‘SOCIETAS LEONINA’ W POGLĄDACH NIDERLANDZKIEJ I NIEMIECKIEJ JURYSPRUDENCJI OKRESU HUMANIZMU

Tomasz Palmirski

doi:10.21697/zp.2020.20.1.03

Opublikowane: 2020-06-30

Tom 20 Nr 1 (2020)

‘SOCIETAS LEONINA’ W POGLĄDACH NIDERLANDZKIEJ I NIEMIECKIEJ JURYSPRUDENCJI OKRESU HUMANIZMU

Tomasz Palmirski

Zeszyty Prawnicze

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/zp.2020.20.1.03

Abstrakt

Wieki XVI oraz XVII to dla prawa rzymskiego okres humanizmu. Działający wówczas prawnicy określani byli mianem tak zwanej eleganckiej jurysprudencji. Przedstawicielami tego nurtu w Niderlandach byli: Vinnius (Arnold Vinnius), Hubertus Giphanius, Matthäus Wesenbeck (Wesenbecius), Johannes Voet, Ulrik (Ulricus) Huber oraz Gerard Noodt. Natomiast do grona niemieckich prawników-humanistów zaliczali się, między innymi, Johann Ortwin Westenberg, Oswald Hilliger oraz Georg Frantzke.

W niniejszym artykule zostaną przedstawione ich wypowiedzi na temat societas leonina. Wynika z nich, że wzorem prawa rzymskiego przejęli oni nieważność tego typu umowy. Poza ogólnikowe stwierdzenie o nieważności spółki w przypadku opisanym w D.17,2,29,2 (jeden wspólnik otrzymuje cały zysk wypracowany przez spółkę, drugi partycypuje w całej stracie) nie wychodzą Ulrik Huber, Gerard Noodt oraz Johann Ortwin Westenberg. Podobnie Oswald Hilliger, który jednak na marginesie swoich rozważań przedstawia nowatorski pogląd Antonio Gomeza, zgodnie z którym nie cała umowa (lwiej) spółki miałaby być nieważna, lecz tylko porozumienie co do lwich udziałów. Natomiast dla Vinniusa, Giphaniusa, Wesenbecka oraz Voeta istota spółki zasadzająca się na równych udziałach (D.17,2,29 pr.) może w pewnym zakresie zostać zmieniona wolą stron. Z kolei dla Georga Frantzke w przypadku określanym jako societas leonina, zamiast kontraktu spółki, który nie może wówczas mieć miejsca (ze względu na wyłączenie jednego ze wspólników od udziału w zysku), dochodzi do darowizny, która nie rodzi żadnej skargi.

Słowa kluczowe:

prawo rzymskie; Justynian, niderlandzka elegancka jurysprudencja; niemiecka elegancka jurysprudencja; spółka, societas leonina.

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Palmirski, T. (2020). ‘SOCIETAS LEONINA’ W POGLĄDACH NIDERLANDZKIEJ I NIEMIECKIEJ JURYSPRUDENCJI OKRESU HUMANIZMU. Zeszyty Prawnicze, 20(1), 85–101. https://doi.org/10.21697/zp.2020.20.1.03

Cited by / Share

Bibliografia

Antonius Gomezius, Commentariorum, variarumque resolutionum iuris civilis, communis et regis, Francofurti 1616.
Google Scholar

Arnoldus Vinnius, In quatuor libros Institutionum imperialium commentarius Academicus & Forensis, Editio quarta, Amstelodami 1665.
Google Scholar

Arnoldus Vinnius, Jurisprudentiae contractae, sive partitionum juris civilis libri quatuor … Editio novissima emendata, Lugduni 1748.
Google Scholar

Arnoldus Vinnius, Selectarum juris quaestionum libri duo Editio nova, Francofurti 1733.
Google Scholar

Bergh G.C.J.J. van den, The Life and Work of Gerard Noodt (1647-1725): Dutch Legal Scholarship Between Humanism and Enlightenment, Oxford 1988.
Google Scholar

Erasmus Roterodamus Erasmus Roterodamus, Adagiorum chiliades iuxta locos communes digestae, Aureliae Allobrogorum 1606.
Google Scholar

Feenstra R., Ein später Vertreter der niederländischen Schule: Johann Ortwin Westenberg (1667-1737), [w:] Festschrif für Heinz Hübner zum 70 Geburtstag am 7 November 1984, red. G. Baumgärtel, Berlin-New York 1984.
Google Scholar

