warszawskim i Polski Oddział Międzynarodowego Towarzystwa Uniwersalizmu przy współpracy z Wydawnictwem Naukowym Scholar.
Fudali, Irena, Anna Smolińska. 2015. “Świadomość ekologiczna jako instrument realizacji polityki ekologicznej w Polsce, Stanach Zjednoczonych Ameryki i Australii.” [Environmental Awareness as a Tool to Implement Environmental Policies in Poland, The United States of America and Australia]. Rocznik Politologiczny 11: 41-57.
Kilian, Krzysztof. 2005. “Kosmokracja kontra technokracja.” [Cosmocracy versus Technocracy]. Sofia. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich 5: 325-330.
Linkola, Pentti. 2011. Can life prevail? A revolutionary approach to the environmental crisis. United Kingdom: Arktos.
Lovelock, James. 2003. Gaja. Nowe spojrzenie na życie na Ziemi. [Gaia: A New Look at Life on Earth]. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Majcherek, Janusz. 2015. “Poszanowanie przyrody jako kategoria etyczna w perspektywie biocentrycznej.” [Respect for Nature as an Ethical Concept in Biocentric Perspective]. Edukacja Biologiczna i Środowiskowa 2: 51-57.
Malendowicz, Paweł. 2013. Ruch anarchistyczny w Europie wobec przemian globalizacyjnych przełomu XX i XXI wieku. [The Anarchist Movement in Europe in the Face of Globalization Changes at the Turn of the 20th and 21st Centuries]. Warszawa: Difin.
Mirowski, Włodzimierz. 1999. “Świadomość ekologiczna współczesnego społeczeństwa polskiego w świetle badań naukowych.” [Ecological Awareness of Contemporary Polish Society in the Light of Scientific Research]. In Świadomość ekologiczna i społeczne ruchy “zielonych” w Polsce [Ecological Awareness and Social Green Movements in Poland], edited by Mirowski Włodzimierz and Piotr Gliński, 9-34. Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN.
Papuziński, Andrzej. 1998. Życie, nauka, ekologia. Prolegomena do kulturalistycznej filozofii ekologii. [Life, Science, Ecology. Prolegomena to the Culturalist Philosophy of Ecology]. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
Penttilinkola.com. 2022. “Ideas” Accessed May 15, 2022. http://www.penttilinkola.com/pentti_linkola/ecofascism/
Poskrobko, Bazyli. 2001. “Społeczne czynniki ochrony środowiska.” [Social Factors of Environmental Protection]. In Ochrona środowiska. Problemy społeczne, ekonomiczne, prawne, [Environmental Protection. Social, Economic and Legal Problems], edited by Katarzyna Górka, Bazyli Poskrobko and Wojciech Radecki, 9-62. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
Scruton, Roger. 2017. Zielona filozofia. Jak poważnie myśleć o naszej planecie. [Green Philosophy. How to Think Seriously about the Planet]. Poznań: Zysk i S-ka.
Skolimowski, Henryk. 2001a. “Powstanie i rozwój filozofii ekologicznej widziane z perspektywy osobistej.” [The Emergence and Development of an Ecological Philosophy Seen from a Personal Perspective]. In Wokół ekofilozofii, [Around Ecophilosophy], edited by Andrzej Papuziński and Zbigniew Hull, 55-63. Bydgoszcz: Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej.
Skolimowski, Henryk. 2001b. “Humanizm ekologiczny. Odpowiedź na pytanie: dokąd zmierzamy?” [Ecological Humanism. The Answer to the Question: Where Are We Going?] In Wokół ekofilozofii, [Around Ecophilosophy], edited by Andrzej Papuziński and Zbigniew Hull, 221-225. Bydgoszcz: Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej.
Skolimowski, Henryk. 2003. “Cosmocracy as the next stage in the development of democracy.” World Affairs: The Journal of International Issues 7(2): 133-151. https://www.jstor.org/stable/48504812.
Trempała, Wojciech. 2021. “Świat zielonych demokracji czy państw prewencji ekologicznej? Globalny kryzys środowiskowy i jego konsekwencje polityczne.” [A World of Green Democracies or Totalitarian Environmental Prevention? The Global Environmental Crisis and Its Political Consequences]. In Utopie i dystopie: Wizje polityki i ustrojów politycznych, [Utopias and Dystopias: Visions of Politics and Political Systems], edited by Marcin Jastrzębski, Wojciech Trempała, and Marcin Wałdoch, 143-183. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Tyburski, Włodzimierz. 1998. “Etyka środowiskowa - jej kognitywny, wolitywny i behawioralny wymiar.” [Environmental Ethics - its Cognitive, Volitional and Behavioral Dimension] In Etyka środowiskowa. Teoretyczne i praktyczne implikacje, [Environmental Ethics. Theoretical and Practical Implications], edited by Włodzimierz Tyburski, 97-103. Toruń: Top Kurier.
Zapffe, Peter. 2013. “Ostatni mesjasz.” [The Last Messiah]. Analiza i egzystencja 21: 5-19. Google Scholar