Poznanie rozproszone. Potencjał koncepcji a kondycja kognitywistyki

Witold Wachowski

doi:10.21697/spch.2024.60.A.01

Opublikowane: 2024-07-31

Tom 60 Nr 1 (2024)

Poznanie rozproszone. Potencjał koncepcji a kondycja kognitywistyki

Witold Wachowski

Studia Philosophiae Christianae

Dział: Artykuły naukowe

https://doi.org/10.21697/spch.2024.60.A.01

Abstrakt

Artykuł ten ma celu zaakcentowanie i uzupełnienie wybranych wątków książki Witolda Wachowskiego Poznanie rozproszone. Od heurystyk do mechanizmów (2022). W tekście uwzględniono aktualną sytuację, w jakiej znajdują się nauki poznawcze, z perspektywy koncepcji poznania rozproszonego i związanych z nią badań. Podczas gdy książka koncentruje się bardziej na strukturze tej koncepcji i jej osadzeniu w tradycjach badawczych, w artykule nacisk kładzie się na przedstawienie wciąż niedocenianego potencjału poznania rozproszonego jako uniwersalnego rozumienia poznania, faktycznych konsekwencji badawczych tej perspektywy, przy jednoczesnym doprecyzowaniu relacji z mechanicyzmem, jak i potencjału integracyjnego – wszystko to w świetle aktualnej kondycji kognitywistyki.

-----------------------------------------

Zgłoszono: 31/12/2023. Zrecenzowano: 10/04/2024. Zaakceptowano do publikacji: 13/05/2024.

Słowa kluczowe:

filozofia kognitywistyki, ekologia poznawcza, poznanie rozproszone, mechanizm, indywidualizm metodologiczny, heurystyka badawcza, poznanie szerokie, teoria poznania

Inne teksty tego samego autora

Witold Wachowski, Normatywność usytuowana. Ujęcie ekologiczne , Studia Philosophiae Christianae: Tom 54 Nr 1 (2018)

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

ACM
ACS
APA
ABNT
Chicago
Harvard
IEEE
MLA
Turabian
Vancouver
Pobierz cytowania
Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
BibTeX

Wachowski, W. (2024). Poznanie rozproszone. Potencjał koncepcji a kondycja kognitywistyki. Studia Philosophiae Christianae, 60(1), 15–41. https://doi.org/10.21697/spch.2024.60.A.01

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Adams, F., Aizawa, K. (2001). The Bounds of Cognition. Philosophical Psychology, 14(1), 43-64. https://doi.org/10.1080/09515080120033571. DOI: https://doi.org/10.1080/09515080120033571
Google Scholar

Anderson, J.R., Lebiere, C. (2003). The Newell Test for a theory of cognition. Behavioral Brain Sciences, 26(5), 587-648. https://doi.org/10.1017/S0140525X0300013X. DOI: https://doi.org/10.1017/S0140525X0300013X
Google Scholar

Bechtel, W., Abrahamsen, A. (2005). Explanation: a mechanist alternative. Studies in History and Philosophy of Biological and Biomedical Sciences, 36(2), 421-441. https://doi.org/10.1016/j.shpsc.2005.03.010. DOI: https://doi.org/10.1016/j.shpsc.2005.03.010
Google Scholar

Beller, S., Bender, A., i Medin, D.L. (2012). Should Anthropology Be Part of Cognitive Science? Topics in Cognitive Science, 4(3), 342-353. https://doi.org/10.1111/j.1756-8765.2012.01196.x. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1756-8765.2012.01196.x
Google Scholar

Bender, A. (2019). The Value of Diversity in Cognitive Science. Topics in Cognitive Science, 11, 853-863. DOI: https://doi.org/10.1111/tops.12464
Google Scholar

Bender, A., Hutchins, E., i Medin, D. (2010). Anthropology in cognitive science. Topics in Cognitive Science, 2(3), 374-385. https://doi.org/10.1111/j.1756-8765.2010.01082.x. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1756-8765.2010.01082.x
Google Scholar

Boone, W., Piccinini, G. (2016). The cognitive neuroscience revolution. Synthese, 193(5), 1509-1534. DOI: https://doi.org/10.1007/s11229-015-0783-4
Google Scholar

Carney, J. (2020). Thinking avant la lettre: A Review of 4E Cognition. Evolutionary Studies in Imaginative Culture, 4(1), 77-90. DOI: https://doi.org/10.26613/esic.4.1.172
Google Scholar

