‘MODUS OPERANDI’ SPRAWCY PRZESTĘPSTWA KARNEGO W ROZWAŻANIACH RZYMSKIEJ JURYSPRUDENCJI?

Krzysztof Amielańczyk

doi:10.21697/zp.2022.22.2.03

Opublikowane: 2022-08-20

Tom 22 Nr 2 (2022)

‘MODUS OPERANDI’ SPRAWCY PRZESTĘPSTWA KARNEGO W ROZWAŻANIACH RZYMSKIEJ JURYSPRUDENCJI?

Krzysztof Amielańczyk

Zeszyty Prawnicze

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/zp.2022.22.2.03

Abstrakt

W dobie integracji i budowy europejskiego prawa karnego, rzymskie postrzeganie przestępstwa może wzbogacić dyskusję nad europejską koncepcją sprawstwa czynu kryminalnego o doświadczenie historyczne. Wprawdzie juryści rzymscy nie rozwinęli nauki o przestępstwie karnym, podejmowali jednak nieliczne próby opisania istoty przestępstwa prawa publicznego. Stylistyka wywodów Claudiusa Saturninusa i Paulusa może budzić dalekie skojarzenia z pojęciem modus operandi sprawcy przestępstwa, znanym współczesnej kryminologii. Juryści tworząc modele sposobów popełniania przestępstw opierali się na opisach przestępstw znanych im z leges iudiciorum publicorum, ale ograniczyli się głównie do strony przedmiotowej przestępstwa. Problematyka modus operandi w prawie rzymskim wymaga zatem dalszych badań uwzględniających specyfikę norm rzymskiego prawa karnego, którą wyraża penalizacja wskazanych w ustawach różnorodnych sposobów działania sprawców czynów kryminalnych.

Słowa kluczowe:

przestępstwo prawa publicznego; rzymskie prawo karne; jurysprudencja; Claudius Saturninus.

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Amielańczyk, K. (2022). ‘MODUS OPERANDI’ SPRAWCY PRZESTĘPSTWA KARNEGO W ROZWAŻANIACH RZYMSKIEJ JURYSPRUDENCJI?. Zeszyty Prawnicze, 22(2), 15–42. https://doi.org/10.21697/zp.2022.22.2.03

Cited by / Share

Bibliografia

Amielańczyk K., ‘Crimina legitima’ w rzymskim prawie publicznym, Lublin 2013.
Google Scholar

Amielańczyk K., ‘Irenarchae’. Reforma sądowej policji śledczej za panowania cesarza Hadriana i Antonina Piusa, [w:] ‘Salus rei publicae suprema lex’. Ochrona interesów państwa w prawie karnym starożytnej Grecji i Rzymu, red. A. Dębiński, H. Kowalski, M. Kuryłowicz, Lublin 2000, s. 7-24.
Google Scholar

Amielańczyk K., ‘Lex Cornelia de sicariis et veneficis’. Ustawa Korneliusza Sulli przeciwko nożownikom i trucicielom, Lublin 2011.
Google Scholar

Amielańczyk K., Rzymskie prawo karne w reskryptach cesarza Hadriana, Lublin 2006.
Google Scholar

Amielańczyk K., W poszukiwaniu rzymskich korzeni dowodu poszlakowego. Wstępne kwestie źródłowe, «Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego» 105/2019, ser. «Prawo 24», s. 11-25. DOI: https://doi.org/10.15584/znurprawo.2019.24.1
Google Scholar

Amielańczyk K., Zasada ‘Invitus agere vel accusare nemo cogitur’ i jej znaczenie w prawie rzymskim, [w:] ‘Iudicium et Scientia’. Księga jubileuszowa Profesora Romualda Kmiecika, red. A. Przyborowska-Klimczak, A. Taracha, Warszawa 2011, s. 699-713.
Google Scholar

Bauman R.A., Crime and Punishment in Ancient Rome, London 1966.
Google Scholar

Bauman R.A., I libri ‘de iudiciis publicis’, «Index» 5/1975, s. 39-48.
Google Scholar