Feenstra R., Waal C.J.S., Seventeenth-century Leyden law Professors and Their Inﬂuence on the Development of Civil Law: A Study of Bronchorst, Vinnius and Voet, Amsterdam 1975.
Google Scholar

Hingst K.-M., Die ‘societas leonina’ in der europäischen Privatrechtsgeschichte, Berlin 2003.
Google Scholar

Hubertus Giphanius, Antinomiarum juris civilis libri IV additis ex toto jure objectionibus, solutionibus, explicationibus, in certum ordinem redactis a Conrado Olemanno, III, Francofurti 1666.
Google Scholar

Jo. Ortwinus Westenbergius, Opera omnia juridica, nunc primum collecta atque in tres tomos distribute, I, Hanoverae et Luneburgi 1746.
Google Scholar

Jo. Ortwinus Westenbergius, Opera omnia juridica, nunc primum collecta atque in tres tomos distribute, II, Hanoverae et Luneburgi 1747.
Google Scholar

Johannes Voet, Commentarius ad Pandectas…, Tomus primus, Editio quinta, Hagae-Comitum 1726.
Google Scholar

Juristen Ein biographisches Lexikon Von der Antike bis zum 20 Jahrhundert, red. M. Stolleis, München 1995.
Google Scholar

Kaser M., Das römische Privatrecht, I: Das altrömische, das vorklassische und klassische Recht2, München 1971.
Google Scholar

Liebs D., Lateinische Rechtsregeln und Rechtssprichwörter4, München 1986.
Google Scholar

Litewski W., Rzymskie prawo prywatne5, Warszawa 2003.
Google Scholar

Matthaeus Wesenbecius, Commentarii in Pandectas juris civilis et Codicem Justinianeum olim dicti Paratitla, aucta subinde ab Arnoldo Vinnio Cum Notis & Observationibus Reinhardi Bachovii Echtii …, Amstelodami 1865.
Google Scholar

Müller-Gugenberger Ch., Bemerkungen zur ‘societas leonina’ Fabel-hafes im Gesellschafsrecht, [w:] Gesetzgebundstheorie, Juristische Logik, Zivilund Prozeßrecht Gedächtnisschrif für Jürgen Rödig, red. U. Klug, Berlin-Heidelberg-New York 1978.
Google Scholar

Oswaldus Hiligerius, Donellus enucleatus sive commentarii Hugonis Donelli de jure civili in compendium ita redacti ut verum nucleum contineat, jurisque artem, quae amplo verborum cortice in illis tecta, apertius exhibeant, Jenae 1611.
Google Scholar

Palmirski T., ‘Societas leonina’ w poglądach francuskich przedstawicieli tak zwanej eleganckiej jurysprudencji, [w:] ‘Semper Fidelis’. Prace dedykowane pamięci Profesora Janusza Sondla, legendzie krakowskiego fakultetu prawniczego, red. D. Malec, Ł. Marzec, T. Palmirski, Kraków 2017, s. 289-296 = «Miscellanea Historico-Iuridica» 17.2/2018, s. 175-188.
Google Scholar

Perry B.E., ‘Aesopica’ A series of texts related to Aesop or ascribed to him or closely connected with the literary tradition that bears his name, Urbana 1952.
Google Scholar

Rummel E., Desiderius Erasmus, [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy, red. E. N. Zalta, https://plato.stanford.edu/entries/erasmus/ (dostęp: 17 września 2019 r.).
Google Scholar

Schlosser H., Grundzüge der Neueren Privatrechtsgeschichte Ein Studienbuch6, Heidelberg 1988.
Google Scholar

Seiler H.H., Utile per ‘inutile non vitiatur’ Zur Teilungwirksamkeit von Rechtsgeschäfen im römischen Recht, [w:] Festschrif für Max Kaser zum 70 Geburstag, red. D. Medicus, H.H. Seiler, München 1976, s. 127-147.
Google Scholar

Wirth R., Oswald Hilliger – ein Jenaer Professorenleben, «Mitteilungen des Freiberger Altertumsvereins» 77/1996, s. 65-81.
Google Scholar

Ulricus Huber, Praelectionum juris civilis tomi tres Secundum Institutiones et Digesta Justiniani, Editio novissima, Lovanii 1766. Wacke A., Lehrmaterialien zum Juristenlatein in Europa und Südafrika, «ZSS» 109/1992, s. 564 i n.
Google Scholar

Wieacker F., Privatrechtsgeschichte der Neuzeit unter besonderer Berücksichtigung der deutschen Entwicklung2, Göttingen 1967.
Google Scholar