Ewolucja społeczeństwa obywatelskiego demokracji zachodnich w ujęciu kulturoznawczym. Model „wzorów obywatelskości” i społecznego zaangażowania – obecne reminiscencje przemian społeczno-kulturowych i ich następstwa

Małgorzata Durzewska

doi:10.21697/zk.2025.12.01

Published: 2025-12-15

No. 12 (2025)

The Evolution of Civil Society in Western Democracy from a Cultural Perspective. The Model of Citizenship and Social Engagement – Present Reflections on Socio-Cultural Transformations and Their Consequences

Małgorzata Durzewska

Cultural Studies Appendix

Section: Artykuły

https://doi.org/10.21697/zk.2025.12.01

Abstract

This article presents the development of civil society, characteristic of contemporary democracies, from a cultural studies perspective. The topic of socio-cultural transformations is analyzed through the concepts of culture as a determinant of human social behavior, cultural patterns as guidelines for these actions, and patterns of citizenship as behavioral models for members of civil societies.

The paper discusses the stages of civil society development – from local through global to transcultural – as evidence of socio-cultural changes within the “praxis” of contemporary social movements and civic initiatives operating in an era of globalization, transculturalism and digital media. The identified changes in the ways civil society members operate, particularly in highly developed societies – mainly technologically advanced ones – reflect the contemporary shape of civil societies. It is proposed that they are referred to as “digitally mediated transcultural civil societies”, presenting a modern theoretical model for the next stage in the evolution of contemporary civil society.

Keywords:

civil society, cultural, socio-cultural changes, citizenship patterns, transculturality

Similar Articles

Piotr Jakubowski, Festiwal UPS: UKSWordzka platforma sztuki „Tydzień z kulturą muzyczną na UKSW” - sprawozdanie , Cultural Studies Appendix: No. 2 (2015)
Daria Mazur, Landscapes of New Spirituality? – Reflections on Selected Films by Małgorzata Szumowska , Cultural Studies Appendix: No. 12 (2025)
Anna Wróblewska, Kultura, czyli najmniej kochane dziecko w rodzinie , Cultural Studies Appendix: No. 3 (2016)
Jadwiga Gracla, 'The Crime and Punishment' by Fyodor Dostoyevsky in the Theater – the Transformation of the Genre , Cultural Studies Appendix: No. 8 (2021)
Marlena Rycombel, Kapuściński Passé? Ignacy Karpowicz’s Travesty of the Literary Writing Model of the Master of Reportage and the Context of the Communication Scene Transformation , Cultural Studies Appendix: No. 9 (2022)
Paweł Kuciński, Who the Genius Is? Cultural Stories about Mickiewicz and Słowacki after Regaining Independence , Cultural Studies Appendix: No. 6 (2019)
Jewdokimow Marcin, Polski dom. Przemiany dyskursów i praktyk zamieszkiwania we współczesnej Polsce , Cultural Studies Appendix: No. 1 (2014)
Paweł Kuciński, Cultural or Political Civil Wars? The Myth and the Revolution in Prewar Right-wing Poetry , Cultural Studies Appendix: No. 8 (2021)
Klaudia Żubryk, The Main Text Versus the Dependent one. On Variations in the Fandom Creation and Transmedia Narratives Surrounding the Work of a Female Author-Fan , Cultural Studies Appendix: No. 11 (2024)
Anna Wróblewska, Kama Pawlicka, Patryk Dziurski, Wokół zarządzania kulturą. Rezultaty badania ankietowego , Cultural Studies Appendix: No. 4 (2017)

You may also start an advanced similarity search for this article.

Download files

pdf (Język Polski)

Citation rules

Durzewska , M. (2025). The Evolution of Civil Society in Western Democracy from a Cultural Perspective. The Model of Citizenship and Social Engagement – Present Reflections on Socio-Cultural Transformations and Their Consequences . Cultural Studies Appendix, (12), 13–43. https://doi.org/10.21697/zk.2025.12.01

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Bauman Zygmunt, Globalizacja, tłum. Ewa Klekot, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2000.
Google Scholar

Bauman Zygmunt, Kultura jako praxis, tłum. Jacek Konieczny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
Google Scholar

Bilewicz Aleksandra, Potkańska Dominika, Jak kiełkuje społeczeństwo obywatelskie. Kooperatywy spożywcze w Polsce jako przykład nieformalnego ruchu społecznego, „Trzeci Sektor” 2013, nr 31 (3), s. 25-44.
Google Scholar

Castells Manuel, Galaktyka Internetu. Refleksje nad Internetem, biznesem i społeczeństwem, Wydawnictwo Rebis, Poznań 2003.
Google Scholar

Cyboran Beata, Diagnoza w animacji społeczno-kulturowej środowisk lokalnych, „Edukacja Dorosłych” 2011, nr 2, s. 99-109.
Google Scholar

