ULPIANA DEFINICJA PRAWA NATURALNEGO I JEJ FILOZOFICZNE INSPIRACJE

Agnieszka Kacprzak

doi:10.21697/zp.2023.23.1.01

Opublikowane: 2023-05-06

Tom 23 Nr 1 (2023)

ULPIANA DEFINICJA PRAWA NATURALNEGO I JEJ FILOZOFICZNE INSPIRACJE

Agnieszka Kacprzak

Zeszyty Prawnicze

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/zp.2023.23.1.01

Abstrakt

W przedłożonym artykule podejmuję próbę odpowiedzi na pytanie o filozofczne źródła słynnej definicji prawa naturalnego autorstwa Ulpiana, przekazanej w D. 1,1,1,4. Przedstawiam argumenty na rzecz tezy, że stoją za nią inspiracje stoickie, a konkretnie nauka o powinnościach (kathekonta) w wersji znanej ze średniego i późnego stoicyzmu. Jednocześnie polemizuję z tezą o pitagorejskich źródłach omawianej defnicji. Zwłaszcza w poglądzie na małżeństwo jako powinności wywodzącej się z natury wyraźne są echa poglądów stoików działających w Rzymie, przede wszystkim Musoniusa i Hieroklesa. Ten sam zestaw poglądów, najprawdopodobniej zaczerpniętych również ze średniego i późnego stoicyzmu, znajdujemy w tradycji retorycznej. Trudno zatem jednoznacznie rozstrzygnąć, która z tych tradycji (flozofczna czy retoryczna) mogła stanowić bezpośrednią inspirację dla jurysty.

Słowa kluczowe:

ius naturale;, ius gentium; , peritia;, kathekon;, praeceptum.

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Kacprzak, A. (2023). ULPIANA DEFINICJA PRAWA NATURALNEGO I JEJ FILOZOFICZNE INSPIRACJE. Zeszyty Prawnicze, 23(1), 5–38. https://doi.org/10.21697/zp.2023.23.1.01

Cited by / Share

Bibliografia

Bretone M., Storia del Diritto Romano, Roma-Bari 1987.
Google Scholar

Gaca K.L., Te Making of Fornication. Eros, Ethics and Political Reform in Greek Philosophy and Early Christianity, Berkeley, Los Angeles, London 2003. DOI: https://doi.org/10.1525/california/9780520235991.001.0001
Google Scholar

Gibson C.A., Libanius’ Progymnasmata (Translated with an Introduction and Notes), Atlanta 2008.
Google Scholar

Hunger H., Die hochsprachliche, profane Literatur der Byzantiner, 1: Philosophie, Rhetorik, Epistolographie, Geschichtsschreibung, Geographie, München 1978.
Google Scholar

Inwood B., The Legacy of Musonius Rufus, [w:] From Stoicism to Platonism. The Development of Philosophy, 100 BC-100 CE, red. T. Engberg-Pedersen, Cambridge 2017, s. 254-276. DOI: https://doi.org/10.1017/9781316694459.014
Google Scholar

Inwood B., Rules and Reasoning in Stoic Ethics, [w:] Topics in Stoic Philosophy, red. K. Ierodiakonou, Oxford 1999. DOI: https://doi.org/10.1017/CHOL9780521250283.022
Google Scholar

Kaser M., ‚Ius gentium’, Köln-Weimar-Wien 1993.
Google Scholar

Kennedy G.A., Progymnasmata. Greek Textbooks of Prose Composition and Rhetoric, Atlanta 1976.
Google Scholar

Lombardi G., Ricerche in tema di ius gentium, Milano 1946.
Google Scholar

Long A.A., Sedley D.N., The Hellenistic Philosophers 1, Cambridge 1987. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511808050
Google Scholar

Magnaldi G., L’Oikeiosis peripatetica in Ario Didymo e nel ‘De Finibus’ di Cicerone, Firenze 1991.
Google Scholar

Mantello A., Il sogno, la parola, il diritto. Appunti sulle concezioni giuridiche di Paolo, «BIDR» 94-95/1991-1992, s. 349.
Google Scholar

Marotta V., Iustitia, vera philosophia e natura. Una nota sulle Institutiones di Ulpiano, [w:] Testi e problemi del giusnaturalismo romano, Pavia 2007, s. 563-602.
Google Scholar

Maschi C.A., La concezione naturalistica del diritto e degli istituti giuridici romani, Milano 1937.
Google Scholar

Nörr D., Rechtskritik in der römischen Antike, München 1974.
Google Scholar

Radice R., ‘Oikeiosis’. Ricerche sul fondamento del pensiero stoico e sulla sua genesi, Milano 2000.
Google Scholar

Ramelli I., Hierocles the Stoic. Elements of Ethics. Fragments and Excerpts, Atlanta 2009.
Google Scholar

Schoefield M., The Stoic Idea of the City, Cambridge 1991.
Google Scholar

Torre Ch., Il matrimonio del sapiens. Ricerche sul De matrimonio di Seneca, Genova 2000.
Google Scholar