O SĄDACH OBYWATELSKICH, WSPÓŁPRACY SĘDZIÓW ZAWODOWYCH I SĘDZIÓW NIEZAWODOWYCH – UWAG KILKA

Jacek Widło

doi:10.21697/zp.2025.25.2.04

Opublikowane: 2025-06-30

Tom 25 Nr 2 (2025)

O SĄDACH OBYWATELSKICH, WSPÓŁPRACY SĘDZIÓW ZAWODOWYCH I SĘDZIÓW NIEZAWODOWYCH – UWAG KILKA

Jacek Widło

Zeszyty Prawnicze

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/zp.2025.25.2.04

Abstrakt

Artykuł, po pierwsze, wskazuje na rolę sędziów niezawodowych (ławników) i ich miejsce w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości. Sędziowie niezawodowi są przedstawicielami społeczeństwa w sądzie i „ambasadorami” sądów w społeczeństwie. Opracowanie przedstawia też sposób współpracy w składach mieszanych sędziów zawodowych i niezawodowych. Po drugie, artykuł odpowiada na pytanie, czemu służy uzasadnienie sądu, czyli drugiej najważniejszej części orzeczenia (wyroku) obok jego sentencji (rozstrzygnięcia władczego). Pomiędzy sentencją a uzasadnieniem istnieje określony związek – uzasadnienie zawiera powody (motywy) rozstrzygnięcia zawartego w sentencji orzeczenia, a w związku z tym treść sentencji wyznacza zakres uzasadnienia. Uzasadnienie to przekonanie do rozstrzygnięcia sądowego stron i opinii publicznej, w praktyce pełnomocników stron i sądu wyższej instancji. Po trzecie, wskazuje na treść i funkcje uzasadnienia, metodyki jego sporządzania po uprzednim uzgodnieniu rozstrzygnięcia i sposobu dojścia do tego rozstrzygnięcia. Zawiera postulaty na przyszłość, między innymi dotyczące komunikatywności uzasadnień, tak aby były zrozumiałe dla wszystkich adresatów: stron postępowania, społeczeństwa, prawników, przedstawicieli mediów.

Słowa kluczowe:

sąd, ława przysięgłych, uzasadnienie orzeczenia sądowego, sędziowie niezawodowi, ławnicy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Widło, J. (2025). O SĄDACH OBYWATELSKICH, WSPÓŁPRACY SĘDZIÓW ZAWODOWYCH I SĘDZIÓW NIEZAWODOWYCH – UWAG KILKA. Zeszyty Prawnicze, 25(2), 75–101. https://doi.org/10.21697/zp.2025.25.2.04

Cited by / Share

Bibliografia

Barabasz T., Realizacja normatywno-prawnych podstaw rozprawy karnej na Ukrainie, [w:] Nowe tendencje w prawie karnym procesowym: Niemcy, Polska, Ukraina, red. F.CH. Schroeder, T. De Vries, Białystok 2016, s. 259-267.
Google Scholar

Bartnik A.S., Sędzia czy kibic? Rola ławnika w wymiarze sprawiedliwości III RP, Warszawa 2009.
Google Scholar

Basa M., Instytucja ławników Sądu Najwyższego, «RPEiS» 1/2020, s. 85-98. DOI: https://doi.org/10.14746/rpeis.2020.82.1.6
Google Scholar

Bladowski B., Metodyka pracy sędziego cywilisty, «Lex» 2013.
Google Scholar

Broniecka R., Uzasadnienie wyroku w polskim postępowaniu karnym, Warszawa 2014.
Google Scholar

Brzezowski M., Rola i status ławnika na tle ostatnich zmian w ustawie – Prawo o ustroju sądów powszechnych, «MoP» 20/2019, s. 1113-1118.
Google Scholar

Całkiewicz M., Korzenie ludowładztwa w Sądzie Najwyższym, «PiP» 8/2023, s. 5-29.
Google Scholar

Chojniak Ł., Wiśniewski Ł., Ławnicy w postępowaniu karnym – ujęcie historyczne i konstytucyjne, «Wrocławskie Studia Sądowe» 3-4/2013, s. 47-66.
Google Scholar

Chojniak Ł., Udział ławników w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości karnej w Sądzie Najwyższym, «Iustitia» 2(32)/2018, s. 86-92.
Google Scholar

Cis B., Sprawozdanie z konferencji „Udział czynnika obywatelskiego w wymiarze sprawiedliwości” Warszawa 23.4.2018 r., «Iustitia» 3/2018, s. 163-167.
Google Scholar

Council of Europe, European Commission for Efficiency of Justice, European judicial system. Efficiency and quality of justice, CEPEJ Studies 26/2018, s. 102; https://rm.coe.int.
Google Scholar

Dębiński A., Rzymskie prawo prywatne. Kompendium, Warszawa 2021.
Google Scholar

A. Rycak (red.), Eichstaedt K., Jankowiak G., Leciak A., Przytuła-Chrostek B., Rycak A., Sosiński M., Szczocarz-Krysiak M., Metodyka pracy ławnika, Warszawa 2011.
Google Scholar

