‘LEGES’ A ‘PRIVILEGIA’ W RZYMIE OKRESU REPUBLIKI

Jan Zabłocki

Opublikowane: 2022-08-20

Tom 22 Nr 2 (2022)

‘LEGES’ A ‘PRIVILEGIA’ W RZYMIE OKRESU REPUBLIKI

Jan Zabłocki

Abstrakt

W artykule przedstawiono pytania stawiane przez Aulusa Gelliusa w rozdziale 20 tytułu 10 jego Noctes Atticae: czym jest rogatio, czym lex, czym plebiscitum, a czym privilegium i czym się one od siebie różnią. Przytaczając defnicję lex podaną przez Capitona jako generale iussum populi aut plebis rogante magistratu, Gelliusa stwierdza, że jeśli przytoczona defnicja jest poprawna, to nie mogą być nazwane leges uchwały: de imperio Cn. Pompei, de reditu M. Ciceronis czy de caede Clodii quaestio. Dotyczą one poszczególnych osób i należy je nazwać privilegia. Należy zauważyć, że Aulus Gellius dokonał nie tylko rozróżnienia takich pojęć, jak: lex, plebiscitum, privilegium, rogatio, lecz także zwrócił uwagę na udział przy tworzeniu ustawy z jednej strony magistratus, z drugiej zaś ludu lub plebsu.

Słowa kluczowe:

Aulus Gellius; Noce Attyckie; Cyceron; Capito; rogatio; lex; plebiscitum; privilegium.

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Zabłocki, J. (2022). ‘LEGES’ A ‘PRIVILEGIA’ W RZYMIE OKRESU REPUBLIKI. Zeszyty Prawnicze, 22(2), 267–280. Pobrano z https://czasopisma.uksw.edu.pl/index.php/zp/article/view/10033

Cited by / Share

Bibliografia

Amielańczyk K., Czy kontratyp obrony koniecznej ma rzymską tradycję? W poszukiwaniu przesłanek dopuszczalności prawa do samoobrony w rzymskim prawie karnym, [w:] ‘Quid leges sine moribus’. Studia nad prawem rzymskim dedykowane Profesorowi Markowi Kuryłowiczowi w 65. rocznicę urodzin oraz 40. rocznicę pracy naukowej, red. K. Amielańczyk, Lublin 2009, s. 51-72.
Google Scholar

Astarita M.L., La cultura nelle ‘Noctes Atticae’, Catania 1993.
Google Scholar

Bauman R.A, Lawyers and Politics in the Roman Empire. A study of relation between the Roman jurists and the emperors from Augustus to Hadrian, München 1989.
Google Scholar

Bleicken J., ‘Lex publica’. Gesetz und Recht in der römischen Republic, Berlin–New York 1975.
Google Scholar

Crawford C., Rzym w okresie republiki, przeł. J. Rohoziński, Warszawa 1992.
Google Scholar

Crawford M.H. (ed.), Roman Statutes, II, London 1996.
Google Scholar

Dirksen H.E., Die Auszüge aus den Schrifen der römischen Rechtsgelehrten, in den ‘Noctes Atticae’ des A. Gellius, [w:] Hinterlassene Schrifen, I, ed. F.D. Sanio, Leipzig 1871 (Nachdruck 1973), s. 21-63.
Google Scholar

Ducos A., Les Romains et la loi. Recherches sur les rapports de la philosophie grecque et de la tradition romaine à la fn de la République, Paris 1984.
Google Scholar

Dyjakowska M., ‘Privilegium odiosum’. O znaczeniu kontekstu w przekładach terminologii prawniczej, «Roczniki Humanistyczne» 61.8/2013, s. 149-161.
Google Scholar

Fanizza L., ‘Privilegia ne inroganto’. Percorsi tra Cicerone e Ulpiano, «Iuris Antiqui Historia» 7/2015, s. 61-77.
Google Scholar

Fezzi L., La coerenza di Cicerone su ‘XII Tab.’ 9.1-2 e il silenzio di Cotta su privilegia, «Revue de philologie, de littérature et d’histoire anciennes» 88.1/2014, s. 79-105.
Google Scholar

Gelzer Th., Klassizismus, Attizismus und Asianismus, [w:] Le Classicisme a Rome aux Iers siècles avant et après J.–C., ed. H. Flashar, Genève 1978, s. 1-21.
Google Scholar

Guarino A., Cicerone come e quando, «Labeo» 36/1990, s. 267 i n.
Google Scholar

Guarino A., I ‘privilegia’ da Cicerone ai romanisti, «Labeo» 37/1991, s. 39-42.
Google Scholar

Holford-Strevens L., Aulus Gellius. An Antonine Scholar and his Achievement2, Oxford 2003.
Google Scholar

