NIE KAŻDY MUSI BYĆ DOKTOREM PRAWA, CZYLI STARANIA O UZYSKANIE DOKTORATU NA WYDZIALE PRAWA NA UNIWERSYTECIE W INGOLSZTADZIE (BAWARIA) W 1644 ROKU

Piotr Niczyporuk

doi:10.21697/zp.2022.22.2.08

Opublikowane: 2022-08-20

Tom 22 Nr 2 (2022)

NIE KAŻDY MUSI BYĆ DOKTOREM PRAWA, CZYLI STARANIA O UZYSKANIE DOKTORATU NA WYDZIALE PRAWA NA UNIWERSYTECIE W INGOLSZTADZIE (BAWARIA) W 1644 ROKU

Piotr Niczyporuk

Zeszyty Prawnicze

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/zp.2022.22.2.08

Abstrakt

W dniu 11 lipca 1644 r. Aron Aleksander Olizarowski otrzymał na Uniwersytecie w Ingolsztadzie doktorat w zakresie prawa. Na Wszechnicy Ingolsztadzkiej studiowało w latach 1473-1700 co najmniej 828 studentów z Rzeczypospolitej Obojga Narodów, a jedynie 383 z nich wybrało konkretny kierunek studiów. Na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Ingolsztadzie naukę pobierało co najmniej 110 polskich studentów, choć w rzeczywistości mogło studiować około 300 osób.

Aron Aleksander Olizarowski był jednym z kilku przedstawicieli Rzeczypospolitej Obojga Narodów, którzy zdobyli stopień doktora obojga praw: cywilnego (rzymskiego) i kanonicznego (utriusque iuris) na Wszechnicy Ingolsztadzkiej. Z reguły o stopnie naukowe ubiegali się przede wszystkim ci, którzy planowali dalszą karierę akademicką, a także dostojnicy państwowi i kościelni. Bez wątpienia Aron Aleksander Olizarowski wraz ze swym przyjacielem Szymonem Dilgerem, po otrzymaniu na Uniwersytecie w Ingolsztadzie doktoratu w zakresie prawa, zostali profesorami Akademii Wileńskiej. Również baron Fryderyk Aleksander Kotulynski oraz Tomas Hornaeus mogli z dużym prawdopodobieństwem piastować urzędy w Rzeczypospolitej Obojga Narodów.. Wymogi związane z uzyskaniem tego stopnia doktora obojga praw na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Ingolsztadzie były wysokie, ale nie odbiegały od tych stosowanych na innych europejskich uniwersytetach. Kandydat musiał mieć odpowiedni poziom wykształcenia, dokonać wpisu do albumu studentów oraz zdać stosowny egzamin. Wobec powyższego dziwić może okoliczność, że tylko kilku absolwentów z Rzeczypospolitej Obojga Narodów zwieńczyło swe studia w zakresie prawa doktoratem.

Słowa kluczowe:

Aron Aleksander Olizarowski; Uniwersytet w Ingolsztadzie; doktorat utriusque iuris; profesor; wymogi stawiane doktoratom; metryki uniwersyteckie; procedura doktorska; wpis do albumu studentów; egzamin doktorski.

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Niczyporuk, P. (2022). NIE KAŻDY MUSI BYĆ DOKTOREM PRAWA, CZYLI STARANIA O UZYSKANIE DOKTORATU NA WYDZIALE PRAWA NA UNIWERSYTECIE W INGOLSZTADZIE (BAWARIA) W 1644 ROKU. Zeszyty Prawnicze, 22(2), 141–167. https://doi.org/10.21697/zp.2022.22.2.08

Cited by / Share

Bibliografia

Rękopisy
Google Scholar

Bewerbung des Polen Aaron Alexander Olizarovius um eine Professur, BayHStA, E Zivil- und Staatssachen 39.
Google Scholar

Dekanatsbuch der Philosophischen Fakultät Ingolstadt, 1567-1690. [Acta facultatis philosophicae tomus I. ab anno MDLXVII] (karta 187-203 [360-395]) - UAM, O-I-5).
Google Scholar

Dokument napisany przez Johannesa Antoniusa Crollalanzę z Uniwersytetu w Ingolstadt, Bayerisches Hauptstaatsarchiv, Regesten nr 276.
Google Scholar

Gesetze und Privilegien der Universität Ingolstadt, Abschrif Mitte 18. Jahrhundert. Constitutiones et privilegia universitatis Ingolstadianae, AHG, III 14 (442).
Google Scholar

