Anthropomorphizing Nature as a Tool for Environmental Education.  Opinions of Pedagogy Students in the Context of Represented Environmental Ethics

Agnieszka Kozłowska; Małgorzata Czapla

doi:10.21697/seb.2023.24

Opublikowane: 2023-09-11

Tom 21 Nr 3 (2023)

Antropomorfizacja przyrody jako narzędzie edukacji ekologicznej. Opinie studentów pedagogiki w kontekście reprezentowanej etyki środowiskowej

Agnieszka Kozłowska

, Małgorzata Czapla

Studia Ecologiae et Bioethicae

Dział: Artykuły naukowe

https://doi.org/10.21697/seb.2023.24

Abstrakt

Celem badania było sprawdzenie opinii studentów pedagogiki na temat wykorzystania antropomorfizacji przyrody do rozwijania wiedzy i zachowań proekologicznych w kontekście ich własnych orientacji w zakresie etyki środowiskowej. Jako metodę zbierania materiału, wykorzystano ankietę on-line. Próbę badawczą stanowiło N=221 studentek i studentów pedagogiki z Poznania (Polska), z czego 97% stanowiły kobiety. Opinii studentów na temat wykorzystania antropomorfizmu przyrody w edukacji ekologicznej analizowano za przeprowadzono za pomocą statystyk opisowych. Aby poznać orientacje respondentów w zakresie etyki środowiskowej, zastosowano analizę treści; analizowanymi tekstami były odpowiedzi na pytania otwarte. Klucz do analizy zbudowano w oparciu o kategorie etyki środowiskowej i zastosowano z góry narzucone, wyprowadzone z teorii kategorie analizy (antropocentryzm, biocentryzm). Wyniki pokazały, że w opinii większości respondentów, antropomorfizacja przyrody pomaga w rozwoju zachowań proekologicznych (62,4%) i wiedzy (55,8%). W odpowiedziach na pytania otwarte, większość (63,8%) prezentowała postawy antropocentryczne; 27,5% odpowiedzi było biocentrycznych, a 8,8% - mieszanych eklektycznych. Na poziomie deklaracji, respondenci popierali biocentryczne normy środowiskowe; ich uzasadnienia okazały jednak w większości antropocentryczne (63,2%). Wnioski: Studenci pedagogiki, choć popierają normy biocentryczne, uważają, że antropomorfizacja przyrody będzie właściwym narzędziem edukacji ekologicznej, a w swoich uzasadnieniach używają argumentów antropocentrycznych. W swojej przyszłej praktyce pedagogicznej będą raczej rozwijać u dzieci orientacje antropocentryczne, budując pozytywne postawy wobec przyrody na (fałszywej) wierze w podobieństwa ludzkich i pozaludzkich organizmów żywych, zamiast uznawać ich "inność" i wewnętrzną wartość.

Słowa kluczowe:

edukacja ekologiczna, antropomorfizacja przyrody, estetyka środowiskowa, etyka ekologiczna, studenci pedagogiki

Pobierz pliki

PDF (English)

Zasady cytowania

Kozłowska, A., & Czapla, M. (2023). Antropomorfizacja przyrody jako narzędzie edukacji ekologicznej. Opinie studentów pedagogiki w kontekście reprezentowanej etyki środowiskowej. Studia Ecologiae Et Bioethicae, 21(3), 55–68. https://doi.org/10.21697/seb.2023.24

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Attfield, Robin. 2018. Environmental Ethics: A Very Short Introduction. Oxford: Oxford University Press. DOI: https://doi.org/10.1093/actrade/9780198797166.001.0001
Google Scholar

Białek, Maja. 2022. Dr Maja Białek: Antropomorfizm w Badaniu Zwierzęcych Emocji [Dr. Maja Białek: Anthropomorphism in the Study of Animal Emotions], May 30, 2022. Audio, 1:51:19. https://www.youtube.com/watch?v=9BJKKWnYFtU.
Google Scholar

Broadhurst, Peter L. 1963. The Science of Animal Behaviour. Baltimore: Gannon Distributing Co.
Google Scholar

Bruni, Domenica, Pietro Perconti, and Alessio Plebe. 2018. “Anti-Anthropomorphism and Its Limits.” Frontiers in Psychology 9. https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpsyg.2018.02205. DOI: https://doi.org/10.3389/fpsyg.2018.02205
Google Scholar

Carson, Rachel. 2002. Silent Spring. 40th anniversary ed., 1st Mariner Books ed. Boston: Houghton Mifflin.
Google Scholar

Chawla, Louise, Kelly Keena, Illène Pevec, and Emily Stanley. 2014. “Green Schoolyards as Havens from Stress and Resources for Resilience in Childhood and Adolescence.” Health & Place 28 (July): 1–13. https://doi.org/10.1016/j.healthplace.2014.03.001. DOI: https://doi.org/10.1016/j.healthplace.2014.03.001
Google Scholar

