Koncepcja przebóstwienia w systemie Jana Szkota Eriugeny

Adam Grzegorzyca

doi:10.21697/spch.2019.55.4.02

Opublikowane: 2019-12-30

Tom 55 Nr 4 (2019)

Koncepcja przebóstwienia w systemie Jana Szkota Eriugeny

Adam Grzegorzyca

Studia Philosophiae Christianae

Dział: Artykuły naukowe

https://doi.org/10.21697/spch.2019.55.4.02

Abstrakt

W systemie filozoficznym Jana Szkota Eriugeny wszystko, co istnieje, to natura złożona z bytów i niebytów. Poznawalne dla ludzkiego intelektu części natury to byty, natomiast niepoznawalne (w sensie absolutnym) części natury to niebyty. Bytem jest zmysłowa część natury ludzkiej oraz rzeczywistość materialnych form. Dla ludzkiego intelektu Niebytem jest Bóg oraz ustanowione przez Niego prymordialne przyczyny i materia (w swej istocie). Bóg stworzył wszystko z niczego w ludzkiej naturze. Nierozumny wybór człowieka doprowadził do upadku ludzkiej natury i stworzenia, które z doskonałości przeszło do istnienia w świecie doczesnym. Syn Boży – Bóg-Logos stał się człowiekiem, który dokonał odkupienia ludzkości. W ostatecznych czasach rzeczywistość materialna zostanie zniesiona i stworzenie w ludzkiej naturze dostąpi powszechnego powrotu do pierwotnej doskonałości. Ludzkie intelekty dokonają własnego – ostatecznego (samo)sądu i wybrani skierują się ku Stwórcy. Następnie dojdzie do przebóstwienia wybranych – zjednoczenia stworzenia ze Stwórcą bez zmieszania natur, bez zniesienia fundamentalnych różnic ontologicznych oraz bez panteizmu, który w tej koncepcji jest wykluczony. Przebóstwieni będą kontemplować Boga, co oznacza, że będą wiecznie poznawać Niepoznawalnego. Wydaje się, że nawet dla ludzi zgłębiających załomy filozoficznej wiedzy o Bogu w XXI wieku ta szczęśliwa wizja przebóstwienia, które będzie nieustannym procesem poznawania Niepoznawalnego, może być atrakcyjna.

Słowa kluczowe:

Eriugena, Bóg, Stwórca, stworzenie, natura ludzka, powrót, przebóstwienie

Inne teksty tego samego autora

Adam Grzegorzyca, Koncepcja ludzkiej duszy i problem animacji w systemie filozoficznym Eriugeny , Studia Philosophiae Christianae: Tom 57 Nr 1 (2021)
Adam Grzegorzyca, Eriugeny koncepcja stworzenia wszystkiego z niczego w człowieku , Studia Philosophiae Christianae: Tom 55 Nr 1 (2019)
Adam Grzegorzyca, Eriugeny ontologiczna koncepcja rzeczywistości , Studia Philosophiae Christianae: Tom 52 Nr 2 (2016)
Adam Grzegorzyca, Koncepcja egzegezy biblijnej Jana Szkota Eriugeny , Studia Philosophiae Christianae: Tom 58 Nr 1 (2022)
Adam Grzegorzyca, Platońskie idee i Eriugeny przyczyny prymordialne w kontekście ich przyczynowości i poznawalności , Studia Philosophiae Christianae: Tom 53 Nr 4 (2017)

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Grzegorzyca, A. (2019). Koncepcja przebóstwienia w systemie Jana Szkota Eriugeny. Studia Philosophiae Christianae, 55(4), 35–60. https://doi.org/10.21697/spch.2019.55.4.02

Cited by / Share

Bibliografia

Bertin F., Les origines de l’homme chez Jean Scot, w: Jean Scot et l’histoire de la philosophie. Colloque du C.N.R.S., Laon jiullet 1975, red. R. Roques, Bontemps Limoges, Paris 1977, 307–314.
Google Scholar

Dietrich P., Duclow D., Paradise and Eschatology: Symbolism and Exegesis, w: „Periphyseon V”. Jean Scot – écrivain, red. G.-H. Allard, Éditions Bellarmin – J. Vrin, Montréal – Paris 1986, 29–49.
Google Scholar

