PRAWNOKARNA OCENA BEZPRAWNOŚCI ZACHOWAŃ ZNIEWAŻAJĄCYCH W INTERNECIE

Michał  Grudecki; Rafał Fic

doi:10.21697/zp.2021.21.3.08

Opublikowane: 2021-09-25

Tom 21 Nr 3 (2021)

PRAWNOKARNA OCENA BEZPRAWNOŚCI ZACHOWAŃ ZNIEWAŻAJĄCYCH W INTERNECIE

Michał Grudecki

, Rafał Fic

Zeszyty Prawnicze

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/zp.2021.21.3.08

Abstrakt

W niniejszym artykule autorzy omawiają zagadnienie internetowej działalności sprawców agresji elektronicznej z punktu widzenia prawnokarnej bezprawności ich czynów. Analiza poczyniona w publikacji została zawężona do zachowań znieważających, te bowiem cechują się relatywnie niską społeczną szkodliwością, z drugiej zaś strony spotykane są w sieci powszechnie. Ze względu na obrane zagadnienie, szczególne warte uwagi są zjawiska określane jako ﬂejming (z ang. ﬂaming wars – zażarte wojny), polegający na agresywnej potyczce słownej między użytkownikami Internetu, oraz hejting (z ang. hate speech – mowa nienawiści), sprowadzający się do obrażania innej osoby czy zjawiska. Autorzy przedstawiają poglądy na temat przyczyn tych zachowań oraz typów czynów zabronionych, które potencjalnie mogą je penalizować. W dalszej części artykułu autorzy opisują czynniki relewantne dla oceny bezprawności wskazanych powyżej zjawisk, takie jak reguły postępowania z dobrem prawnym, w tym wpływająca na nie zgoda dysponenta dobrem czy warunki kontratypizacji zachowań. Rozważania te umożliwiają wyciągnięcie wniosków co do społecznej akceptowalności czynów znieważających w Internecie lub też uznania ich za objęte kontratypem.

Słowa kluczowe:

prawo karne; bezprawność; mowa nienawiści; ﬂame wars; pierwotna legalność; Internet.

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Grudecki, M. ., & Fic, R. (2021). PRAWNOKARNA OCENA BEZPRAWNOŚCI ZACHOWAŃ ZNIEWAŻAJĄCYCH W INTERNECIE. Zeszyty Prawnicze, 21(3), 213–243. https://doi.org/10.21697/zp.2021.21.3.08

Cited by / Share

Bibliografia

Balica R., The Criminalization of Online Hate Speech: It’s Complicated, «Contemporary Reading in Law and Social Justice» 9.2/2017, s. 180-190. DOI: https://doi.org/10.22381/CRLSJ92201710
Google Scholar

Barczak-Oplustil A., Naruszenie reguł ostrożności jako znamię typu czynu zabronionego, Kraków 2002 (niepublikowana rozprawa doktorska).
Google Scholar

Bek D., Obrona przez kulturę Analiza na gruncie polskiego prawa karnego, Warszawa 2018.
Google Scholar

Bek D., Popiołek M., Patostreaming – charakterystyka i prawne konteksty zjawiska, «Zarządzanie Mediami» 7.4/2019, s. 248-260. DOI: https://doi.org/10.4467/23540214ZM.19.021.11616
Google Scholar

Białonoga-Gosik M., Bal E., Agresja w sieci – cyberbullying Zagrożenie dla młodego pokolenia, «Biuletyn Edukacji Medialnej» 1/2014, s. 21-32.
Google Scholar

Bielski M., Naruszenie reguł ostrożności czy nadmierna ryzykowność zachowania jako właściwe kryterium prawnokarnego przypisania skutku, «Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych» 8.1/2004, s. 25-46.
Google Scholar

Bishop J., The art of trolling law enforcement: a review and model for implementing ‘ﬂame trolling’ legislation enacted in Great Britain (1981-2012), «International Review of Law, Computers & Technology» 27.3/2013, s. 301-318. DOI: https://doi.org/10.1080/13600869.2013.796706
Google Scholar

Bojarski T., komentarz do art. 119 k.k., [w:] Kodeks karny Komentarz, red. T. Bojarski, Warszawa 2016, s. 336-337.
Google Scholar