Chawla, Louise. 2018. “Nature-Based Learning for Student Achievement and Ecological Citizenship.” Curriculum & Teaching Dialogue 20 (1/2): xxv–xxxix.
Google Scholar

Chutorański, Maksymilian. 2022. “Nieantropocentryczna Pedagogiczność Lasu [Non- anthropocentric pedagogy of the forest].” Forum Pedagogiczne 12 (2): 127–139. https://doi.org/10.21697/fp.2022.2.10. DOI: https://doi.org/10.21697/fp.2022.2.10
Google Scholar

Cohen, Louis, Lawrence Manion, and Keith Morrison. 2011. Research Methods in Education. 7th ed. London - New York: Routledge.
Google Scholar

Czapla, Małgorzata, and Agata Rataszewska. 2019. “Styles of Teaching Science Compared to Job Seniority and Teacher’s Education. The Student’s Perspective.” Kultura-Społeczeństwo-Edukacja 16 (2): 95–114. https://doi.org/10.14746/kse.2019.16.7. DOI: https://doi.org/10.14746/kse.2019.16.7
Google Scholar

Czapla, Małgorzata, and Agnieszka Berlińska. 2011. “Perspectives of Education for Sustainable Development - Understanding and Introducing the Notion in Polish Educational Documents.” Discourse and Communication for Sustainable Education 2: 56–67. https://doi.org/10.2478/v10230-011-0004-4. DOI: https://doi.org/10.2478/v10230-011-0004-4
Google Scholar

Czapla, Małgorzata. 2003. “Teaching styles of science teachers as a subject of research.” Neodidagmata 25/26: 137–146.
Google Scholar

Daston, Lorraine. 1995. “How Nature Became the Other: Anthropomorphism and Anthropocentrism in Early Modern Natural Philosophy.” In Biology as Society, Society as Biology: Metaphors, edited by Sabine Maasen, Everett Mendelsohn, and Peter Weingart, 37–56. Dordrecht: Springer Netherlands. https://doi.org/10.1007/978-94-011-0673-3_3. DOI: https://doi.org/10.1007/978-94-011-0673-3_3
Google Scholar

De Waal, Frans de. 2019. Mama’s Last Hug: Animal Emotions and What They Tell Us about Ourselves. New York: W. W. Norton & Company.
Google Scholar

Dunlap, Riley, and Kent Liere. 2008. “The ‘New Environmental Paradigm’.” The Journal of Environmental Education 40 (1): 19–28. https://doi.org/10.3200/JOEE.40.1.19-28. DOI: https://doi.org/10.3200/JOEE.40.1.19-28
Google Scholar

Dunlap, Riley, Kent Liere, Angela Mertig, and Robert Jones. 2000. “Measuring Endorsement of the New Ecological Paradigm: A Revised NEP Scale.” Journal of Social Issues 56 (3): 425–442. https://doi.org/10.1111/0022-4537.00176. DOI: https://doi.org/10.1111/0022-4537.00176
Google Scholar

Gola, Beata. 2016. “W poszukiwaniu etyki środowiskowej dla teorii wychowania ekologicznego [In search of environmental ethics for environmental education theory].” Studia Ecologiae et Bioethicae 14 (1): 55–76. https://doi.org/10.21697/seb.2016.14.1.03. DOI: https://doi.org/10.21697/seb.2016.14.1.03
Google Scholar

Gola, Beata. 2018a. Etyka środowiskowa w edukacji ekologicznej [Environmental ethics in environmental education]. Kraków: Oficyna Wydawnicza ‘Impuls’. https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/55550.
Google Scholar

Gola, Beata. 2018b. “Etyka środowiskowa w edukacji ekologicznej: analiza treści wybranych podręczników do przyrody, biologii i edukacji wczesnoszkolnej [Environmental ethics in environmental education: content analysis of selected textbooks for nature, biology and early childhood education].” Opinie Edukacyjne Polskiej Akademii Umiejętności 16. https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/149133.
Google Scholar

Gola, Beata. 2022. “Wychowanie do wartości ekologicznych. Którędy do budowania więzi dzieci z przyrodą? [Educating for ecological values. Which way to build children's relationship with nature?].” Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce 17 (4): 95–107. https://doi.org/10.35765/eetp.2022.1767.07. DOI: https://doi.org/10.35765/eetp.2022.1767.07
Google Scholar

Karlsson, Fredrik. 2012. “Critical Anthropomorphism and Animal Ethics.” Journal of Agricultural and Environmental Ethics 25 (5): 707–720. https://doi.org/10.1007/s10806-011-9349-8. DOI: https://doi.org/10.1007/s10806-011-9349-8
Google Scholar

