O SĄDACH OBYWATELSKICH, WSPÓŁPRACY SĘDZIÓW ZAWODOWYCH I SĘDZIÓW NIEZAWODOWYCH – UWAG KILKA

Jacek Widło

doi:10.21697/zp.2025.25.2.04

Published: 2025-06-30

Vol. 25 No. 2 (2025)

Some remarks on lay judge’s courts, and on cooperation between professional judges and lay judges in drafting the grounds for judgments and their duties

Jacek Widło

Zeszyty Prawnicze

Section: Artykuły

https://doi.org/10.21697/zp.2025.25.2.04

Abstract

This paper describes the role of lay judges (jurors) and their place in the judiciary. Lay judges are representatives of society in court and the “ambassador”’ of the courts to society. This article also describes how professional and lay judges may collaborate in mixed courts, i.e. those made up of both professional and lay judges. Secondly, this paper explains the purpose of the grounds for a court decision, i.e. the second most important part of the decision (verdict) after the sentence (sovereign judgement). There is a special relationship between the sentence and its grounds: the grounds give the reasons (motives) for the judgement presented in the sentence, hence the grounds determine the scope of the sentence. In the grounds it issues, the court presents the arguments for its decision to the parties and public opinion. In practice, the grounds are addressed to the legal representatives acting on behalf of the parties and (potentially) to a higher court, should the case go to appeal. Thirdly, the paper discusses the content and functions of the grounds for a judgement, the methodology used to draf grounds once a verdict has been reached, and how a verdict is established. Finally, it formulates postulates for the future, such as drawing up grounds to make them comprehensible to all interested: the litigants, the public at large, lawyers and members of the media.

Keywords:

court, jury, grounds for the court’s decision, lay judges, juror

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Widło, J. (2025). Some remarks on lay judge’s courts, and on cooperation between professional judges and lay judges in drafting the grounds for judgments and their duties. Zeszyty Prawnicze, 25(2), 75–101. https://doi.org/10.21697/zp.2025.25.2.04

Cited by / Share

References

Barabasz T., Realizacja normatywno-prawnych podstaw rozprawy karnej na Ukrainie, [w:] Nowe tendencje w prawie karnym procesowym: Niemcy, Polska, Ukraina, red. F.CH. Schroeder, T. De Vries, Białystok 2016, s. 259-267.
Google Scholar

Bartnik A.S., Sędzia czy kibic? Rola ławnika w wymiarze sprawiedliwości III RP, Warszawa 2009.
Google Scholar

Basa M., Instytucja ławników Sądu Najwyższego, «RPEiS» 1/2020, s. 85-98. DOI: https://doi.org/10.14746/rpeis.2020.82.1.6
Google Scholar

Bladowski B., Metodyka pracy sędziego cywilisty, «Lex» 2013.
Google Scholar

Broniecka R., Uzasadnienie wyroku w polskim postępowaniu karnym, Warszawa 2014.
Google Scholar

Brzezowski M., Rola i status ławnika na tle ostatnich zmian w ustawie – Prawo o ustroju sądów powszechnych, «MoP» 20/2019, s. 1113-1118.
Google Scholar

Całkiewicz M., Korzenie ludowładztwa w Sądzie Najwyższym, «PiP» 8/2023, s. 5-29.
Google Scholar

Chojniak Ł., Wiśniewski Ł., Ławnicy w postępowaniu karnym – ujęcie historyczne i konstytucyjne, «Wrocławskie Studia Sądowe» 3-4/2013, s. 47-66.
Google Scholar

Chojniak Ł., Udział ławników w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości karnej w Sądzie Najwyższym, «Iustitia» 2(32)/2018, s. 86-92.
Google Scholar

Cis B., Sprawozdanie z konferencji „Udział czynnika obywatelskiego w wymiarze sprawiedliwości” Warszawa 23.4.2018 r., «Iustitia» 3/2018, s. 163-167.
Google Scholar

Council of Europe, European Commission for Efficiency of Justice, European judicial system. Efficiency and quality of justice, CEPEJ Studies 26/2018, s. 102; https://rm.coe.int.
Google Scholar

Dębiński A., Rzymskie prawo prywatne. Kompendium, Warszawa 2021.
Google Scholar

A. Rycak (red.), Eichstaedt K., Jankowiak G., Leciak A., Przytuła-Chrostek B., Rycak A., Sosiński M., Szczocarz-Krysiak M., Metodyka pracy ławnika, Warszawa 2011.
Google Scholar

Ereciński T., Iwulski J., [w:] T. Ereciński, J. Gudowski, J. Iwulski, Prawo o ustroju sądów powszechnych. Ustawa o Krajowej Radzie Sądownictwa. Komentarz, Warszawa 2009.
Google Scholar

