Byt i świat w ontologii eleackiej

Dariusz Piętka

doi:10.21697/spch.2022.58.A.08

Opublikowane: 2022-12-31

Tom 58 Nr 2 (2022)

Byt i świat w ontologii eleackiej

Dariusz Piętka

Studia Philosophiae Christianae

Dział: Artykuły naukowe

https://doi.org/10.21697/spch.2022.58.A.08

Abstrakt

Przedmiotem artykułu są teorie pierwszych ontologów greckich: Ksenofanesa, Parmenidesa i Melissosa na temat bytu, jego jedności i tożsamości, z uwzględnieniem niektórych poglądów Zenona. Naczelnym problemem artykułu jest pytanie o naturę relacji bytu względem świata u filozofów eleackich. Celem jest opis sposobu rozumienia tego powiązania, zaproponowanego przez każdego z nich. W rezultacie analiz porównawczych, opierając się na badaniu zachowanych fragmentów tekstów starożytnych, okazało się, że Ksenofanes jest autorem koncepcji Jedno-Boga tożsamego ze światem, zaś Parmenides sformułował oryginalną teorię bytu transcendującego świat cielesny, ale stanowiącego jego rację tożsamości jako całości. Przedstawiona w artykule interpretacja poglądów Parmenidesa stanowi ujęcie odmienne od powszechnie przyjmowanego. Melissos natomiast wykorzystując Parmenidejski sposób rozumienia bytu jako czegoś jednego umieszcza go w świecie. Zbliża to poglądy Melissosa do poglądów Ksenofanesa. Każda z tych teorii nastręcza jednak wielu problemów interpretacyjnych, wynikających przede wszystkim z niewielkiej ilości tekstów źródłowych.

-------------------------

Zgłoszono: 06/11/2022. Zrecenzowano: 13/12/2022. Zaakceptowano do publikacji: 20/12/2022

Słowa kluczowe:

Ksenofanes z Kolofontu, Parmenides z Elei, Zenon z Elei, Melissos z Samos, filozofia eleacka, początki ontologii

Inne teksty tego samego autora

Dariusz Piętka, THE ISSUE OF INTELLECTUAL INTUITION IN METAPHYSICS , Studia Philosophiae Christianae: Tom 56 Nr S1 (2020)
Dariusz Piętka, Dwie możliwe interpretacje paradoksu Zenona z Elei "Korzec prosa" , Studia Philosophiae Christianae: Tom 56 Nr 4 (2020)

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Piętka, D. (2022). Byt i świat w ontologii eleackiej. Studia Philosophiae Christianae, 58(2), 7–30. https://doi.org/10.21697/spch.2022.58.A.08

Cited by / Share

Bibliografia

Allen, R.E. (1983). Plato’s Parmenides. Minnesota: University of Minnesota Press.
Google Scholar

Arystoteles. (1837a). Physica. W: Aristotelis opera ex recensione Immanuelis Bekkeri. Oxonii: E Typograheo Academico.
Google Scholar

Arystoteles. (1837b). De Caelo. W: Aristotelis opera ex recensione Immanuelis Bekkeri. Oxonii: E Typograheo Academico.
Google Scholar

Arystoteles. (1837c). De Xenophane Zenone et Gorgia. W: Aristotelis opera ex recensione Immanuelis Bekkeri. Oxonii: E Typograheo Academico.
Google Scholar

Arystoteles. (1837d). Metaphysica. W: Aristotelis opera ex recensione Immanuelis Bekkeri. Oxonii: E Typograheo Academico.
Google Scholar

Arystoteles. (1984). Metafizyka. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Arystoteles. (2017). Metafizyka. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu.
Google Scholar

Blandzi, S. (2013). Między aletejologią Parmenidesa a ontoteologią Filona. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Google Scholar

Burnet, J. (1930). Early Greek Philosophy. Londyn: A. & C. Black.
Google Scholar

Cleve, F.M. (1965). The Giants of Pre-sophistic Greek Philosophy. Haga: Nijhoff. DOI: https://doi.org/10.1007/978-94-015-3458-1
Google Scholar

Diels, H. (1903). Die Fragmente der Vorsokratiker. Berlin: Weidmannsche Buchhandlung.
Google Scholar

Diogenes Laertios. (1964). Diogenis Laertii Vitae Philosophorum, t. 1-2. Oxford: E Typographeo Clarendoniano.
Google Scholar

Fränkel, H. (1960). Parmenidesstudien. W: H. Fränkel, Wege und Formen frühgriechischen Denkens. Monachium: C.H. Beck.
Google Scholar

Fuller, B.A.G. (1923). History of Greek Philosophy. Thales to Democritus. New York: Henry Holt.
Google Scholar

Gerhenson, D.E., Greenberg, D.A. (1961). Melissus of Samos In a New Light: Aristotle’s “Physics” 186a 10-16. Phronesis, 6, 1-9. DOI: https://doi.org/10.1163/156852861X00017
Google Scholar

Gilson, E. (1963). Byt i istota. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Google Scholar

Guthrie, W.K.C. (1965). History of Greek Philosophy. Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar

Heinrich, W. (1925). Zarys historji filozofji. Warszawa: Gebethner i Wolff.
Google Scholar

Kirk, G.S., Raven, J.E. (1962). The Presocratic Philosophers. Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar

Krokiewicz, A. (2000). Zarys filozofii greckiej. Warszawa: Aletheia.
Google Scholar

Owen, G.E.L. (1960). Eleatic Questions. Classical Quarterly, 10(1-2), 84-102. DOI: https://doi.org/10.1017/S0009838800024423
Google Scholar

Philips, E.A. (1955). Parmenides on Thought and Being. The Philosophical Review, 64(4), 546-560. DOI: https://doi.org/10.2307/2182632
Google Scholar

Platon. (1903a). Sophista. W: Platonis opera, t. 1-5. Oxford: Clarendon Press.
Google Scholar

Platon. (1903b). Theaetetus. W: Platonis opera, t. 1-5. Oxford: Clarendon Press.
Google Scholar

Platon. (1903c). Parmenides. W: Platonis opera, t. 1-5. Oxford: Clarendon Press.
Google Scholar

Platon. (1903d). Timaeus. W: Platonis opera, t. 1-5. Oxford: Clarendon Press.
Google Scholar

Reale, G. (2012). Historia filozofii starożytnej, t. 1. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Google Scholar

Sekstus Empiryk. (2019). Zarysy Pyrrońskie. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Google Scholar

Vlastos, G. (1953a). Review of J.E. Raven, Pythagoreans and Eleatic. Gnomon, 25, 29-35.
Google Scholar

Vlastos, G. (1953b). Review of J. Zafiropoulo, L’ecole elete, Paris 1950. Gnomon, 25, 166-169.
Google Scholar