ULPIANA DEFINICJA PRAWA NATURALNEGO I JEJ FILOZOFICZNE INSPIRACJE

Agnieszka Kacprzak

doi:10.21697/zp.2023.23.1.01

Data publikacji : 2023-05-06

Tom 23 Nr 1 (2023)

ULPIANA DEFINICJA PRAWA NATURALNEGO I JEJ FILOZOFICZNE INSPIRACJE

Agnieszka Kacprzak

https://orcid.org/0000-0003-1949-9131

DOI: https://doi.org/10.21697/zp.2023.23.1.01

Abstrakt

W przedłożonym artykule podejmuję próbę odpowiedzi na pytanie o filozofczne źródła słynnej definicji prawa naturalnego autorstwa Ulpiana, przekazanej w D. 1,1,1,4. Przedstawiam argumenty na rzecz tezy, że stoją za nią inspiracje stoickie, a konkretnie nauka o powinnościach (kathekonta) w wersji znanej ze średniego i późnego stoicyzmu. Jednocześnie polemizuję z tezą o pitagorejskich źródłach omawianej defnicji. Zwłaszcza w poglądzie na małżeństwo jako powinności wywodzącej się z natury wyraźne są echa poglądów stoików działających w Rzymie, przede wszystkim Musoniusa i Hieroklesa. Ten sam zestaw poglądów, najprawdopodobniej zaczerpniętych również ze średniego i późnego stoicyzmu, znajdujemy w tradycji retorycznej. Trudno zatem jednoznacznie rozstrzygnąć, która z tych tradycji (flozofczna czy retoryczna) mogła stanowić bezpośrednią inspirację dla jurysty.

Słowa kluczowe:

ius naturale;, ius gentium; , peritia;, kathekon;, praeceptum.

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Kacprzak, A. (2023). ULPIANA DEFINICJA PRAWA NATURALNEGO I JEJ FILOZOFICZNE INSPIRACJE. Zeszyty Prawnicze, 23(1), 5–38. https://doi.org/10.21697/zp.2023.23.1.01

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Bibliografia

Bretone M., Storia del Diritto Romano, Roma-Bari 1987.

Gaca K.L., Te Making of Fornication. Eros, Ethics and Political Reform in Greek Philosophy and Early Christianity, Berkeley, Los Angeles, London 2003. DOI: https://doi.org/10.1525/california/9780520235991.001.0001

Gibson C.A., Libanius’ Progymnasmata (Translated with an Introduction and Notes), Atlanta 2008.

Hunger H., Die hochsprachliche, profane Literatur der Byzantiner, 1: Philosophie, Rhetorik, Epistolographie, Geschichtsschreibung, Geographie, München 1978.

Inwood B., The Legacy of Musonius Rufus, [w:] From Stoicism to Platonism. The Development of Philosophy, 100 BC-100 CE, red. T. Engberg-Pedersen, Cambridge 2017, s. 254-276. DOI: https://doi.org/10.1017/9781316694459.014

Inwood B., Rules and Reasoning in Stoic Ethics, [w:] Topics in Stoic Philosophy, red. K. Ierodiakonou, Oxford 1999. DOI: https://doi.org/10.1017/CHOL9780521250283.022

Kaser M., ‚Ius gentium’, Köln-Weimar-Wien 1993.

Kennedy G.A., Progymnasmata. Greek Textbooks of Prose Composition and Rhetoric, Atlanta 1976.

Lombardi G., Ricerche in tema di ius gentium, Milano 1946.

Long A.A., Sedley D.N., The Hellenistic Philosophers 1, Cambridge 1987. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511808050

Magnaldi G., L’Oikeiosis peripatetica in Ario Didymo e nel ‘De Finibus’ di Cicerone, Firenze 1991.

Mantello A., Il sogno, la parola, il diritto. Appunti sulle concezioni giuridiche di Paolo, «BIDR» 94-95/1991-1992, s. 349.

Marotta V., Iustitia, vera philosophia e natura. Una nota sulle Institutiones di Ulpiano, [w:] Testi e problemi del giusnaturalismo romano, Pavia 2007, s. 563-602.

Maschi C.A., La concezione naturalistica del diritto e degli istituti giuridici romani, Milano 1937.

Nörr D., Rechtskritik in der römischen Antike, München 1974.

Radice R., ‘Oikeiosis’. Ricerche sul fondamento del pensiero stoico e sulla sua genesi, Milano 2000.

Ramelli I., Hierocles the Stoic. Elements of Ethics. Fragments and Excerpts, Atlanta 2009.

Schoefield M., The Stoic Idea of the City, Cambridge 1991.

Torre Ch., Il matrimonio del sapiens. Ricerche sul De matrimonio di Seneca, Genova 2000.