Bock D., Römischrechtliche Ausgangspunkte der strafrechtlichen Beteiligungslehre. Täterschaf und Teilnahme im römischen Strafrecht, Berlin 2006. DOI: https://doi.org/10.3790/978-3-428-52155-5
Google Scholar

Bonini R., D. 48, 19, 16 (Claudius Saturninus ‚de poenis paganorum’), «Rivista Italiana per le Scienze Giuridiche» ser. 3, 10/1959-1962, s. 119-179.
Google Scholar

Całkiewicz M., ‘Modus operandi’ sprawców zabójstw, Warszawa 2010.
Google Scholar

Chmiel A., Dzieła naukowe jurystów rzymskich w zakresie prawa karnego, «Studia Iuridica Lublinensia» 25.3/2016, s. 151-164. DOI: https://doi.org/10.17951/sil.2016.25.3.151
Google Scholar

Dadak W., Siedem kryminalistycznych złotych pytań z perspektywy kryminologicznej, czyli o związkach pomiędzy kryminalistyką i kryminologią, [w:] Paradygmaty kryminalistyki, red. J. Wójcikiewicz, V. Kwiatkowska-Wójcikiewicz, Kraków 2016, s. 54-69.
Google Scholar

Dajczak W., Błędy poznawcze a tęsknota za użytecznością prawa rzymskiego, «Forum Prawnicze» 3/2013, s. 9-20.
Google Scholar

Dell’Oro A., I libri de ofcio nella giurisprudenza romana, Milano 1960.
Google Scholar

Dowling M.B., Clemency and Cruelty in the Roman World, Michigan 2006. DOI: https://doi.org/10.3998/mpub.145291
Google Scholar

Garofalo L., Pojęcia i żywotność rzymskiego prawa karnego, «Zeszyty Prawnicze» 3.1/2003, s. 7-41. DOI: https://doi.org/10.21697/zp.2003.3.1.01
Google Scholar

Gurgul J., rec. M. Całkiewicz, ‘Modus operandi’ sprawców zabójstw, Warszawa 2010, «Problemy Kryminalistyki» 74.4/2011, s. 84-89.
Google Scholar

Hanausek T., Kryminalistyka, Katowice 1993.
Google Scholar

Harries J., Law and Crime in the Roman World, Cambridge 2007. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511620317
Google Scholar

Hołyst B., Kryminalistyka, Warszawa 2017.
Google Scholar

Kasprzak J., Jusupow W., Hans Gross. Postać znana i nieznana, «Studia Prawnoustrojowe» 51/2021, s. 39-55. DOI: https://doi.org/10.31648/sp.6392
Google Scholar

Krause J.U., Kriminalgeschichte der Antike, München 2004.
Google Scholar

Kubiak P., Czyn Patroklosa a rzymskie prawo karne ‒ czyli o przestępstwach popełnionych w afekcie w antycznym Rzymie, «Studia Prawnicze KUL» 57.1/2014, s. 61-83.
Google Scholar

Kubiak P., Stan nietrzeźwości jako „afekt” w rzymskim prawie karnym?, «Zeszyty Prawnicze» 15.1/2015, s. 33-52. DOI: https://doi.org/10.21697/zp.2015.15.1.02
Google Scholar

Kulicki M., Kwiatkowska-Wójcikiewicz V., Stępka L., Kryminalistyka. Wybrane zagadnienia teorii i praktyki śledczo-sądowej, Toruń 2009.
Google Scholar

Kuryłowicz M., De publicis iudiciis. Instytucje justyniańskie o postępowaniach sądowych publicznych, [w:] Problemy stosowania prawa sądowego, Lublin 2007, s. 561-571.
Google Scholar

Kuryłowicz M., Rzymskie prawo karne w polskich badaniach romanistycznych, «Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Prawo» 1/2003, s. 167-175.
Google Scholar