Brown A., What is so special about online (as compared to offline) hate speech, «Ethnicities» 18.3/2018, s. 297-326. DOI: https://doi.org/10.1177/1468796817709846
Google Scholar

Brzezińska-Waleszczyk M., Granica pomiędzy beką a hejtem w sieci Próba odpowiedzi na pytanie na podstawie wybranych przykładów, «Kultura – Media – Teologia» 25/2016, s. 81-98.
Google Scholar

Buchała K., Niektóre problemy zachowania w warunkach umiarkowanego ryzyka, «Studia Prawnicze» 87/88.1/2/1986, s. 137-160.
Google Scholar

Castells M., Galaktyka Internetu Reﬂeksje nad Internetem, biznesem i społeczeństwem, Poznań 2003.
Google Scholar

Cohen-Almagor R., Countering Hate on the Internet, «Jahrbuch für Recht und Ethik» 22/2014, s. 431-444.
Google Scholar

Cohen-Almagor R., Fighting Hate and Bigotry on the Internet, «Policy & Internet» 3.3.6/2011, s. 1-26. DOI: https://doi.org/10.2202/1944-2866.1059
Google Scholar

Ćwiąkalski Z., komentarz do art. 257 k.k., [w:] Kodeks karny Część szczególna II.1: Komentarz do art. 212-277d, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2017, s. 528-532.
Google Scholar

Dautermann Jr W., Internet Regulation: Foreign Actors and Local Harms – at the Crossroads of Pornography, Hate Speech and Freedom of Expression, «North Carolina Journal of International Law and Commercial Regulation» 28.1/2002, s. 177-220.
Google Scholar

Dąbrowska-Kardas M., Analiza dyrektywalna przepisów części ogólnej kodeksu karnego, Warszawa 2012.
Google Scholar

Delgado R., Stefancic J., Hate Speech in Cyberspace, «Wake Forest Law Review» 49.2/2014, s. 319-344.
Google Scholar

Feliksiak M., Wenzel M., Zagrożenia w Internecie, Komunikat CBOS BS/135/2008.
Google Scholar

Fołta T., Mucha A., Zniesławienie i znieważenie w Internecie, «Prokuratura i Prawo» 11/2006, s. 49-63.
Google Scholar

Gawrol K., Hejt w Internecie – analiza zjawiska, «Edukacja – Technika – Informatyka» 18.4/2016, s. 304-309. DOI: https://doi.org/10.15584/eti.2016.4.39
Google Scholar

Giezek J., Przyczynowość oraz przypisanie skutku w prawie karnym, Wrocław 1994,
Google Scholar

Głowacki B., Rajba B., Odpowiedzialność za cyberprzemoc w stosunku do nieletnich, «Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja» 21(numer specjalny)/2018, s. 123-132.
Google Scholar

Grudecki M., Prawnokarne konsekwencje hejtingu internetowego, «Kultura – Media – Teologia» 29/2017, s. 112-126. DOI: https://doi.org/10.21697/kmt.29.8
Google Scholar

Grudecki M., Tak zwane kontratypy pozaustawowe a funkcja gwarancyjna prawa karnego, [w:] Prawo karne w obliczu zmian i aktualnych problemów polityki kryminalnej, red. A. Golonka, M. Trybus, Rzeszów 2018, s. 171-191.
Google Scholar

Grudecki M., Tak zwane kontratypy pozaustawowe a zasada określoności w prawie karnym, «Kwartalnik Prawo – Społeczeństwo – Ekonomia» 3/2018, s. 44-56.
Google Scholar

Grudecki M., Zgoda dzierżyciela dobra a nietypowe zachowania seksualne, «Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych» 23.3/2019, s. 85-104.
Google Scholar

Gruszecka D., Ochrona dobra prawnego na przedpolu jego naruszenia Analiza karnistyczna, Warszawa 2012.
Google Scholar

Gubiński A., Wyłączenie bezprawności czynu, Warszawa 1961.
Google Scholar

Jabłońska M.R., Język nienawiści w Internecie – podłoże, ewolucja i odpowiedzialność prawna, «Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica» 326.6/2016, s. 67-78. DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6018.326.05
Google Scholar