Clark, A., Chalmers, D.J. (1998). The extended mind. Analysis, 58, 10-23. https://doi.org/10.1093/analys/58.1.7. DOI: https://doi.org/10.1093/analys/58.1.7
Google Scholar

Cowley, S.J., Gahrn-Andersen, R. (2023). How systemic cognition enables epistemic engineering. Frontiers in Artificial Intelligence, 5. https://doi.org/10.3389/frai.2022.960384 DOI: https://doi.org/10.3389/frai.2022.960384
Google Scholar

Craver, C.F. (2009). Mechanisms and natural kinds. Philosophical Psychology, 22(5), 575-594. https://doi.org/10.1080/09515080903238930. DOI: https://doi.org/10.1080/09515080903238930
Google Scholar

Gardner, H. (1985). The mind’s new science. Basic Books.
Google Scholar

Gentner, D. (2010). Psychology in Cognitive Science: 1978-2038. Topics in Cognitive Science, 2(3), 328-344. https://doi.org/10.1111/j.1756-8765.2010.01103.x. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1756-8765.2010.01103.x
Google Scholar

Heath, J. (2020). Methodological Individualism. W E.N. Zalta (red.), The Stanford Encyclopedia of Philosophy. https://plato.stanford.edu/entries/methodological-individualism.
Google Scholar

Hutchins, E. (1995). Cognition in the Wild. The MIT Press. https://doi.org/10.7551/mitpress/1881.001.0001. DOI: https://doi.org/10.7551/mitpress/1881.001.0001
Google Scholar

Hutchins, E. (1991). Organizing work by adaptation. Organization Science, 2(1), 14-39. DOI: https://doi.org/10.1287/orsc.2.1.14
Google Scholar

Hutchins, E. (1996). Response to Reviewers. Mind, Culture, and Activity, 3(1), 64-68. https://doi.org/10.1207/s15327884mca0301_6. DOI: https://doi.org/10.1207/s15327884mca0301_6
Google Scholar

Hutchins, E. (2001). Cognition, Distributed. W N.J. Smelser, P.B. Baltes (red.), International Encyclopedia of the Social and Behavioral Sciences (2068-2072). Pergamon. https://doi.org/10.1016/B0-08-043076-7/01636-3. DOI: https://doi.org/10.1016/B0-08-043076-7/01636-3
Google Scholar

Hutchins, E. (2006). The distributed cognition perspective on human interaction. W N.J. Enfield, C. Levinson (red.), Roots of human sociality: Culture, cognition and interaction (375-398). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781003135517-19. DOI: https://doi.org/10.4324/9781003135517-19
Google Scholar

Hutchins, E. (2010). Cognitive Ecology. Topics in Cognitive Science, 2(4), 707-712. https://doi.org/10.1111/j.1756-8765.2010.01089.x. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1756-8765.2010.01089.x
Google Scholar

Hutchins, E. (2014). The cultural ecosystem of human cognition. Philosophical Psychology, 27(1), 34-49. https://doi.org/10.1080/09515089.2013.830548. DOI: https://doi.org/10.1080/09515089.2013.830548
Google Scholar

Jones, P. (2010). You want a piece of me? Paying your dues and getting your due in a distributed world. AI and Society, 25(4), 455-464. https://doi.org/10.1007/s00146-010-0271-9. DOI: https://doi.org/10.1007/s00146-010-0271-9
Google Scholar

Kirsh, D. (2013). Poznanie ucieleśnione i magiczna przyszłość projektowania interakcji. Avant, 4(2), 281-331.
Google Scholar

Kirsh, D. (2014). Myślenie za pomocą reprezentacji zewnętrznych. Avant, 5(1), 94-125. DOI: https://doi.org/10.26913/50102014.0106.0006
Google Scholar

Kronenfeld, D.B., Bennardo, G., Munck, V.C. de, i Fischer, M.D. (2011). A Companion to Cognitive Anthropology. Blackwell Publishing Ltd. https://doi.org/10.1002/9781444394931. DOI: https://doi.org/10.1002/9781444394931
Google Scholar

Latour, B. (1996). Cogito ergo sumus! or psychology swept inside out by the fresh air of the upper deck… Mind, Culture, and Activity, 3(1), 54-63.
Google Scholar

Machamer, P., Darden, L., i Craver, C.F. (2011). Myślenie w kategoriach mechanizmów. Przegląd Filozoficzno-Literacki, 31(2-3), 145-176.
Google Scholar

