School Gardens in Poland – Rediscovered Places

Joanna Ziemkowska

doi:10.21697/seb.2023.20

Opublikowane: 2023-08-22

Tom 21 Nr 3 (2023)

Ogrody szkolne w Polsce – miejsca odkrywane na nowo

Joanna Ziemkowska

Studia Ecologiae et Bioethicae

Dział: Artykuły naukowe

https://doi.org/10.21697/seb.2023.20

Abstrakt

Ogród szkolny przez wiele lat był obecny w przestrzeni edukacyjnej polskiej szkoły. W ostatnich dziesięcioleciach przestał być doceniany. Dążono do unowocześnienia pracowni, wyposażano je w przyrządy pomiarowe, urządzenia cyfrowe, sprzęt multimedialny. Naturalna pracownia, jaką jest ogród sam w sobie stała się symbolem przeszłości. Pozostał tylko w nielicznych szkołach pełniąc raczej funkcję estetyczną, rzadziej dydaktyczną czy wychowawczą. W niniejszym artykule przedstawiono rys historyczny, ukazano wcześniejsze i aktualnie dostrzegane możliwości wykorzystania ogrodów szkolnych w Polsce. Przedstawiono też analizę wcześniejszych badań na temat ogrodów. Zaproponowany został współczesny projekt ogrodu szkolnego służącego przygotowaniu studentów kierunków pedagogicznych do aktywności w ogrodzie z dziećmi. Ogrody szkolne mogą przyczynić się do zapobiegania “deficytowi natury” (Louv 2014, 54), mogą dać poczucie bliskości z przyrodą także w realiach miejskich^[1]. M. Vogt – Kostecka zauważa, że lęk przed brudem, wiatrem, kleszczami wpływa na ograniczenie dzieciom swobodnej zabawy na łące i w lesie. Niewielki dostęp do natury szczególnie widoczny jest wśród dzieci miejskich (Vogt-Kostecka 2017, 11). Stopniowo zmienia się spojrzenie na ogrody szkolne i dostrzegany jest ich potencjał terapeutyczny (hortiterapia).

[1] Według R. Louva deficyt natury objawia się problemami z koncentracją uwagi, nadpobudliwością oraz obniżoną sprawnością psychofizyczną.

Słowa kluczowe:

ogród szkolny, przyroda, metodyka nauk społeczno-przyrodniczych, Horiterapia, deficyt natury, edukacja ekologiczna

Pobierz pliki

PDF (English)

Zasady cytowania

Ziemkowska , J. (2023). Ogrody szkolne w Polsce – miejsca odkrywane na nowo. Studia Ecologiae Et Bioethicae, 21(3), 19–29. https://doi.org/10.21697/seb.2023.20

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Baj-Lieder, Marta. 2021. “O korzyściach prowadzenia ogródków przyszkolnych” [On the benefits of running kindergarten gardens], Wychowanie w Przedszkolu 7: 49-51.
Google Scholar

Borecka, Irena. 2010. Magia ogrodów, czyli o terapeutycznej funkcji ogrodów [Magic of gardens]. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls.”
Google Scholar

Brylińska, Iwona. 2016. “Jak wykorzystać naturalne potrzeby dziecka do rozwijania integracji sensorycznej” [How to use a child’s natural needs to develop sensory integration]. Bliżej przedszkola 10 (181): 18-20.
Google Scholar

Bukowińska, Agnieszka, Justyna Chłopek. 2019. “Domki – hotele dla owadów” [Cottages – hotels for insects]. Wychowanie w Przedszkolu 7: 36-37.
Google Scholar

Chauvel, Denise i Pascal. 2000. Środowisko w wychowaniu przedszkolnym [Environment in preschool education]. Warszawa: Wydawnictwo Cyklady.
Google Scholar

Chauvel, Denise. Michel, Viviane. 1999. Pierwsze doświadczenia naukowe przedszkolaka [Preschooler's first science experiences]. Warszawa: Wydawnictwo Cyklady.
Google Scholar

