Gwelfizm jako mit fundacyjny dla Polski. W sprawie "Czerwonych tarcz" Jarosława Iwaszkiewicza

Robert Pawlik

doi:10.21697/zk.2025.12.22

Published: 2025-12-15

No. 12 (2025)

Gwelfizm jako mit fundacyjny dla Polski. W sprawie Czerwonych tarcz Jarosława Iwaszkiewicza

Robert Pawlik

Cultural Studies Appendix

Section: Artykuły

https://doi.org/10.21697/zk.2025.12.22

Abstract

Jarosław Iwaszkiewicz’s Czerwone tarcze (eng. Red Shields) has been interpreted from various perspectives: historical, historiosophical, mythological, as well as psychological ones. In this paper, I propose to perceive the novel primarily as a work about the state, in which the author juxtaposes the Piast Poland with three political traditions characteristic of the twelfth century: Ghibellinismc(the pro-imperial faction), Guelfism (the anti-imperial, pro-papal faction), and the re-emerging republican thought. I also draw attention to the autobiographical dimension of the novel, which constitutes a kind of transposition of the author’s personal encounter with German aspirations to cultural hegemony in Europe. Finally, I attempt to demonstrate that, by opposing the German myth of “mystical Ghibellinism,” Iwaszkiewicz created his own myth of Guelphic Poland—rejecting membership in the universalist German Empire in favor of participation in a different form of universalism, namely Christianitas, a community of Christian peoples preserving their republican distinctiveness.

Keywords:

Jarosław Iwaszkiewicz, Stefan George, Red Shields, Ghibellinism, Guelphism, political myth

Similar Articles

Wiesława Tomaszewska, Andrzej Kijowski about Jarosław Iwaszkiewicz , Cultural Studies Appendix: No. 11 (2024)
Elżbieta Sadoch, “The European Culture is Sinking like Venice”. Italy in Memories of late Jarosław Iwaszkiewicz , Cultural Studies Appendix: No. 11 (2024)
Barbara Zwolińska, Bathrobe and Socks, i.e. Intimacy on Stage. About the Gdańsk Performance Jarosław’s Intimate Life (2020) Directed by Kuba Kowalski , Cultural Studies Appendix: No. 11 (2024)
Radosław Romaniuk, New Year’s Poems by Jarosław Iwaszkiewicz: from Occasional Poetry to the Private Genre , Cultural Studies Appendix: No. 11 (2024)
Dorota Dąbrowska, Stage Uses of Iwaszkiewicz’s Prose. On Three Adaptations of 'Mother Joan of Angels' , Cultural Studies Appendix: No. 8 (2021)
Anna Fimiak-Chwiłkowska, On Both Sides of the Berlin Wall. Poetics of Translation of Selected Short Stories by Iwaszkiewicz in German , Cultural Studies Appendix: No. 11 (2024)
Weronika Kobylińska-Bunsch, Od konkretu rzeczywistości do pogranicza realności – refleksja wokół wczesnych prac Stefana Wojneckiego , Cultural Studies Appendix: No. 4 (2017)
Jan Zieliński, The Thundering of the Steps , Cultural Studies Appendix: No. 8 (2021)
Katarzyna Gołos-Dąbrowska, Alina Skiba’s Sérénité as an Adaptation of Jaroslaw Iwaszkiewicz’s Short Stories , Cultural Studies Appendix: No. 11 (2024)
Dorota Dąbrowska, Film Adaptations of Iwaszkiewicz’s Stracona noc – a Comparative Analysis , Cultural Studies Appendix: No. 11 (2024)

1 2 3 4 5 6 7 8 > >>

You may also start an advanced similarity search for this article.