Karwacka, Wioleta. 2016. “O Czym Marzą Muchówki? Ślady Antropomorﬁzmu w Przekładzie Tekstów Popularnonaukowych [What Do Fireflies Dream About? Traces of Anthropomorphism in the Translation of Popular Science Texts].” In Mitologizacja Człowieka w Kulturze i Literaturze Iberyjskiej i Polskiej, edited by Wojciech Charchalis, and Bogdan Trocha, 507-523. Zielona Góra: Pracownia Mitopoetyki i Filozofii Literatury – Uniwersytet Zielonogórski.
Google Scholar

Kingston, Tigga. 2016. “Cute, Creepy, or Crispy—How Values, Attitudes, and Norms Shape Human Behavior Toward Bats.” In Bats in the Anthropocene: Conservation of Bats in a Changing World, edited by Christian C. Voigt and Tigga Kingston, 571–95. Cham: Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-319-25220-9_18. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-319-25220-9_18
Google Scholar

Klimski, Marcin. 2014. “Antropocentryczna a biocentryczna koncepcja etyki środowiskowej na przykładzie ujęć Tadeusza Ślipki i Zdzisławy Piątek [Anthropocentric vs. biocentric concept of environmental ethics on the example of Tadeusz Ślipko and Zdzisława Piątek's concepts].” Rocznik Tomistyczny 3: 187–203.
Google Scholar

Kozłowska, Agnieszka. 2021a. “Esej o edukacji ekologicznej [Essay on environmental education].” Inspiracje Daltońskie. Teoria i praktyka 10 (11): 4-21.
Google Scholar

Kozłowska, Agnieszka. 2021b. “Climate Change Education in Polish and UK National Curriculum Frameworks.” Lubelski Rocznik Pedagogiczny 40 (3): 103–118. https://doi.org/10.17951/lrp.2021.40.3.103-118. DOI: https://doi.org/10.17951/lrp.2021.40.3.103-118
Google Scholar

Kozłowska, Agnieszka. 2021c. “Edukacja ekologiczna w polskiej podstawie programowej [Environmental education in the Polish core curriculum].” Rocznik Pedagogiczny 44: 123–150. https://doi.org/10.2478/rp-2021-0009. DOI: https://doi.org/10.2478/rp-2021-0009
Google Scholar

Laksmidewi, Dwinita, Soelasih,Yasintha. 2019. “Anthropomorphic Green Advertising: How to Enhance Consumers’ Environmental Concern.” Accessed August 15, 2023. https://www.semanticscholar.org/paper/Anthropomorphic-Green-Advertising%3A-How-to-Enhance-Laksmidewi-Soelasih/993c8fb346eafb78b1f78929fd3c5695fa6b8105.
Google Scholar

Lithoxoidou, Loukia S., Alexandros D. Georgopoulos, Anastasia Th. Dimitriou, and Sofia Ch. Xenitidou. 2017. “‘Trees Have a Soul Too!’ Developing Empathy and Environmental Values in Early Childhood.” International Journal of Early Childhood Environmental Education 5 (1): 68–88.
Google Scholar

Louv, Richard. 2005. Last Child in the Woods: Saving Our Children from Nature-Deficit Disorder. 1st ed. Chapel Hill, NC: Algonquin Books of Chapel Hill.
Google Scholar

Meadows, Donella H., Jorgen Randers, and Dennis L. Meadows. 1972. The Limits to Growth. New York: University Books.
Google Scholar

Michalak, Renata, and Teresa Parczewska. 2019. (Nie) obecność outdoor education w kształceniu szkolnym [(Not) presence of outdoor education in school education]. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Sklodowskiej.
Google Scholar

Mota-Rojas, Daniel, Chiara Mariti, Andrea Zdeinert, Giacomo Riggio, Patricia Mora-Medina, Alondra del Mar Reyes, Angelo Gazzano, Adriana Domínguez-Oliva, Karina Lezama-Garcia, Nancy José-Pérez, Ismael Hernández-Ávalos. 2021. “Anthropomorphism and Its Adverse Effects on the Distress and Welfare of Companion Animals.” Animals 11 (11): 3263. https://doi.org/10.3390/ani11113263. DOI: https://doi.org/10.3390/ani11113263
Google Scholar

Naess, Arne. 1973. “The Shallow and the Deep, Long‐range Ecology Movement. A Summary.” Inquiry 16 (1–4): 95–100. https://doi.org/10.1080/00201747308601682. DOI: https://doi.org/10.1080/00201747308601682
Google Scholar

Paluch, Michał. 2022. “Pedagogika lasu i pierwsze ścieżki jej teoretycznych konceptualizacji [Forest pedagogy and the first path of its theoretical conceptualizations].” Forum Pedagogiczne 12 (2): 17–30. https://doi.org/10.21697/fp.2022.2.02. DOI: https://doi.org/10.21697/fp.2022.2.02
Google Scholar