Juza M., Hejterstwo w komunikacji internetowej: charakterystyka zjawiska, przyczyny i sposoby przeciwdziałania, «Proflaktyka Społeczna i Resocjalizacja» 25/2015, s. 27-50.
Google Scholar

Kalitowski M., komentarz do art. 257 k.k., [w:] Kodeks karny Komentarz, red. M. Filar, Warszawa 2014, s. 1370-1371.
Google Scholar

Kałdon B., Cyberprzestrzeń jako zagrożenie dla człowieka XXI wieku, «Seminare» 37.2/2016, s. 87-101. DOI: https://doi.org/10.21852/sem.2016.2.07
Google Scholar

Kardas P., O relacjach między strukturą przestępstwa a dekodowanymi z przepisów prawa karnego strukturami normatywnymi, «Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych» 16.4/2012, s. 5-63.
Google Scholar

Kardas P., Przypisanie skutku przy przestępnym współdziałaniu, «Kwartalnik Prawa Publicznego» 4/2004, s. 73-112.
Google Scholar

Kłączyńska N., komentarz do art. 119 k.k., [w:] Kodeks karny Część szczególna Komentarz, red. J. Giezek, Warszawa 2014, s. 32-35.
Google Scholar

Królikowski M., Dwa paradygmaty zasady proporcjonalności w prawie karnym, [w:] Zasada proporcjonalności w prawie karnym, red. T. Dukiet-Nagórska, Warszawa 2010, s. 37-78.
Google Scholar

Lach A., komentarz do art. 257 k.k., [w:] Kodeks karny Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, Warszawa 2018, s. 1171-1172.
Google Scholar

Leszczuk-Fiedziukiewicz A , Czy hejt i mowa nienawiści staną się normą? Społeczne uwarunkowania zachowań dewiacyjnych w Internecie, «Media – Kultura – Komunikacja Społeczna» 14.3/2018, s. 99-117. DOI: https://doi.org/10.31648/mkks.2867
Google Scholar

McGonagle T., The Council of Europe against online hate speech: Conundrums and challenges, Belgrad 2003.
Google Scholar

Mozgawa M., komentarz do art. 257 k.k., [w:] Kodeks karny Komentarz, red. M. Mozgawa, Warszawa 2017, s. 786-787.
Google Scholar

Namysłowska-Gabrysiak B., Prawo karne – część ogólna, Warszawa 2011.
Google Scholar

Naruszewicz-Duchlińska A., Flame war czy zaledwie iskra? Kilka uwag o konﬂiktach w internetowych grupach dyskusyjnych, [w:] Pałanistyka – Polonistika – Polonistyka, Mińsk 2009, s. 71-82.
Google Scholar

Naruszewicz-Duchlińska A., Intencjonalne językowe zakłócenia komunikacji internetowej (trolling, ﬂaming, hejting), «Prace Językoznawcze» 16.4/2014, s. 89-98.
Google Scholar

Plebanek E., Karygodność jako element struktury przestępstwa w perspektywie zasady proporcjonalności, [w:] Zasada proporcjonalności w prawie karnym, red. T. Dukiet-Nagórska, Warszawa 2010, s. 125-146.
Google Scholar

Pyżalski J., Agresja elektroniczna i cyberbullying jako nowe ryzykowne zachowania młodzieży, Kraków 2012.
Google Scholar

Pyżalski J., Agresja elektroniczna dzieci i młodzieży – różne wymiary zjawiska, «Dziecko Krzywdzone» 26.1/2009, s. 12-27.
Google Scholar

Rams M., Szewczyk M., komentarz do art. 119 k.k., [w:] Kodeks karny Część szczególna, II 1: Komentarz do art 117-211a, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2017, s. 59-62.
Google Scholar

Redelbach A., Wolność słowa w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, «Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny» 62.3/2000, s. 1-23.
Google Scholar

Rozental K., W sprawie karnoprawnego charakteru tzw ryzyka zwykłego, «Państwo i Prawo» 4/1991, s. 56-66.
Google Scholar

Schünemann B., Moderne Tendenzen in der Dogmatik der Farhlässigkeits- und Gefahrdungsdelikte, «Juristische Arbeitsblätter» 1975.
Google Scholar