Matricula (d.i. Acta in der Form von Protokollen oder Diarien) collegii theol. in inclyta academia Ingolstadiensi elogia virorum illustrium facultatis theol. professorum in auditorio theol. descripta, Dekanatsbuch der Teologischen Fakultät Ingolstadt, 1600-1701, t. II, k. 108; AHG, III 11 (423), epub.ub.uni.muenchen.de/12989/1/AHG_III_11_2.pdf.
Google Scholar

Matricula theologorum Ingolstadii anno Christi MCCXLIII bzw. Matricula theologica Ingolstadii ab anno 1643 usque ad annum 1702, 4; Teologische Fakultätsmatrikel Ingolstadt, 1643-1700/01. UAM, K-II-2 [Alt: UBM, 2 cod. ms. 478], epub.ub.uni-muenchen.de/12995/1/K_II_2.pdfs.
Google Scholar

Matrikel der Verstorbenen der Philosophischen Fakultät Ingolstadt, angelegt 1601 von Dekan Rainer Fabricius SJ, 1521-1702. Nomina defunctorum ex facultate philosophica quorum dies anniversaria celebratur feria 4 dominicae primae quadragesimae [UAM, O-IV-9 [Alt: UAM, O-II-10].
Google Scholar

Rechnungsbuch der Teologischen Fakultät Ingolstadt, 1605–1798. Liber accepti et expensi seu rationes aerarii facultatis theol. [AHG, III 13 (437)].
Google Scholar

Rechnungsbuch und Matrikel der Medizinischen Fakultät Ingolstadt, 1492-1687, f. 3-56 r., Dekanatsrechnung 1492-1567; f. 56 v.-128, Medizinische Fakultätsmatrikel und Dekanatsrechnung 1604-1687; Bemerkung von der Hand Karl Prantls: “aber keines von beiden ganz vollständig” [UAM, N-II-1].
Google Scholar

Facultatis juridicae Ingolstadiensis 1617. Rechnungsbuch sowie Matrikel der Examinierten und Promovierten an der Juristischen Fakultät Ingolstadt, 1617-1683.
Google Scholar

UAM, L-II-1 [Alt: ebenso], k. 116, epub.ub.uni-muenchen.de/13004/1/L_II_1.pdf; Matricula Teologorum Ingolstadii, Anno Christi 1643, k. 3.
Google Scholar

Teologische Fakultätsmatrikel Ingolstadt über Bakkalare (I), Lizentiaten (II) und Doktoren (III), 1600–1800 [AHG, III 18 (505)].
Google Scholar

Zespół archiwalny, Uniwersytet Albrechta w Królewcu, z jednostki archiwalnej Album Facultatis Medice. Liber Testimoniorum Primus, Archiwum Państwowe w Olsztynie – sygn. 1646/270, k. 90-93.
Google Scholar

Starodruki
Google Scholar

Crollolanza Ioannis Antoni, De ingressu ac progressu sacri militis, Ingolstadii 1675.
Google Scholar

Crollolanza Ioannis Antoni, Ichnographia rerum publicarum generalis, Ingolstadii 1674.
Google Scholar

Kotulynski Fridericius Alexander, Dissertatio Ivridica De Donationibvs, Ingolstadii 1647.
Google Scholar

Kwiatkowski P., Teatrum zycia ludzkiego w historycznych exhibicyach, Kalisz 1740.
Google Scholar

Manzius Casparus, Commentarius Ratio-Regularis In Quatuor Libros Institutionum Imperialium, Noribergae (Nürnberg) 1671.
Google Scholar

Manzius Casparus, De fdejussoribus, Ingolstadii 1641.
Google Scholar

Manzius Casparus, De pactis et transactionibus, Haenlin 1661.
Google Scholar

Manzius Casparus, De testamento valido et invalido, Francofurtii (Ulm und Frankfurt am Main) 1680.
Google Scholar

Manzius Casparus, De tutelis et curis, Ingolstadii 1652.
Google Scholar

Mederer J.N., Annales Ingolstadiensis Academiae / Ab Anno 1572. Ad Annvm 1672. Pars II, Inchoarvnt Valentinvs Rotmarvs P.-L. Oratoriae Professor Ordinarivs, et Ioannes Engerdvs SS. Teol. Bacc. P.L. ac Poesos Professor Ordinarivs, Ingolstadii 1782.
Google Scholar

Przekłady i opracowania źródeł
Google Scholar

Aronas Aleksandras Olizarovijus, Apie politinę žmonių sąjungą, przekł. J. Sarcevičienė, Vilnius 2003.
Google Scholar