Download files

pdf (Język Polski)

Citation rules

Pawlik, R. (2025). Gwelfizm jako mit fundacyjny dla Polski. W sprawie Czerwonych tarcz Jarosława Iwaszkiewicza . Cultural Studies Appendix, (12), 423–451. https://doi.org/10.21697/zk.2025.12.22

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Abulafia David, Kantorowicz and Frederick II, „History” 1977, nr 62, s. 193-221.
Google Scholar

Andrzejewski Jerzy, Czerwone tarcze, Kartki z dziennika lektury, „Odrodzenie” 1947, nr 43, przedruk [w:] J. Rohoziński, Jarosław Iwaszkiewicz, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1968, s. 202-205.
Google Scholar

Andrzejewski Jerzy, Sen o średniowieczu, „Prosto z mostu” 1935, nr 29, s. 7.
Google Scholar

Bajkowska Ewa, Dramat samotnego jeźdźca, Henryk Sandomierski w legendzie, historii i literaturze, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa, Sandomierz 2010.
Google Scholar

Bąk Zbigniew, Czerwone tarcze Jarosława Iwaszkiewicza, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1973.
Google Scholar

Bloch Marc, Królowie cudotwórcy. Studium o nadprzyrodzonym charakterze przypisywanym władzy królewskiej zwłaszcza we Francji i w Anglii, tłum. J. M. Kłoczowski, Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa 1998 [wyd. I 1924].
Google Scholar

Breiter Emil, Czerwone tarcze Iwaszkiewicza, „Wiadomości Literackie” 1934, nr 48, s. 1.
Google Scholar

Broński M., O twórczości Jarosława Iwaszkiewicz, „Kultura” 1974, nr 7-8, s. 32-40.
Google Scholar

Camporeale Salvatore I., Lorenzo Valla i jego traktat o donacji Konstantyna, tłum. A. Dudzińska-Facca, Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa 1997.
Google Scholar

Cichocki Marek A., Północ i Południe. Teksty o polskiej kulturze i historii, Teologia Polityczna, Warszawa 2018.
Google Scholar

Czachowski Kazimierz, Czerwone tarcze, „Nowa Książka” 1935, z. II, s. 93.
Google Scholar

Dumézil Georges, Bogowie Germanów. Szkice o kształtowaniu się religii skandynawskiej, tłum. A. Gronowska, Oficyna Naukowa, Warszawa 2006.
Google Scholar

Galis Adam, Rozmowa z J. Iwaszkiewiczem, „Tygodnik Ilustrowany” 1934, nr 49, 9 XII 1934, s. 978.
Google Scholar

George Stefan, Nowe Królestwo, tłum. A. Lam, Aspra, Warszawa 2021.
Google Scholar

George Stefan, Wojna, tłum. Zenon Przesmycki, [w:] idem, Poezje, wybór K. Kamińska, PIW, Warszawa 1978, s. 226.
Google Scholar

Gogosz Remigiusz, Od ziemi Świętej do ziemi Prusów. Książę Henryk Sandomierski jako ideał krzyżowca, Inforteditions, Zabrze-Tarnowskie Góry 2020.
Google Scholar

Grünewald Eckhart, Not Only in Learned Circles: The Reception of Frederick the Second in Germany before the Second World War, [w:] Ernst Kantorowicz. Erträge der Doppeltagung Institute for Advanced Study, Princeton, Johann Wolfgang Goethe-Univerität, Frankfurt, red. R. L. Benson, J. Fried, Stuttgart 1997, s. 162-179.
Google Scholar

Hertz Paweł, Iwaszkiewicz, George, Niemcy.... , „Res Publica” 1992, nr 1/2, s. 50-53, przedruk [w:] tegoż, Patrzę się inaczej, Pavo, Warszawa 1994, s.115-122.
Google Scholar

Iwaszkiewiczowie Anna i Jarosław, Listy 1932-1939, Czytelnik, Warszawa 2014.
Google Scholar

Iwaszkiewiczowie Anna i Jarosław, Listy 1927-1931, Czytelnik, Warszawa 2012.
Google Scholar

Iwaszkiewicz Jarosław, Czerwone tarcze, Czytelnik, Warszawa 1966 [wyd. 1 1934].
Google Scholar

Iwaszkiewicz Jarosław, Dzienniki 1911-1955, Czytelnik, Warszawa 2007.
Google Scholar

Iwaszkiewicz Jarosław, Goethe i akt weimarski, „Wiadomości Literackie” 1932, nr 13, [w:] G. Ritz, Polskie spotkanie z Niemcami: Jarosław Iwaszkiewicz i Stefan George, Muzeum im. Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów w Stawisku, Podkowa Leśna 1998, s. 235-241.
Google Scholar

