https://doi.org/10.21697/zp.2025.25.3.01
Artykuł przedstawia analizę dyskusji doktrynalnych, dotyczących konstrukcji cesji legalnej jako środka regresu (Legal Zession, Subrogation), toczonych w kręgach jurysprudencji francuskiej, austriackiej i niemieckiej od czasów kodyfikacji. Spory te wynikają z paradoksu, z którego już rzymscy juryści doskonale zdawali sobie sprawę: najbardziej oczywistą konsekwencją spełnienia świadczenia jest wygaśnięcie zobowiązania, tj. długu wraz z odpowiadającą mu wierzytelnością, co logicznie wyklucza przeniesienie tej ostatniej na kogokolwiek, w tym na osobę, która ją zaspokoiła. Przeniesienie wierzytelności jest jednak głównym środkiem
regresu przyznawanym poręczycielom w kodeksach francuskim, austriackim i niemieckim (a także w kodeksach na nich wzorowanych). Stawia to naukę prawa przed problemem, jak pogodzić przeniesienie już umorzonej wierzytelności z zasadą wygaśnięcia zobowiązania na skutek zapłaty – chyba że uznamy, że władza prawodawcy sięga tak daleko, iż może on stanowić normy łamiące prawa logiki. O tym, że problem jest wciąż aktualny i traktowany poważnie, świadczy fakt, że dyskusje na ten temat toczą się od czasu uchwalenia pierwszych kodyfikacji i nie ustają do dziś. Potwierdzeniem jest imponująca liczba publikacji poświęconych tej tematyce, które ukazały się i nadal ukazują od początku XX w. w samej tylko Francji. Pomysłowy sposób wyjścia z paradoksu przeniesienia wierzytelności po zaspokojeniu wierzyciela zaproponowali już rzymscy juryści: płatność oferowana wierzycielowi przez osobę spłacającą cudzy dług powinna być traktowana jako cena kupna wierzytelności, a nie jako spłata długu głównego. Idea ta, choć powszechnie akceptowana i rozwijana przez zwolenników usus modernus pandectarum, została jednak całkowicie zarzucona przez prawodawców XIX w. W debatach naukowych jej ślady są jednak nadal obecne, jak staram się pokazać, mimo że prawie nigdy nie jest ona wprost przywoływana. Twierdzę, że rozwiązania paradoksu, jakie znajdujemy współcześnie w literaturze prawniczej każdego z porównywanych porządków prawnych, dają się sprowadzić do rzymskiej idei kupna wierzytelności. Traktują one bowiem zapłatę, którą uiściła osoba uprawniona do regresu, jako „zaspokojenie interesu wierzyciela w zamian za przejęcie od niego wierzytelności”, co można z powodzeniem opisać jako kupno tej wierzytelności.
Pobierz pliki
Zasady cytowania
Cited by / Share
English
Język Polski