Urzędnicy województw łęczyckiego i sieradzkiego XVI-XVIII wieku. Spisy, oprac. E. Opaliński i H. żerek-Kleszcz, Kórnik 1993.
Google Scholar

Literatura
Google Scholar

A History of the University in Europe, red. W. Rüegg, II: Universities in Early Modern Europe (1500–1800), red. H. de Ridder-Symoens, Cambridge 1996.
Google Scholar

Bednarski S., Dwieście lat Wileńskiej Akademii Jezuickiej 1570-1773. Próba syntezy, [w:] Pamiętnik VI powszechnego zjazdu historyków polskich w Wilnie 17-20 września 1935 r., cz. 1, red. F. Podhorodecki, Lwów 1935, s. 289-294.
Google Scholar

Bersohn M., Studenci Polacy na uniwersytecie bolońskim w XVI i XVII wieku, Kraków 1890.
Google Scholar

Bieliński J., Uniwersytet Wileński (1579-1831), II, Kraków 1900.
Google Scholar

Biographisches Lexikon der Ludwig-Maximilians Universität München, red. L. Boehm, W. Müller, W.J. Smolka, H. Zedelmaier, I: Ingolstadt-Landshut 1472-1826, Berlin 1998.
Google Scholar

Chachaj M., Metryki zagranicznych uniwersytetów i akademii jako źródło do dziejów kultury polskiej (XVI-XVII w.), [w:] Studia z dziejów epoki renesansu, red. H. Zins, Warszawa 1979, s. 37-56.
Google Scholar

Chmiel A., Album studiosorum universitatis Cracoviensis, t. III, fasc. I, II, Cracoviae 1890.
Google Scholar

Czaplewski P., Polacy na studiach w Ingolsztacie. Z rękopisów uniwersytetu monachijskiego, Poznań 1914.
Google Scholar

Danycz A., Młodzi Tuczyńscy w kolegium jezuickiem w Ingolsztadzie w latach 1654–1659, [w:] Studia z dziejów wychowania w Polsce, red. A. Danysz, Kraków 1921, s. 232-256.
Google Scholar

Die Matrikel der Ludwig-Maximilians -Universität Ingolstadt-Landshut-München. Herausgegeben im Aufrag des Rektors, część I: Ingolstadt, II: 1600-1700, część lata 1600-1650, red. von Götz Freiherrn von Pölnitz, München 1939.
Google Scholar

Dyjakowska M., Prawo rzymskie w Akademii Zamojskiej w XVIII wieku, Lublin 2000.
Google Scholar

Freninger F.X., Das Matrikelbuch der Universitaet Ingolstadt-Landshut-München. Rectoren professoren doctoren 1472-1872, Candidaten 1772-1872, München 1872.
Google Scholar

Grabski A.F., Przyczynek do studiów Polaków w Ingolsztadzie, «Odrodzenie i Reformacja w Polsce» 13/1968.
Google Scholar

Janowski L., Historiografa Uniwersytetu Wileńskiego, cz. 1, Wilno 1921.
Google Scholar

Jarra E., Aron Aleksander Olizarowski (profesor Akademji Wileńskiej) jako filozof prawa, [w:] Księga pamiątkowa celem uczczeniu 350 rocznicy założenia Uniwersytetu Wileńskiego, Warszawa 1931, s. 33-72.
Google Scholar

Karbowiak A., Polacy na studyach w Ingolsztacie, wyd. P. Czaplewski, Poznań, Toruń, Kraków 1914 [rec.], «Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej» 13.1-4/1914-1915.
Google Scholar

Kot S., Aron Aleksander Olizarowski, profesor prawa Akademii Wileńskiej, [w:] Księga pamiątkowa ku uczczeniu CCCL rocznicу założenia i X wskrzeszenia Uniwersytetu Wileńskiego, I, Z dziejów dawnego Uniwersytetu, Wilno 1929, s. 1-23.
Google Scholar

Kot S., Polacy na studiach w Ingolsztacie, rec. P. Czaplewski, «Kwartalnik Historyczny» 28/1914, s. 209.
Google Scholar

Manz, Kaspar, [w:] Deutsche Biographische Enzyklopädie, red. R. Vierhaus, VI: Kraatz-Menges, Berlin–Boston–München 2006.
Google Scholar

Markiewicz A., Podróże edukacyjne w czasach Jana III Sobieskiego. Peregrinationes Iablonovianae, Warszawa 2011.
Google Scholar

