Retrospektywna i prospektywna rola ekofilozofii

Włodzimierz Tyburski

doi:10.21697/spch.2023.59.A.01

Opublikowane: 2023-07-31

Tom 59 Nr 1 (2023)

Retrospektywna i prospektywna rola ekofilozofii

Włodzimierz Tyburski

Studia Philosophiae Christianae

Dział: Artykuły naukowe

https://doi.org/10.21697/spch.2023.59.A.01

Abstrakt

W katalogu zagadnień podejmowanych w ramach ekofilozofii (określanej także mianem filozofii ekologicznej) szczególnie doniosłe znaczenie przypisać należy dwóm wypełnianym przez nią zadaniom. Pierwsze zadanie (retrospektywne) zmierza do ukazania tego zespołu uwarunkowań kulturowych, światopoglądowych, filozoficznych, które szczególnie w dobie nowożytnej generowały myślenie utylitarne, pozytywistyczno-technokratyczne. Jego praktyczne konsekwencje okazały się bardzo niebezpieczne dla życia na Ziemi. Drugie zadanie (prospektywne) wnosi swój znaczący wkład w dzieło budowania nowego myślenia o relacjach człowieka ze światem przyrody, uświadamia potrzebę lepszego zrozumienia wspólnoty losów obu tych światów, dotyczy działań, mających na celu projektowanie wizji przyszłości i konstruowanie modelu cywilizacji, zorientowanej na potrzeby ekologiczne. Wyniki dociekań ekofilozofii stanowią niekwestionowany wkład w dzieło budowania podstaw najpierw idei ekorozwoju, a obecnie zrównoważonego rozwoju. W niniejszym artykule przedstawiona została charakterystyka obu wspomnianych zadań. Ponadto przedstawiono argumentację uzasadniającą tezy formułowane przez ekofilozofię oraz wypracowane przez nią założenia, znajdujące się u podstaw skonkretyzowanych działań praktycznych na rzecz rozwoju społeczno-gospodarczego, uwzględniającego i respektującego potrzeby i interesy świata przyrodniczego.

-------------------------

Zgłoszono: 24/11/2022. Zrecenzowano: 06/03/2023. Zaakceptowano do publikacji: 30/03/2023

Słowa kluczowe:

myślenie retrospektywne, myślenie prospektywne, ekofilozofia, etyka środowiskowa, zrównoważony rozwój

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Tyburski, W. (2023). Retrospektywna i prospektywna rola ekofilozofii. Studia Philosophiae Christianae, 59(1), 8–29. https://doi.org/10.21697/spch.2023.59.A.01

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bell, P.A., Greene, T.C., Fisher, J.D., Baum, A. (2004). Psychologia środowiskowa. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Birnbacher, D. (2009). Odpowiedzialność za przyszłe pokolenia – zakres i granice. Studia Ecologiae et Bioethicae, 7(1), 75-106. DOI: https://doi.org/10.21697/seb.2009.7.1.05
Google Scholar

Böhme, G. (1998). Filozofia i estetyka przyrody w dobie kryzysu środowiska naturalnego. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar

Carson, R. (1962). Silent Spring. Boston – New York: Houghton Mifflin.
Google Scholar

Ciążela, H., Tyburski, W. (2012). Odpowiedzialność globalna i edukacja globalna. Wymiary teorii i praktyki. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Google Scholar

Dołęga, J.M. (1999). Ekologia w filozofii i teologii chrześcijańskiej. W: A. Papuziński (red.), Wprowadzenie do filozoficznych problemów ekologii, 133-163. Bydgoszcz: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
Google Scholar

Dorst, J. (1987). Siła życia. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Dubos, R. (1986). Pochwała różnorodności. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Dzwonkowska, D. (2019). Etyka cnót środowiskowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW.
Google Scholar

Emerson, R.W. (1863). Nature. Boston: James Munroe.
Google Scholar

Gadamer, H.-G. (1992). Dziedzictwo Europy. Warszawa: Fundacja Aletheia.
Google Scholar

Ganowicz-Bączyk, A. (2009). Spór o etykę środowiskową. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Google Scholar

Herber, L. (1963). Our Synthetic Environment. London: Jonathan Cape.
Google Scholar

Hull, Z. (2007). Czy idea sustainable development ukazuje nową wizję rozwoju cywilizacyjnego?. Problemy Ekorozwoju, 2(1), 49-57.
Google Scholar

Jan Paweł II. (1991). Centesimus annus. (https://www.vatican.va/content/john-paul--ii/pl/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_01051991_centesimus-annus.html).
Google Scholar

Jonas, H. (1999). Zasada odpowiedzialności. Etyka dla cywilizacji technologicznej. Kraków: Wydawnictwo Platan.
Google Scholar

Laszlo, L. (1978). Systemowy obraz świata. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Łepko, Z. (2003). Antropologia kryzysu ekologicznego w świetle współczesnej literatury niemieckiej. Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
Google Scholar

Mead, M. (1999). Continuities in Cultural Evolution. London – New York: Routledge.
Google Scholar

Papuziński, A. (2003). Życie – nauka – ekologia. Prolegomena do kulturalistycznej filozofii ekologii. Bydgoszcz: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
Google Scholar

Papuziński, A. (red.). (1999). Wprowadzenie do filozoficznych problemów ekologii. Bydgoszcz: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
Google Scholar

Piątek, Z. (2008). Ekofilozofia. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Piątek, Z., Florek, S. (2009). Wpływ zmian w systemach wartości na kształtowanie się społeczeństwa wiedzy. W: B. Poskrobko (red.), Zrównoważony rozwój gospodarki opartej na wiedzy, 23-42. Białystok: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku.
Google Scholar

Sadowski, R.F. (2015). Filozoficzny spór o rolę chrześcijaństwa w kwestii ekologicznej. Warszawa: Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego. DOI: https://doi.org/10.21852/tnfs.2015.1
Google Scholar

Schumacher, E.F. (1980). Małe jest piękne. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Skolimowski, H. (1993). Filozofia żyjąca. Eko-filozofia jako drzewo życia. Warszawa: Wydawnictwo Pusty Obłok.
Google Scholar

Toynbee, A., Ikeda, D. (1999). Wybierz życie. Dialog o ludzkiej przyszłości. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Tyburski, W. (1995). Etyka i ekologia. Toruń: Polski Klub Ekologiczny.
Google Scholar

Tyburski, W. (2013). Dyscypliny humanistyczne i ekologia. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
Google Scholar

Tyburski, W. (2017). Myśl humanistyczna na rzecz ochrony środowiska przyrodniczego. Ruch Filozoficzny, 73(1), 53-64. DOI: https://doi.org/10.12775/RF.2017.003
Google Scholar

Tyburski, W. (red.). (2011). Zasady kształtowania postaw sprzyjających wdrażaniu zrównoważonego rozwoju. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Google Scholar