Holford-Strevens L.A., Fact and fiction in Aulus Gellius, «Liverpool Classical Monthly» 7/1982, s. 65-68.
Google Scholar

Humbert M., Les privilèges, des XII tables à Ciceron, [w:] ‘Antiquitates effigies’. Recherchessur le droit public et privé de Rome, Pavia 2013, s. 257-275.
Google Scholar

Kodrębski J., Sabinianie i Prokulianie. Szkoły prawa w Rzymie wczesnego cesarstwa, Łódź 1974.
Google Scholar

Kumaniecki C., Literatura rzymska. Okres cyceroński, Warszawa 1977, s. 216-218.
Google Scholar

Kunkel W., Herkunf und soziale Stellung der römischen Juristen2, Graz – Wien – Köln 1967.
Google Scholar

Loska E., Zagadnienie obrony koniecznej w rzymskim prawie karnym, Warszawa 2011.
Google Scholar

Magdelain A., La loi a Rome. Histoire d’un concept, Paris 1978.
Google Scholar

Moreau Ph., La ‘lex Clodia’ sur le bannissement de Cicéron, «Athenaeum» 65.3-4/1987, s. 464-492.
Google Scholar

Moreau Ph., La ‘rogatio’ des huits tribuns de 58 av. J.-C. et les clauses de ‘sanctio’ réglementant l’abrogation des lois, «Athenaeum» 67.1-2/1989, s. 151-178.
Google Scholar

Ochman K., ‘Aulus Gellius ‒ Scriptor Luculentissimus’, [w:] Aulus Gelliusz. Noce attyckie, I (księgi 1-5), przekł. M. Bielewicz, Wrocław 2017.
Google Scholar

Orestano R., I fatti di normazioni nell’ esperienza romana arcaica, Torino 1967.
Google Scholar

Paulo de Silva K., Geliusz i Cyceron, «Meander » 22.9-10/1967, s. 445-451.
Google Scholar

Rotondi G., ‘Leges publicae populi Romani’, Milano 1912.
Google Scholar

Serrao f., La „legge”, [w:] Classi partiti e legge nella repubblica romana, Pisa 1994, s. 5-130.
Google Scholar

Tarwacka A., Czym jest wniosek, czym ustawa, czym plebiscyt, czym przywilej. Aulus Gellius, Noce attyckie 10,20. Tekst - tłumaczenie - komentarz, «Zeszyty Prawnicze» 10.1/2010, s. 325-330.
Google Scholar

Tarwacka A., Romans and Pirates. Legal Perspective, Warszawa 2009.
Google Scholar

Tibiletti G., Sulle ‘leges’ romane, [w:] Studi De Francisci, IV, Milano 1956, s. 593-645.
Google Scholar

Venturini C., I ‘privilegia’ da Cicerone ai romanisti, «SDHI» 56/1990, s. 155-196.
Google Scholar

Venturini C., L’esilio di Cicerone tra diritto e compromesso politico, [w:] Cicerone nella storia d’Europa. Atti del XIII ‘Colloqium Tullianum’ (Milano, 27-28 marzo 2008), Firenze 2009, s. 281-296.
Google Scholar

Wenger L., ‘Quellen’ des römischen Recht, Wien 1953. Wesenberg G., s.v. ‘Privilegium’, «RE» 23.1/1957, szp. 17-29.
Google Scholar

Zabłocka M., Kilka uwag o mniej znanych «wartościach» prawa rzymskiego, [w:] O prawie i jego dziejach księgi dwie. Studia ofiarowane Profesorowi Adamowi Lityńskiemu w czterdziestopięciolecie pracy naukowej i siedemdziesięciolecie urodzin, red. M. Mikołajczyk, J. Ciągwa, P. Fiedorczyk, A. Stawska-Rippel, T. Adamczyk, A. Drogoń, W. Organiściak, K. Kuzmicz, I, Białystok–Katowice 2010, s. 123-135.
Google Scholar

Zabłocki J., Aulus Gellius jako sędzia, [w:] ‘Cui bono’? Księga jubileuszowa Profesor Anny Pikulskiej-Radomskiej, red. Ł.J. Korporowicz, D. Skrzywanek-Jaworska, Łódź 2020, s. 732-440.
Google Scholar

Zabłocki J., Stanowienie prawa na zgromadzeniach ludowych w Rzymie republikańskim, «Opolskie Studia Administracyjno-Prawne» 14.2/2016, s. 24 i n. Zabłocki J., Uchwały rzymskich zgromadzeń ludowych, [w:] ‘Regnare, gubernare, administrare’. Prawo i władza na przestrzeni wieków. Prace dedykowane Profesorowi Jerzemu Malcowi z okazji 40-lecia pracy naukowej, red. S. Grodziski, A. Dziadzio, Kraków 2012, s. 3-15.
Google Scholar