Parczewska, Teresa, and Renata Michalak. 2022. “Outdoor Education: Perspective of Polish Primary School Teachers.” Studia z Teorii Wychowania XIII (2): 83–101. https://doi.org/10.5604/01.3001.0015.9261. DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0015.9261
Google Scholar

Reid, Alan. 2018. “Curriculum and Environmental Education: perspectives, priorities, and challenges.” In Curriculum and Environmental Education, edited by Alan Reid, 1st ed., 5–27. Abington, Oxon, New York: Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9781315144566-1
Google Scholar

Rubacha, Krzysztof. 2012. Metodologia badan nad edukacja [Methodology of education research]. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Losgraf.
Google Scholar

Rykowski, Kazimierz. 2022. “Pytania o Las Jako Medium Pedagogiczne [Question about a forest as a pedagogical medium].” Forum Pedagogiczne 12(2): 31–46. https://doi.org/10.21697/fp.2022.2.03. DOI: https://doi.org/10.21697/fp.2022.2.03
Google Scholar

Schweitzer, Albert. 1974. Życie [Doctrine of reverence for life]. Translated by Jerzy Piechowski. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Google Scholar

Sęktas, Marian, and Joanna Stawarz. 2018. Puls życia. Podręcznik do biologii dla klasy piątej szkoły podstawowej [The pulse of life. Biology textbook for the fifth grade of primary school]. Warszawa: Nowa Era.
Google Scholar

Sławiński, Janusz. 2000. Słownik terminów literackich [Glossary of literary terms]. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum.
Google Scholar

Śliwerski, Bogusław. 2022. “‘Pedagogika lasu’ jako (nie)nowa orientacja w pedagogice [‘Forest pedagogy’ as a (not) new orientation in pedagogy].” Forum Pedagogiczne 12 (2): 47–60. https://doi.org/10.21697/fp.2022.2.04. DOI: https://doi.org/10.21697/fp.2022.2.04
Google Scholar

Tam, Kim-Pong, Sau-Lai Lee, and Melody Manchi Chao. 2013. “Saving Mr. Nature: Anthropomorphism Enhances Connectedness to and Protectiveness toward Nature.” Journal of Experimental Social Psychology 49 (3): 514–521. https://doi.org/10.1016/j.jesp.2013.02.001. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jesp.2013.02.001
Google Scholar

Tam, Kim-Pong. 2013. “Dispositional Empathy with Nature.” Journal of Environmental Psychology 35 (September): 92–104. https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2013.05.004. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2013.05.004
Google Scholar

Tam, Kim-Pong. 2019. “Anthropomorphism of Nature, Environmental Guilt, and Pro-Environmental Behavior.” Sustainability 11 (19): 5430. https://doi.org/10.3390/su11195430. DOI: https://doi.org/10.3390/su11195430
Google Scholar

Trempała, Wojciech. 2016. “Typy społecznej świadomości ekologicznej w postawach młodzieży i dorosłych [Types of social environmental awareness in the attitudes of youth and adults].” Ph.D. diss. Uniwersytet Śląski w Katowicach, Katowice. Accessed Jun 26, 2023. https://rebus.us.edu.pl/handle/20.500.12128/698.
Google Scholar

WCED (World Commission on Environment and Development). 1987. “Our Common Future. Report of the World Commission on Environment and Development. UN World Commission on Environment and Development.” https://www.are.admin.ch/are/en/home/medien-und-publikationen/publikationen/nachhaltige-entwicklung/brundtland-report.html.
Google Scholar

Williams, Marc O., Lorraine Whitmarsh, and Diarmait Mac Giolla Chríost. 2021. “The Association between Anthropomorphism of Nature and Pro-Environmental Variables: A Systematic Review.” Biological Conservation 255 (March): 109022. https://doi.org/10.1016/j.biocon.2021.109022. DOI: https://doi.org/10.1016/j.biocon.2021.109022
Google Scholar

Winiecka-Nowak, Joanna. 2022. Wielka Przygoda. Klasa 3. Edukacja przyrodnicza. Podręcznik [Great Adventure. Grade 3. Nature education. Coursebook]. Warszawa: Nowa Era.
Google Scholar

Wynne, Clive D. L. 2004. “The Perils of Anthropomorphism.” Nature 428 (6983): 606–606. https://doi.org/10.1038/428606a. DOI: https://doi.org/10.1038/428606a
Google Scholar

zdobywcywiedzy.pl. n.d. “Rozpoznawanie grzybów (grzyby jadalne i grzyby trujące) [Recognition of mushrooms (edible and poisonous mushrooms)].” Accessed July 04, 2023. https://zdobywcywiedzy.pl/przyroda-trzecia-klasa/rozpoznawanie-grzybow-grzyby-jadalne-i-grzyby-trujace.
Google Scholar