Iwaszkiewicz Jarosław, Książka moich wspomnień, Czytelnik, Warszawa 1975 [wyd. 1 1957].
Google Scholar

Iwaszkiewicz Jarosław, Książka o Sycylii, [w:] idem, Podróże, tom I, Czytelnik, Warszawa 1981 [wyd. 1 1956].
Google Scholar

Iwaszkiewicz Jarosław, List do Wojciecha Karpińskiego (2 stycznia 1975 roku), [w:] G. Ritz, Polskie spotkanie z Niemcami: Jarosław Iwaszkiewicz i Stefan George, Muzeum im. Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów w Stawisku, Podkowa Leśna 1998, s. 328-331.
Google Scholar

Iwaszkiewicz Jarosław, Mitologia Niemiec współczesnych, „Wiadomości Literackie” 1933, nr 45, przedruk [w:] G. Ritz, Polskie spotkanie z Niemcami: Jarosław Iwaszkiewicz i Stefan George, Muzeum im. Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów w Stawisku, Podkowa Leśna 1998, s. 242-247.
Google Scholar

Iwaszkiewicz Jarosław, O Sofoklesie Zielińskiego niektóre uwagi, „Wiadomości Literackie” 1928, nr 32; przedruk [w:] K. Gędas, Recenzje literackie Jarosława Iwaszkiewicza, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2020, s. 196-205.
Google Scholar

Iwaszkiewicz Jarosław, Podróże do Polski, PIW, Warszawa 1977.
Google Scholar

Iwaszkiewicz Jarosław, Podróże do Włoch, PIW, Warszawa 1980.
Google Scholar

Iwaszkiewicz Jarosław, Unia Intelektualna, „Kultura” 1974, nr 50, s. 3-4, przedruk [w:] G. Ritz, Polskie spotkanie z Niemcami: Jarosław Iwaszkiewicz i Stefan George, Muzeum im. Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów w Stawisku, Podkowa Leśna 1998, s. 272-281.
Google Scholar

Kantorowicz Ernst, Kaiser Friedrich der Zweite, Berlin 1927 [idem, Fryderyk II 1194-1250, tłum. G. Smółka, Napoleon V, Oświęcim 2015].
Google Scholar

Kantorowicz Ernst, Tajne Niemcy, tłum. A. Lipszyc, „Przegląd Polityczny” 2015, nr 132, s. I-XV.
Google Scholar

Korzon Tadeusz, Historya wieków średnich, Gebethner i Wolff, Warszawa, Lublin, Łódź 1914.
Google Scholar

Krzyżanowski Julian, Hamlet książę sandomierski, „Pion” 1935, nr 4, s. 5-6.
Google Scholar

Kwiatkowski Jerzy, Poezja Jarosława Iwaszkiewicza na tle dwudziestolecia międzywojennego, Czytelnik, Warszawa 1975.
Google Scholar

Lechoń Jan, Droga do Europy, „Gazeta Polska” 1935, nr 19, 19 I 1935, s. 5.
Google Scholar

Miłosz Czesław, Swojskie pryncypia i artysta, „Bunt Młodych” 1935, 20 VIII 1935, przedruk [w:] tenże, Przygody młodego umysłu. Publicystyka i proza 1931-1939, Znak, Kraków 2003, s. 125-128.
Google Scholar

Mitzner Piotr, Na progu. Doświadczenia religijne w tekstach Jarosława Iwaszkiewicza, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2003.
Google Scholar

Norton Robert E., Secret Germany, Stefan George and his Circle, Cornell University Press Ithaca and London 2002.
Google Scholar

Nowak-Dłużewski Juliusz, Historia tragiczna księcia sandomierskiego, „Słowo Powszechne” 1948, nr 72, s. 6.
Google Scholar

Parnicki Teodor, Współczesna polska powieść historyczna, „Droga” 1935, nr 3, przedruk [w:] idem, Szkice literackie, PAX, Warszawa 1978, s. 102-117.
Google Scholar