Duclow D., Dietrich P., Hell and Damnation in Eriugena, w: History and Eschatology in John Scottus Eriugena and his time, red. J. McEvoy, M. Dunne, Leuven University Press, Leuven 2002, 247–366.
Google Scholar

Duclow D., Dialectic and Christology in Eriugena’s Periphyseon, Dionysius 4(1980), 99–118.
Google Scholar

Eriugena Jan Szkot, Komentarz do Ewangelii Jana z Homilią do Prologu Ewangelii Jana, tłum. z łac. A. Kijewska, ANTYK, Kęty 2000.
Google Scholar

Eriugena Jan Szkot, Periphyseon, Księga I, przełożyła, wstępem i komentarzami opatrzyła A. Kijewska, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty 2009.
Google Scholar

Eriugena Jan Szkot. Periphyseon, Księga II, przełożyła, wstępem i komentarzami opatrzyła A. Kijewska, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty 2010.
Google Scholar

Eriugena Jan Szkot. Periphyseon Księga III, przełożyła, wstępem i komentarzami opatrzyła A. Kijewska, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty 2010.
Google Scholar

Eriugena Jan Szkot. Periphyseon, Księga IV, przełożyła, wstępem i komentarzami opatrzyła A. Kijewska, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty 2012.
Google Scholar

Filipowicz A.M., Wieczność materii w kontekście polemiki Tertuliana z Hermogenesem, w: Ks. Józef Marceli Dołęga – pokorny uczony, człowiek o wielkim sercu. Księga jubileuszowa, red. J. Sokołowski, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2010, 99–113.
Google Scholar

Filipowicz A.M., Tertulian przeciwko Hermogenesowi, czyli spór o stworzenie świata, Wydawnictwo Naukowe UKSW, Warszawa 2018.
Google Scholar

Gersh S., From Iamblichus to Eriugena. An Investigation of the Prehistory and Evolution of the Pseudo-Dionysian Tradition, Brill, Leiden 1978.
Google Scholar

Gersh S., The Structure of Return in Eriugena’s Periphyseon, w: Begriff und Metapher. Sprachform des Denkens bei Eriugena, red. W. von Beierwaltes, C. Winter, Heidelberg 1990, 108–125.
Google Scholar

Głowa S., Bieda I., Breviarium Fidei. Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła, Księgarnia św. Wojciecha, Poznań 1997.
Google Scholar

Iohannis Scotti Eriugenae Expositiones in Ierarchiam Coelestem, red. J. Barbet, Brepols, Turnhout 1975.
Google Scholar

Iohannis Scotti seu Eriugenae Periphyseon, liber quintus, red. É. Jeauneau, (CChCM 165), Brepols, Turnhout 2003.
Google Scholar

Jeauneau É., La Division des sexes chez Grégoire de Nysse et chez Jean Scot Erigène, w: Eriugena. Studien zu seinen Quellen, red. W. Beierwaltes, C. Winter, Universitätsverla, Heidelberg 1980, 341–364.
Google Scholar

Kijewska A., Eriugena, Seria Myśli i ludzie, wyd. 1, Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa 2005.
Google Scholar

Kijewska A., Neoplatonizm Jana Szkota Eriugeny, Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1994.
Google Scholar

McGinn B., Eriugena Confronts the End, w: History and Eschatology in John Scottus Eriugena and His Time, red. J. McEvoy, M. Dunne, Leuven University Press, Leuven 2002, 183–202.
Google Scholar

Moran D., The Philosophy of John Scottus Eriugena. A Study of Idealism in the Middle Ages, Cambridge University Press, Cambridge 1989.
Google Scholar

Św. Augustyn, Niedokończony komentarz słowny do Księgi Rodzaju, w: Pisma egzegetyczne przeciw manichejczykom, tłum. z łac. J. Sulowski, ATK, Warszawa 1980, 83–112.
Google Scholar

Św. Augustyn, Przeciwko manichejczykom. Komentarz słowny do Księgi Rodzaju, w: Pisma egzegetyczne przeciw manichejczykom, tłum. z łac. J. Sulowski, ATK, Warszawa 1980, 113–382.
Google Scholar

Trouillard J., Érigène et la théophanie créatirice, w: The Mind of Eriugena. Papers of Colloquium, Dublin 1970, red. J. J. O’Meara, L. Bieler, Irish University Press, Dublin 1973, 98–113.
Google Scholar