Cieślik, Anna. 2021. “Scenariusz zajęć z elementami biblio i hortiterapii ‘Jak grochem o ścianę’” [Scenario of classes with elements of biblio and hortitherapy ‘Talking to a wall’]. Biblioterapeuta 1 (88): 58-60.
Google Scholar

Dudkiewicz, Margot. Krupiński, Patryk. Stefanek, Magdalena. 2019. “Ogród sensoryczny w przestrzeni szkoły” [Sensory garden in the school space]. Niepełnosprawność rehabilitacja 3: 5-11.
Google Scholar

Frątczakowie, Emilia, Jan. 1977. Ogród przedszkolny [Kindergarten garden]. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Google Scholar

Frątczakowie, Emilia. Jan. 1979. Kącik przyrody w wychowaniu przedszkolnym [A corner of nature in preschool education]. Warszawa: Wydawnictwa szkolne i Pedagogiczne.
Google Scholar

Frycie, Stanisław, ed. 1978. Szkoła środowiskowa [Enviromental school]. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Google Scholar

Greene, M. Louise. 2010. Among School Gardens. New York: Charities Publication Committee.
Google Scholar

Hoffman, Beata. 2015. “Hortiterapia” [Hortitherapy]. Remedium 2: 17-19.
Google Scholar

Instrukcja 1954 – Instrukcja z dnia 13 maja 1954 r. (Nr. GM 1-1335/54) w sprawie działki doświadczalnej (Dz. U. Ministerstwa Oświaty nr 8 z dnia 7 czerwca 1954 r. [Journal of Laws of the Ministry of Education of June 7, 1954, item 8]).
Google Scholar

Klichowska, Anna. 2013. „Architektura i funkcje ogrodu przedszkolnego w opiniach nauczycieli” [The architecture and functions of the kindergarten garden in the teachers’ opinions]. Studia Edukacyjne no 26: 317-336.
Google Scholar

Komeński, Jan Amos. 1956. Wielka Dydaktyka [The great didactics]. Wrocław: ZNiO.
Google Scholar

Kossobucka, Anna. 2005, “Ogród szkolny - przestrzeń edukacji ekologicznej lokalnej społeczności” [School garden - space for ecological education of the local community], Edukacja Biologiczna i Środowiskowa 4 (16): 89-94.
Google Scholar

Kowalski, Ryszard, Edward Grott. 2015. “Ogrody szkolne we współczesnej szkole. Znak edukacyjnego zacofania, a może jednak postępu?” [School gardens in the contemporary school. A sign of educational backwardness, or maybe progress?]. Studia Ecologiae et Bioethicae 13(1): 35-60. https://doi.org/10.21697/seb.2015.13.1.02. DOI: https://doi.org/10.21697/seb.2015.13.1.02
Google Scholar

Kruszko, Agnieszka. 2013. “Walory krajobrazowe w zagospodarowaniu terenów przyszkolnych – podstawowe aspekty projektowe” [Landscape values in the development of school areas – basic design aspects]. Teka Kom. Arch. Stud. Krajobr., OL PAN, IX/3: 26-36. DOI: https://doi.org/10.35784/teka.2539
Google Scholar

Krzempek, Ilona. 2022. “Terapia ogrodem” [Garden therapy]. Charaktery 4 (303): 68-70.
Google Scholar

Kulczycka, Joanna, Małgorzata Wernicka. 2015. “Zarządzanie śladem węglowym w przedsiębiorstwach sektora energetycznego w Polsce – bariery i korzyści” [Management of the carbon footprint in energy sector enterprises in Poland – barriers and benefits]. Polityka Energetyczna – Energy Policy Journal 18(2): 61-72.
Google Scholar

Kuleczka-Raszewska, Maria, 2019. Ogrodoterapia [Garden therapy]. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Google Scholar

Louv, Richard. 2014. Ostatnie dziecko lasu [The Last Child of the Forest]. Warszawa: Wydawnictwo Mamania.
Google Scholar

Łukomski, Julisław. 2000. Próba zbudowania chrześcijańskiej etyki środowiska naturalnego [An attempt to build a Christian ethics of the natural environment]. Kielce: Wydawnictwo Jedność.
Google Scholar