Pawlik Robert, Poeta-wódz i wódz-artysta. O Cesarzu Fryderyku II Ernsta Kantorowicza, „Przegląd Polityczny” 2015, nr 132, s. 131-139.
Google Scholar

Peterson Erik, Męczennicy a kapłańskie królestwo Chrystusa, tłum. T.M. Myśków, „44. Magazyn Apokaliptyczny” 2012, nr 4, s. 22-33.
Google Scholar

Peterson Erik, Der Monotheismus als politisches Problem. Ein Beitrag zur Geschichte der politischen Theologie im Imperium Romanum, Hegner, Leipzig 1935 [idem, Monoteizm jako problem polityczny. Przyczynek do dziejów teologii politycznej w imperium romanum, tłum. J. Duraj, „Res Publica Nowa” 2012, nr 20, s. 39-61.
Google Scholar

Piwiński Leon, O Czerwonych tarczach Iwaszkiewicza, „Rocznik Literacki” 1934, s. 91-94.
Google Scholar

Przybylski Ryszard, Eros i Tanatos, Proza Jarosława Iwaszkiewicza 1916-1938, Czytelnik, Warszawa 1970.
Google Scholar

Ritz German, Polskie spotkanie z Niemcami: Jarosław Iwaszkiewicz i Stefan George, Muzeum im. Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów w Stawisku, Podkowa Leśna 1998,
Google Scholar

Smolka Stanisław, Mieszko Stary i jego wiek, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1959 [1881].
Google Scholar

Starowieyska-Morstinowa Zofia, Z literatury powieściowej. Czerwone tarcze Iwaszkiewicza, „Przegląd Powszechny” 1935, nr 52, s. 127-129.
Google Scholar

Stefanek Tomasz, Polska gibelińska, gwelficka czy jagiellońska? Jarosława Iwaszkiewicza spotkanie z Niemcami, „Teologia Polityczna” 2013/2014, nr 7, s. 97-117.
Google Scholar

Tetrycz-Puzio Agnieszka, Henryk Sandomierski, Avalon, Kraków 2009.
Google Scholar

Trepte Hans-Christian, Zum Rezeptionswert von Jaroslaw Iwaszkiewicz' Roman Czerwone Tarcze (Die roten Schilde), [w:] Traditionen der Freundschaft und Zusammenarbeit DDR-Volksrepublik Polen, „Studien zur Geschichte der deutsch-polnischen Beziehungen“, Wilhelm-Pieck-Universität Rostock, Rostock 1984, s. 69-76.
Google Scholar

Turczyński Andrzej, Książę Henryk o Złotych Włosach. Próba egzegezy mitograficznej Czerwonych tarcz Jarosława Iwaszkiewicza, „Twórczość” 1996, nr 2, s. 43-88.
Google Scholar

Valla Lorenza, O rzekomej, sfałszowanej donacji Konstantyna, tłum. K. Kokoszkiewicz, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2015.
Google Scholar

Wasilewski Andrzej, Poemat historiozoficzny, „Twórczość” 1948, nr 2, s. 100-103.
Google Scholar

Westermark Janina, Prawda dziejowa w Czerwonych tarczach Jarosława Iwaszkiewicza, „Twórczość” 1971, nr 7, s. 75-94.
Google Scholar

Wojciechowski Tadeusz, Szkice historyczne XI wieku, PIW, Warszawa 1970 [1904].
Google Scholar

Wójcik Tomasz, Kompleks niemiecki w poezji Jarosława Iwaszkiewicza, „Przegląd Humanistyczny” 1993, nr 6, s. 111-120.
Google Scholar

Wyka Kazimierz, Czerwone tarcze, „Droga” 1935, nr 3, [w:] idem, Stara szuflada, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1967, s. 323-327.
Google Scholar

Zgorzelski Czesław, Romantyczna powieść Jarosława Iwaszkiewicza, „Pax” 1935, III, nr. 4, s. 4-5.
Google Scholar

Gwelfizm jako mit fundacyjny dla Polski. W sprawie Czerwonych tarcz Jarosława Iwaszkiewicza

Abstract

Keywords:

Most read articles by the same author(s)

Similar Articles

Robert Pawlik