Gabriel-Węglowski M., Postępowanie sprawdzające wobec ławnika sądowego w zakresie ochrony informacji niejawnych, linia orzecznicza, «Lex» 2015.
Google Scholar

Góralski Z., Encyklopedia urzędów i godności w dawnej Polsce, Warszawa 2000.
Google Scholar

Grubalska A., Instytucja ławnika w Sądzie Najwyższym, «Prokuratura i Prawo» 12/2023, s. 86-110.
Google Scholar

Girdwoyń K., Udział sędziów niezawodowych w rozstrzyganiu spraw karnych. Perspektywa prawnoporównawcza, Warszawa 2021.
Google Scholar

Hans V.P., Lay Patricipation in Legal Decision Making, «Law & Pol’y» 25.83/2003, Cornell Law Faculty Publications. DOI: https://doi.org/10.1046/j.1467-9930.2003.00141.x
Google Scholar

Hansen M.H., Demokracja ateńska w czasach Demostenesa, R. Kulesza (tłum.), Warszawa 1999.
Google Scholar

https://businessinsider.com.pl/prawo/rusza-akcja-paprotka-w-sadach-kontrowersyjna -akcja-adama-bodnara-i-ms/b2g0gzr.
Google Scholar

Knoppek K., Udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości w postępowaniu cywilnym, «Ius Novum» 8(5)/2014, s. 12-30.
Google Scholar

Łukaszewicz A., Uzasadnienia orzeczeń muszą przemawiać do ludzi, «Rzeczpospolita» z 25 listopada 2019 r.
Google Scholar

Malsch M., Democracy in the Courts. Lay Participation in European Criminal Justice Systems, New York 2016. DOI: https://doi.org/10.4324/9781315576428
Google Scholar

Migda B., Czynnik społeczny w historii polskiego wymiaru sprawiedliwości: sądy przysięgłych, sędziowie pokoju, ławnicy do czasu unifkacji sądownictwa (od 1929 r.), «Consilium Iuridicum» 1/2023, s. 45-80.
Google Scholar

Mierzejewski Z., Udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych we Francji, «Prokuratura i Prawo» 3/2020, s. 89-103.
Google Scholar

Nuffer D., Lay Participation in Criminal Justice (b.d.w.), http://www.utd.uscourts.gov.
Google Scholar

Rönnau T., Lay Judges in the German Criminal Justice System: A Critical Review (b.d.w.), http://waseda.repo.nii.ac.jp.
Google Scholar

Ruszewski J., Ławnicy – społeczni sędziowie w teorii i praktyce. Ocena funkcjonowania i procesu wyboru ławników sądowych na przykładzie sądów Apelacji Białostockiej, Suwałki 2011.
Google Scholar

Rybicki M., Ławnicy ludowi w sądach PRL, Warszawa 1968.
Google Scholar

Sitniewski P., Analiza wyników ankiet prezesów sądów w zakresie wyboru ławników, jakości ich pracy oraz funkcjonowania w ramach wymiaru sprawiedliwości, [w:] Ławnicy – społeczni sędziowie w teorii i praktyce, red. J. Ruszewski, Suwałki 2011.
Google Scholar

Turek J., Ławnik – sędzia – przysięgły, «MoP» 24/2009, s. 1322-1332.
Google Scholar

Urbaniak-Mastalerz I., Niegierewicz A., Udział czynnika społecznego w procesie karnym na tle orzecznictwa sądowego, «Białostockie Studia Prawnicze» 21/2016, s. 81-95. DOI: https://doi.org/10.15290/bsp.2016.21.06
Google Scholar

Wenclik M., Ewolucja instytucji ławnika w Polsce, [w:] Ławnicy – społeczni sędziowie w teorii i praktyce. Ocena funkcjonowania i procesu wyboru ławników sądowych na przykładzie sądów Apelacji Białostockiej, red. J. Ruszewski, Suwałki 2011, s. 65-74.
Google Scholar

Wiliński P., Zabłocki S., Sądy społeczne i sędziowie społeczni w procesie karnym, [w:] Istota i zasady procesu karnego 25 lat później. Księga poświęcona pamięci Profesora Andrzeja Murzynowskiego, red. M. Rogacka-Rzewnicka, H. Gajewska-Kraczkowska, Warszawa 2019, s. 511-526.
Google Scholar

www.rp.pl/Przestepczosc/190629898-Hiszpania-Wataha-wilkow-jednak-z-dluzszym-wyrokiem-za-gwalt.html.
Google Scholar

Zając K., Czynnik społeczny w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości w Polsce – przywrócenie instytucji ławy przysięgłych, [w:] Korzenie i ewolucja instytucji prawa sądowego, red. D. Gil, Lublin, 2013, s. 144-151
Google Scholar