Michalak, Renata, Teresa Parczewska. 2019. (Nie)obecność outdoor education w kształceniu szkolnym, [(Non)presence of outdoor education in school education]. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Skłodowskiej-Curie.
Google Scholar

Nowak, Małgorzata. 2022. “Jak założyć ogród przy szkole” [How to start a garden at school]. Dyrektor szkoły 5 (341): 70-75.
Google Scholar

Ordza, Tomasz. 2018. “Ogród szkolny – projekt jako edukacyjna mapa myśli” [School garden – project as an educational mind map]. Biologia w szkole, January, February: 55-57.
Google Scholar

Paluch, Michał, Marcin Klimski. 2022. “Pedagogika lasu” [Forest pedagogy]. Forum Pedagogiczne 12 (2): 1-402. DOI: https://doi.org/10.21697/fp.2022.2.02
Google Scholar

Rojewska, Ewa. 2022. “Hortiterapia i inne formy kontaktu z przyrodą jako wsparcie wychowawcze w pandemijnych (i nie tylko) czasach” [Hortitherapy and other forms of contact with nature as educational support in pandemic (and not only) times]. Problemy opiekuńczo wychowawcze 4: 47-58. DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0015.8425
Google Scholar

Rozporządzenie 2022 – Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 17 sierpnia 2022 r. [Regulation of the Minister of Education and Science of August 17, 2022] (Dz.U. 2022 item 1717) [Dz. U. – Journal of Laws of the Republic of Poland]). Accessed August 02, 2023. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20220001717/O/D20221717.pdf.
Google Scholar

Szafer, Władysław. 1921. Ogrody szkolne [School gardens]. Lwów Warszawa.
Google Scholar

Śliwerski, Bogusław, Michał Paluch. 2021. Uwolnić szkołę od systemu klasowo – lekcyjnego [Free the school from the class-lesson system]. Kraków: Oficyna Wydawnicza “Impuls.”
Google Scholar

TPOS (Towarzystwo Popierania Ogródków Szkolnych). 1926. Statut Towarzystwa Popierania Ogródków Szkolnych [Statute of the Society for Supporting School Gardens]. Warszawa: Nasza Drukarnia. Accessed August 02, 2023. https://pbc.biaman.pl/dlibra/publication/31873/edition/30664/content.
Google Scholar

Vogt-Kostecka, Maja. 2017. “Ogrodolecznictwo – lekarstwo na zespół deficytu natury?” [Hortitheraphy – a cure for 'nature deficit syndrome'?]. Remedium 12: 11-13.
Google Scholar

Winczewski, Piotr. 2015. “Z wizytą w ogródku Friedricha Froebla” [Visiting Friedrich Froebl’s garden]. Wychowanie w Przedszkolu 5: 55-56.
Google Scholar

Wojciechowski, Krzysztof. 2019. “Władysław Szafer – naukowiec, społecznik i obrońca przyrody” [Władysław Szafer – scientist, social activist and nature defender]. Dzikie życie 1(176). https://dzikiezycie.pl/archiwum/2009/luty-2009.
Google Scholar

Wolter, Edyta. 2013. Edukacja ekologiczna w Drugiej Rzeczypospolitej [Ecological education in the Second Republic]. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Google Scholar

Wolter, Edyta. 2019. “Ochrona przyrody ojczystej w Drugiej Rzeczypospolitej – edukacyjne implikacje miesięcznika ‘Przyroda i Technika’” [Protection of homeland nature in the Second Republic of Poland – educational implications of the monthly “Nature and Technology”]. Forum Pedagogiczne 9: 167-180. DOI: https://doi.org/10.21697/fp.2019.1.12
Google Scholar

Zawiślak, Grażyna. 2015. “Hortiterapia jako narzędzie wpływające na poprawę zdrowia psychicznego i fizycznego człowieka” [Hortitherapy as a tool affecting the improvement of mental and physical health of man]. Annales UMCS Sectio eee Horticultura XXV: 21-31.
Google Scholar