Marr, D. (1982). Vision. A Computational Investigation into the Human Representation and Processing of Visual Information. W.H. Freeman.
Google Scholar

Miłkowski, M. (2014). Computational Mechanisms and Models of Computation. Philosophia Scientiae, 18(3), 215-228. https://doi.org/10.4000/philosophiascientiae.1019. DOI: https://doi.org/10.4000/philosophiascientiae.1019
Google Scholar

Miłkowski, M., Clowes, R., Rucińska, Z., Przegalińska, A., Zawidzki, T., Krueger, J., Gies, A., McGann, M., Afeltowicz, Ł., Wachowski, W., Stjernberg,
Google Scholar

F., Loughlin, V., i Hohol, M. (2018). From Wide Cognition to Mechanisms: A Silent Revolution. Frontiers in Psychology, 9(2393). https://doi.org/10.3389/fpsyg.2018.02393. DOI: https://doi.org/10.3389/fpsyg.2018.02393
Google Scholar

Nersessian, N.J. (2022). Interdisciplinarity in the making: Models and methods in frontier science. The MIT Press. DOI: https://doi.org/10.7551/mitpress/14667.001.0001
Google Scholar

Newell, A. (1990). Unified theories of cognition. Harvard University Press.
Google Scholar

Newen, A., De Bruin, L., i Gallagher, S. (2018). The Oxford Handbook of 4E Cognition. Oxford University Press. DOI: https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780198735410.001.0001
Google Scholar

Norman, D.A. (1980). Twelve issues for cognitive science. Cognitive science, 4(1), 1-32. https://doi.org/10.1207/s15516709cog0401_1. DOI: https://doi.org/10.1207/s15516709cog0401_1
Google Scholar

Núñez, R., Allen, M., Gao, R., Rigoli, C.M., Relaford-Doyle, J., i Semenuks, A. (2019). What Happened to Cognitive Science?. Nature Human Behaviour, 3(8), 782-791. DOI: https://doi.org/10.1038/s41562-019-0626-2
Google Scholar

O’Regan, J.K., Noë, A. (2001). A sensorimotor account of vision and visual consciousness. Behavioral and Brain Sciences, 24(5), 939-973. https://doi.org/10.1017/S0140525X01000115. DOI: https://doi.org/10.1017/S0140525X01000115
Google Scholar

Osbeck, L.M., Nersessian, N.J. (2014). Situating distributed cognition. Philosophical Psychology, 27(1), 82-97. https://doi.org/10.1080/09515089.2013.829384. DOI: https://doi.org/10.1080/09515089.2013.829384
Google Scholar

Piekarski, M. (2023). Rozproszyć perspektywę, czyli dlaczego potrzebujemy heurystyki ekologii poznawczej. Filozofia Nauki, 31(1), 1-15. https://doi.org/10.14394/filnau.2023.0001. DOI: https://doi.org/10.14394/filnau.2023.0001
Google Scholar

Rupert, R.D. (2004). Challenges to the hypothesis of extended cognition. Journal of Philosophy, 101(8), 389-428. https://doi.org/10.5840/jphil2004101826. DOI: https://doi.org/10.5840/jphil2004101826
Google Scholar

Salomon, G. (1993). Distributed cognitions: psychological and educational considerations. Cambridge University Press.
Google Scholar

Simon, H.A. (2005). The architecture of complexity. Emergence: Complexity and Organization, 7(3-4), 138-154.
Google Scholar

Thagard, P. (2018). Cognitive Science. W E.N. Zalta (red.), The Stanford Encyclopedia of Philosophy. https://plato.stanford.edu/entries/cognitive-science.
Google Scholar

Varela, F.J., Thompson, E., i Rosch, E. (1991). The Embodied Mind: Cognitive Science and Human Experience. The MIT Press. https://doi.org/10.7551/mitpress/6730.001.0001. DOI: https://doi.org/10.7551/mitpress/6730.001.0001
Google Scholar

Wilson, R.A. (1994). Wide computationalism. Mind, 103(4), 351-372. https://doi.org/10.1093/mind/103.411.351. DOI: https://doi.org/10.1093/mind/103.411.351
Google Scholar

Ylikoski, P. (2017). Social Mechanisms. W S. Glennan, P. Illari (red.), The Routledge Handbook of Mechanisms and Mechanical Philosophy (401-412). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315731544-30. DOI: https://doi.org/10.4324/9781315731544-30
Google Scholar

Witold Wachowski

https://orcid.org/0000-0001-9046-2855

Afiliacja:

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie - Polska