Kuryłowicz M., ‘Tresviri capitales’ oraz edylowie rzymscy jako magistratury policyjne, «Annales UMCS sectio G (Ius)» 40/1993, s. 71-79.
Google Scholar

Lenel O., Paligenesia iuris civilis, II, Leipzig 1899 (Graz 1960).
Google Scholar

Litewski W., Jurysprudencja rzymska, Kraków 2000.
Google Scholar

Mantovani D., Il bonus praeses secondo Ulpiano. Studi su contenuto e forma dei ‘libri de officio proconsulis’, «BIDR» 96-97/1993-1994, s. 203-267.
Google Scholar

Mossakowski W., Czyn karalny według koncepcji Klaudiusza Saturnina, «Acta UWr. Prawo» 305/2008 [=Studia historycznoprawne. Tom poświęcony pamięci Profesora Edwarda Szymoszka], s. 217-229.
Google Scholar

Nogrady A., Römisches Strafrecht nach Ulpian. Buch 7 bis 9 ‘De ofcio proconsulis’, Berlin 2006. DOI: https://doi.org/10.3790/978-3-428-52257-6
Google Scholar

Nörr D., Causa mortis, München 1986.
Google Scholar

Palmirski T. (red.), ‘Digesta Iustiniani’. Digesta Justyniańskie. Tekst i przekład, VII.2, Kraków 2017.
Google Scholar

Papierkowski Z., Dowód poszlakowy w postępowaniu karnym. Studjum procesowo-prawne, Lublin 1933.
Google Scholar

Papierkowski Z., Dowód pośredni w starożytnym procesie karnym, «Roczniki Teologiczno-Kanoniczne» 10.4/1963, s. 97-112. DOI: https://doi.org/10.21697/pk.1964.7.3-4.03
Google Scholar

Pikulski S., Podstawowe zagadnienia taktyki kryminalistycznej, Białystok 1997.
Google Scholar

Scapini N., Diritto e procedura penale nell’esperienza giuridica romana, Parma 1992.
Google Scholar

Sondel J., Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków, Kraków 1997.
Google Scholar

Sposito G., ‘Quattuor genera…septem modis’: le circonstanze del reato in D.48,19,16 (Claudius Saturninus ‘De poenis paganorum’), «SDHI» 65/1999, s. 95-115.
Google Scholar

Warylewski J., Prawo karne. Część ogólna, Warszawa 2005.
Google Scholar

Watson A., Drunkenness in Roman Law, [w:] Sein und Werden im Recht. Festgabe für Ulrich von Lübtow, red. W.G. Becker, L. Schnorr von Carolsfeld, Berlin 1970, s. 381-387.
Google Scholar

Watson A. (red.), The Digest of Justinian. English-language Translation, IV, Philadelphia 1998.
Google Scholar

Weisser B., Täterschaf in Europa: ein Diskussionsvorschlag für ein europäisches Tätermodell auf der Basis einer Rechtsvergleichenden Untersuchung der Beteiligungssysteme Deutchlands, Englands, Frankreichs und Österreichs, Tübingen 2011.
Google Scholar

Wnorowski J., Sposób działania jako środek identyfkacji sprawcy przestępstwa, Warszawa 1978.
Google Scholar

Woleński J., Siedem złotych pytań w świetle flozofi nauki, [w:] Nauka wobec przestępczości. Księga ku czci Profesora Tadeusza Hanauska, red. J. Błachut, M. Szewczyk, J. Wójcikiewicz, Kraków 2001, s. 9-15.
Google Scholar

Wołodkiewicz W., Czy prawo rzymskie przestało istnieć?, Zakamycze 2003.
Google Scholar

Zabłocka M., Romanistyka polska po II wojnie światowej, Warszawa 2002.
Google Scholar

Zabłocka M., Zabłocki J., Ustawa XII Tablic. Tekst – tłumaczenie ‒ objaśnienia, Warszawa 2013.
Google Scholar