Ereciński T., Iwulski J., [w:] T. Ereciński, J. Gudowski, J. Iwulski, Prawo o ustroju sądów powszechnych. Ustawa o Krajowej Radzie Sądownictwa. Komentarz, Warszawa 2009.
Google Scholar

Gabriel-Węglowski M., Postępowanie sprawdzające wobec ławnika sądowego w zakresie ochrony informacji niejawnych, linia orzecznicza, «Lex» 2015.
Google Scholar

Góralski Z., Encyklopedia urzędów i godności w dawnej Polsce, Warszawa 2000.
Google Scholar

Grubalska A., Instytucja ławnika w Sądzie Najwyższym, «Prokuratura i Prawo» 12/2023, s. 86-110.
Google Scholar

Girdwoyń K., Udział sędziów niezawodowych w rozstrzyganiu spraw karnych. Perspektywa prawnoporównawcza, Warszawa 2021.
Google Scholar

Hans V.P., Lay Patricipation in Legal Decision Making, «Law & Pol’y» 25.83/2003, Cornell Law Faculty Publications. DOI: https://doi.org/10.1046/j.1467-9930.2003.00141.x
Google Scholar

Hansen M.H., Demokracja ateńska w czasach Demostenesa, R. Kulesza (tłum.), Warszawa 1999.
Google Scholar

https://businessinsider.com.pl/prawo/rusza-akcja-paprotka-w-sadach-kontrowersyjna -akcja-adama-bodnara-i-ms/b2g0gzr.
Google Scholar

Knoppek K., Udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości w postępowaniu cywilnym, «Ius Novum» 8(5)/2014, s. 12-30.
Google Scholar

Łukaszewicz A., Uzasadnienia orzeczeń muszą przemawiać do ludzi, «Rzeczpospolita» z 25 listopada 2019 r.
Google Scholar

Malsch M., Democracy in the Courts. Lay Participation in European Criminal Justice Systems, New York 2016. DOI: https://doi.org/10.4324/9781315576428
Google Scholar

Migda B., Czynnik społeczny w historii polskiego wymiaru sprawiedliwości: sądy przysięgłych, sędziowie pokoju, ławnicy do czasu unifkacji sądownictwa (od 1929 r.), «Consilium Iuridicum» 1/2023, s. 45-80.
Google Scholar

Mierzejewski Z., Udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych we Francji, «Prokuratura i Prawo» 3/2020, s. 89-103.
Google Scholar

Nuffer D., Lay Participation in Criminal Justice (b.d.w.), http://www.utd.uscourts.gov.
Google Scholar

Rönnau T., Lay Judges in the German Criminal Justice System: A Critical Review (b.d.w.), http://waseda.repo.nii.ac.jp.
Google Scholar

Ruszewski J., Ławnicy – społeczni sędziowie w teorii i praktyce. Ocena funkcjonowania i procesu wyboru ławników sądowych na przykładzie sądów Apelacji Białostockiej, Suwałki 2011.
Google Scholar

Rybicki M., Ławnicy ludowi w sądach PRL, Warszawa 1968.
Google Scholar

Sitniewski P., Analiza wyników ankiet prezesów sądów w zakresie wyboru ławników, jakości ich pracy oraz funkcjonowania w ramach wymiaru sprawiedliwości, [w:] Ławnicy – społeczni sędziowie w teorii i praktyce, red. J. Ruszewski, Suwałki 2011.
Google Scholar

Turek J., Ławnik – sędzia – przysięgły, «MoP» 24/2009, s. 1322-1332.
Google Scholar

Urbaniak-Mastalerz I., Niegierewicz A., Udział czynnika społecznego w procesie karnym na tle orzecznictwa sądowego, «Białostockie Studia Prawnicze» 21/2016, s. 81-95. DOI: https://doi.org/10.15290/bsp.2016.21.06
Google Scholar

Wenclik M., Ewolucja instytucji ławnika w Polsce, [w:] Ławnicy – społeczni sędziowie w teorii i praktyce. Ocena funkcjonowania i procesu wyboru ławników sądowych na przykładzie sądów Apelacji Białostockiej, red. J. Ruszewski, Suwałki 2011, s. 65-74.
Google Scholar

Wiliński P., Zabłocki S., Sądy społeczne i sędziowie społeczni w procesie karnym, [w:] Istota i zasady procesu karnego 25 lat później. Księga poświęcona pamięci Profesora Andrzeja Murzynowskiego, red. M. Rogacka-Rzewnicka, H. Gajewska-Kraczkowska, Warszawa 2019, s. 511-526.
Google Scholar

www.rp.pl/Przestepczosc/190629898-Hiszpania-Wataha-wilkow-jednak-z-dluzszym-wyrokiem-za-gwalt.html.
Google Scholar

Zając K., Czynnik społeczny w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości w Polsce – przywrócenie instytucji ławy przysięgłych, [w:] Korzenie i ewolucja instytucji prawa sądowego, red. D. Gil, Lublin, 2013, s. 144-151
Google Scholar