Siedlanowski P., ‘Homo crudelis’? Patostream – kolejna patologia w sieci, «Biuletyn Edukacji Medialnej» 2/2008, s. 44-57.
Google Scholar

Siegel M.L., Hate Speech, Civil Rights, and the Internet: Te Jurisdictional and Human Rights Nightmare, «Albany Law Journal of Science & Technology» 9.2/1999, s. 375-398.
Google Scholar

Sitarz S., Bek D., Hanc J., Wpływ klauzuli sumienia i obrony przez kulturę na ocenę elementów struktury przestępstwa, «Archiwum Filozofi Prawa i Filozofii Społecznej» 2/2017, s. 60-79.
Google Scholar

Szpunar M., Flaming i trolling jako formy agresji werbalnej w Internecie, «Kwartalnik Pedagogiczny» 218.4/2009, s. 67-80.
Google Scholar

Tarapata S., Dobro prawne w strukturze przestępstwa Analiza teoretyczna i dogmatyczna, Warszawa 2016.
Google Scholar

Tarapata S., Głos w sprawie „niebezprawnego naruszenia reguł postępowania z dobrem prawnym” (o przypadku tzw „płonącego anioła”), «Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych» 17.2/2013, s. 25-42.
Google Scholar

Urbanek G., Hejt jako społeczny przejaw patologii w Internecie Próba klasyfikacji adresatów, «Kultura Bezpieczeństwa. Nauka – Praktyka – Reﬂeksje» 29/2018, s. 218-237.
Google Scholar

Warso Z., Problem cyberprzemocy i nękania kobiet w Internecie, «Kwartalnik o Prawach Człowieka» 19-20.2-4/2016, s. 73-78.
Google Scholar

Warylewski J., Prawo karne Część ogólna, Warszawa 2009.
Google Scholar

Wilk L., Okoliczności wyłączające odpowiedzialność karną, [w:] Prawo karne Część ogólna, szczególna i wojskowa, red. T. Dukiet-Nagórska, Warszawa 2012, s. 123-165.
Google Scholar

Wojtasik Ł., Przemoc rówieśnicza a media elektroniczne, «Dziecko Krzywdzone» 26.1/2009, s. 78-89.
Google Scholar

Van Blarcum C.D., Internet Hate Speech: The European Framework and the Emergin American Heaven, «Washington and Lee Law Review» 62.2/2005, s. 781-830.
Google Scholar

Zając D., Zgoda dzierżyciela dobra prawnego na zachowanie ryzykowne jako okoliczność wpływająca na zakres odpowiedzialności karnej, «Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych» 22.2/2018, s. 89-119.
Google Scholar

Zawiejski P., Pojęcie przestępstwa i podziały czynów zabronionych, [w:] Prawo karne Część ogólna, szczególna i wojskowa, red. T. Dukiet-Nagórska, Warszawa 2018, s. 81-108.
Google Scholar

Zgoliński I., komentarz do art. 119 k.k., [w:] Kodeks karny Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, Warszawa 2018, s. 670-672.
Google Scholar

Zoll A., Aksjologiczne podstawy prawa karnego, [w:] Filozofa prawa a tworzenie i stosowanie prawa, red. B. Czech, Katowice 1992, s. 301-309.
Google Scholar

Zoll A., „Pozaustawowe” okoliczności wyłączające odpowiedzialność karną w świetle konstytucyjnej zasady podziału władzy, [w:] W kręgu teorii i praktyki prawa karnego Księga poświęcona pamięci Profesora Andrzeja Wąska, red. L. Leszczyński i in., Lublin 2005, s. 425-438.
Google Scholar

Zoll A., Czy jest uzasadnione wyróżnianie pierwotnej i wtórnej legalności, [w:] W poszukiwaniu dobra wspólnego Księga jubileuszowa Profesora Macieja Zielińskiego, red. A. Choduń, S. Czepita, Szczecin 2010, s. 357-368.
Google Scholar

Zoll A., Okoliczności wyłączające bezprawność czynu Zagadnienia ogólne, Warszawa 1982. Zoll A., Z problematyki kontratypów, «Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Prawnicze» 74/1977, s. 49-66.
Google Scholar