Durzewska Małgorzata, Animacja społeczności lokalnych a budowanie społeczeństwa obywatelskiego, [w:] Społeczności lokalne. Konteksty przemian i innowacje, red. Herudziński Tomasz, Swacha Piotr, Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2018, s. 68-78.
Google Scholar

Durzewska Małgorzata, Próba uchwycenia wzorów obywatelskości w przestrzeni płynnej nowoczesności, [w:] Wzory kultury a wzory obywatelskości, red. Małgorzata Durzewska, „Studia kulturoznawcze” 2(12)2017, s. 25-37.
Google Scholar

Durzewska Małgorzata, Współczesne formy inicjatyw społecznych w dobie pandemii COVID-19 na przykładzie wybranych rodzimych inicjatyw lokalnych, [w:] Współczesne formy obyczajowo-publiczne w życiu społecznym i kulturowe historie, red. Małgorzata Durzewska, Wydawnictwo Nauk Społecznych i Humanistycznych UAM, Poznań 2022, s. 143-162.
Google Scholar

Giddens Anthony, Socjologia, tłum. Alina Szulżycka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
Google Scholar

Grad Jan, Wzory kultury a kształtowanie standardów obywatelskiego myślenia i działania, [w:] Wzory kultury a wzory obywatelskości, red. Durzewska M., „Studia kulturoznawcze” 2017, 2(12), s. 11-23.
Google Scholar

Habermas Jürgen, Rzecz o kondycji i ustroju Europy, przeł. Andrzej M. Kalinowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2014.
Google Scholar

Jenks Chris, Kultura, przeł. Wojciech J. Burszta, Zysk i S-ka, Poznań 1999.
Google Scholar

Kroeberg Alfred Louis, Istota kultury, przeł. Piotr Sztompka, Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 1973.
Google Scholar

Mill John Stuart, Utylitaryzm. O wolności, przeł. M. Ossowska, A. Kurlandzka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
Google Scholar

Nowicka Ewa, Świat człowieka - świat kultury, wydanie nowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
Google Scholar

Pietrzyk-Reeves Dorota, Idea społeczeństwa obywatelskiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2012.
Google Scholar

Osiatyński Wiktor, Rzeczypospolita obywateli, Wydawnictwo Rosner i Wspólnicy, Warszawa 2004.
Google Scholar

Pałubicka Anna, Gramatyka kultury europejskiej, Oficyna Wydawnicza Epigram, Bydgoszcz 2013.
Google Scholar

Putnam Robert D., Demokracja w działaniu. Tradycje obywatelskie we współczesnych Włoszech, przy współpr. Roberta Leonardi i Rafaelli Y. Nanetti, przekł. Jacek Szacki, Znak – Fundacja im. Stefana Batorego, Kraków – Warszawa 1995.
Google Scholar

de Tocqueville Alexis, O demokracji w Ameryce, t. 1-2, tłum. B. Janicka, M. Król, Znak − Fundacja im. Stefana Batorego, Kraków – Warszawa 1996.
Google Scholar

Welsch Wolfgang, Transkulturowość. Nowa koncepcja kultury, [w:] Filozoficzne konteksty koncepcji rozumu transwersalnego. Wokół koncepcji Wolfganga Welscha, cz. 2, red. Roman Kubicki, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań1998.
Google Scholar

Wnuk-Lipiński Edmund, Demokratyczna rekonstrukcja z socjologii radykalnej zmiany społecznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996.
Google Scholar

Źródła internetowe
Google Scholar

Hryniewicz Janusz, Społeczeństwo ryzyka. Teoria, model, analiza krytyczna, „Przegląd Socjologiczny” 2014, 63 (LXIII) (2), http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-e6d228db-83b6-464d-8043-8fb58940680e (dostęp: 03.01.2025)
Google Scholar

Krauz-Mozer Barbara, Społeczeństwo obywatelskie w globalizującym się świecie, 2007, źródło:https://ruj.uj.edu.pl/server/api/core/bitstreams/8d97ebb0-6211-41c5-8402-f5e014e7d14c/content (dostęp: 04.01.2025)
Google Scholar

Paleczny Tadeusz, Nowe ruchy społeczne, wydanie I, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Kraków 2010, https://ruj.uj.edu.pl/server/api/core/bitstreams/61fe8057-0b27-430b-9ed9-5109d5fba6db/content (dostęp: 6.01.2025)
Google Scholar

Pietrzak Edyta, Współczesne teorie społeczeństwa obywatelskiego w świetle nowego materializmu, „Eastern Review” 2017, t. 6, http://dx.doi.org/10.18778/1427-9657.06.03. (dostęp: 29.12.2024) DOI: https://doi.org/10.18778/1427-9657.06.03
Google Scholar

Podemski Krzysztof, Społeczeństwo obywatelskie w Polsce 25 lat po wielkiej zmianie, „Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny” 2014, Rok LXXVI – zeszyt 2 – 2014, https://pressto.amu.edu.pl/index.php/rpeis/article/view/1763/1733 (dostęp: 23.04.2025) DOI: https://doi.org/10.14746/rpeis.2014.76.2.8
Google Scholar