Müller W., Manz, Kaspar, [w:] Bosls bayerische Biographie, red. K. Bosl, Regensburg 1983, s. 505.
Google Scholar

Natoński B., Jezuici a Uniwersytet Krakowski w XVI wieku, Kraków 2002.
Google Scholar

Niczyporuk P., Aaron Aleksander Olizarowski profesorem prawa Akademii Wileńskiej, «Miscellanea Historico-Iuridica» 14.2/2015, s. 181-206. DOI: https://doi.org/10.15290/mhi.2015.14.02.10
Google Scholar

Niczyporuk P., Kołodko P., Kazimierz Leon (Lew) Sapieha a Wydział Prawa Akademii Wileńskiej, [w:] Verus amicus rara avis est. Studia poświęcone pamięci Wojciecha Organiściaka, red. nauk. A. Lityński, A. Matan, M. Mikołajczyk, D. Nawrot, G. Nancka, Katowice 2020, s. 627-636.
Google Scholar

Niczyporuk P., Promocje doktorskie obojga praw w Akademii Wileńskiej, «Miscellanea Historico-Iuridica» 2/2004, s. 17-31.
Google Scholar

Piechnik L., Dzieje Akademii Wileńskiej, II: Rozkwit Akademii Wileńskiej w latach 1600-1655, Rzym 1983.
Google Scholar

Pietrzak J., Akademickie niestatki, czyli o niechlubnym żywocie polskich studentów w podróżach edukacyjnych po Europie Zachodniej od XVI do XVII wieku, «Biuletyn Historii Wychowania» 1233-2224, [Nr] 32/2014, s. 7-28. DOI: https://doi.org/10.14746/bhw.2014.32.1
Google Scholar

Plečkaitis R., Stopnie naukowe w dawnym Uniwersytecie Wileńskim, [w:] Studia z dziejów Uniwersytetu Wileńskiego 1579-1070, Warszawa 1979, s. 29-61.
Google Scholar

Prantl C., Geschichte der Ludwig-Maxillilians-Universität Ingolstadt, Landshut, München, I, München 1872.
Google Scholar

Pyszka S., Il diritto alla libertà personale e alla cittadinanza dei contadini polacchi e lituani in Aron Aleksander Olizarowski (1610-1659), «Forum Philosophicum» 7/2002, s. 205-237. DOI: https://doi.org/10.5840/forphil2002721
Google Scholar

Pyszka S., Nauczanie flozofi moralnej w uniwersytetach i gimnazjach akademickich w Polsce i na Litwie od XV do XVIII wieku w świetle podręczników wykładowych, Kraków 2011.
Google Scholar

Resch L., Buzas L., Verzeichnis der Doktoren und Dissertationen der Universität Ingolstadt-Landshut-München 1472-1970, I: Teologische, Juristiche, Staatswirtschafliche Fakultät 1472-1915, München 1975, passim, II, Medizinische Fakultät 1472-1915, München 1976.
Google Scholar

Reusch H., Rath Arnold, [w:] «Allgemeine Deutsche Biographie» 27/1888, s. 349; https://www.deutsche-biographie.de/pnd100244033.html#adbcontent (dostęp 8 marca 2022 r.).
Google Scholar

Ritter von Eisenhart J.A., Manz, Kaspar, [w:] Allgemeine Deutsche Biographie, XX, Leipzig 1884, s. 281-285.
Google Scholar

Skrobacki A., Nowe przyczynki do biografi Arona Aleksandra Olizarowskiego (1618?-1659), profesora prawa na Akademii Wileńskiej i doktora medycyny Uniwersytetu Królewieckiego, «Komunikaty Mazursko-Warmińskie» 2/1969, s. 187-193.
Google Scholar

Steffenhagen E.J.H., Crollalanza, Johann Anton, [w:] Allgemeine Deutsche Biographie, ed. R.F. von Liliencron, Historischen Kommission bei der Bayerischen Akademie der Wissenschafen, IV, Lipsiae 1876, s. 604.
Google Scholar

Żołądź-Strzelczyk D., ‘Peregrinatio academica’. Studia młodzieży polskiej Korony i Litwy na akademiach i uniwersytetach niemieckich w XVI i pierwszej połowie XVII wieku, Poznań 1996.
Google Scholar

Żołądź -Strzelczyk D., Podróże edukacyjne Polaków w XVI i XVII wieku, [w:] J. Hellwig, W. Jamrożek, D. Żołądź, Z prac poznańskich historyków wychowania, Poznań 1994, s. s. 29-63.
Google Scholar