‘FEELING LIKE A NOTHING’: LEGAL AND PSYCHOLOGICAL ASPECTS OF BULLYING BY CHILDREN AND ADOLESCENTS AS UNDERSTOOD UNDER POLISH LAW

Małgorzata Lubelska-Sazanów

doi:10.21697/zp.2025.25.3.09

Published: 2025-09-30

Vol. 25 No. 3 (2025)

Kiedy czujesz się bezwartościowy – prawne i psychologiczne aspekty doświadczania zjawiska bullyingu wśród dzieci i młodzieży z perspektywy Artykułu 190a Polskiego Kodeksu Karnego

Małgorzata Lubelska-Sazanów

Zeszyty Prawnicze

Section: Artykuły

https://doi.org/10.21697/zp.2025.25.3.09

Abstract

Bullying jest terminem szeroko stosowanym w psychologii, głównie w odniesieniu do przemocy rówieśniczej wśród dzieci i młodzieży. Choć czyny definiowane w literaturze psychologicznej jako przejawy bullyingu są penalizowane przez polskie prawo, brak jest legalnej definicji tego pojęcia. Artykuł koncentruje się na analizie zachowań interpretowanych w orzecznictwie polskich sądów jako uporczywe nękanie w kontekście art. 190a k.k. i w odniesieniu do dzieci w wieku szkolnym, co wymaga podejścia interdyscyplinarnego, zarówno w odniesieniu do różnych dziedzin nauki (prawa i psychologii), jak i różnych gałęzi samego prawa. O ile czyny definiowane jako bullying penalizowane są przepisami polskiego Kodeksu karnego, to w przypadku ich zastosowania do osób małoletnich prawo do odszkodowania za te czyny mieści się już w zakresie prawa cywilnego i podlega zasadom przypisania odpowiedzialności i winy w polskim prawie cywilnym. Prawno-psychologiczna analiza zjawiska bullyingu w Polsce potwierdza, że rodzice i placówki edukacyjne ponoszą ogromną odpowiedzialność za kształtowanie charakteru i nauczanie prawidłowych zachowań społecznych, a także za dokonywanie natychmiastowych reakcji w celu ochrony i wsparcia ofiar nękania szkolnego.

Keywords:

bullying, prawo cywilne, prawo karne, psychologia, dzieci, młodzież

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Lubelska-Sazanów, M. (2025). Kiedy czujesz się bezwartościowy – prawne i psychologiczne aspekty doświadczania zjawiska bullyingu wśród dzieci i młodzieży z perspektywy Artykułu 190a Polskiego Kodeksu Karnego. Zeszyty Prawnicze, 25(3), 221–242. https://doi.org/10.21697/zp.2025.25.3.09

Cited by / Share

References

Alavi N. et al, Relationship between Bullying and Suicidal Behaviour in Youth presenting to the Emergency Department, «Journal of the Canadian Academy of Child and Adolescent Psychiatry» 26.2/2017, pp. 70-77.
Google Scholar

Bieniek G., Art. 427 [in:] Komentarz do Kodeksu cywilnego, ed. G. Bieniek, Warszawa 2011.
Google Scholar

Bieniek G., Gudowski J., Art. 427, [in:] Kodeks cywilny. Komentarz online, ed. J. Gudowski, III, Warszawa 2013.
Google Scholar

Chen L., Inﬂuence of music on the hearing and mental health of adolescents and countermeasures, «Frontiers in Neuroscience» 17/2023.
Google Scholar

Czachórski W., Art. 427, [in:] System Prawa Cywilnego, III.1, Wrocław 1981.
Google Scholar

Długoszewska-Kruk I., Art 427, KC [in:] Kodeks cywilny. Komentarz, M. Załucki, Warszawa 2024.
Google Scholar

Dubis W., Art. 427, [in:] Kodeks cywilny. Komentarz, ed. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2016.
Google Scholar

Harger B., You Say Bully, I Say Bullied: School Culture and Defnitions of Bullying in Two Elementary Schools, [in:] Education and Youth Today [Sociological Studies of Children and Youth, XX], Y. Besen-Cassino, Leeds 2016, pp. 91-121.
Google Scholar

Kaczan R., Rycielski P., Wójcik M., Ciszek P., Rzeńca K., Innowacyjny system zapobiegania przemocy szkolnej RESQL – doświadczenia z wdrożeń ogólnopolskich, «Przegląd Psychologiczny» 64.2/2021, pp. 25-33.
Google Scholar

Konarska-Wrzosek V., Art 1, [in:] Wspieranie i resocjalizacja nieletnich. Komentarz online, P. Górecki, P. Kobes, V. Konarska-Wrzosek, Warszawa 2023.
Google Scholar

Konarska-Wrzosek V., Prawny system postępowania z nieletnimi w Polsce, Warszawa 2013.
Google Scholar

Mazur J., Małkowska-Szkutnik A., Dzielska A., Tabak I., Polska wersja kwestionariuszy do badania jakości życia związanej ze zdrowiem dzieci i młodzieży (KIDSCREEN), Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2008.
Google Scholar

Mishna F., Scarcello I., Pepler D., Wiener J., Teachers’ understanding of bullying. «Canadian Journal of Education/Revue canadienne de l’éducation» 28(4)/2005, pp. 718-738.
Google Scholar

Mróz J.T., Wójcik M., Pyżalski J., Bullying – prześladowanie rówieśnicze. Prawdy i mity na temat zjawiska, «Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka» 4/2022, pp. 34-85.
Google Scholar

Najwyższa Izba Kontroli, Psychiatria dziecięca do poprawy (September 2024), https://www.nik.gov.pl/najnowsze-informacje-o-wynikach-kontroli/psychiatria-dziecieca.html
Google Scholar

Olejniczak A., Art. 427 [in:]Kodeks cywilny. Komentarz, ed. A. Kidyba, III, «Lex».
Google Scholar

Olweus D., Aggression and peer acceptance in adolescent boys: two short-term longitudinal studies of ratings, «Child development» 48/1978, pp. 1301-1313.
Google Scholar

Olweus D., Bullying prevention program: Schoolwide guide. Center City: Hazelden Information & Educational Services, 2007.
Google Scholar

Puzio M., ‘Share of people aﬀected by bullying in Poland 2020, by generation’, Statista, 2 December 2022, https://www.statista.com/statistics/1218307/poland-people-aﬀected-by-bullying-by-generation/
Google Scholar

Safjan M., Art. 427, [in:] Kodeks cywilny. Komentarz do artykułów 1-449, «Legalis», ed. K. Pietrzykowski, I, Warszawa 2015.
Google Scholar

Śmieja A., Art. 427, [in:] System Prawa Prywatnego, ed. A. Olejniczak, VI, Warszawa 2014.
Google Scholar

Stauffer S. Heath M.A., Coyne S., Ferrin S., High school teachers’ perceptions of cyberbullying prevention and intervention strategies. «Psychology in the Schools» 49(4)/2012, pp. 352-367.
Google Scholar

Sylwestrzak A., Art 87, [in:] Komentarz do wybranych przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, «Lex».
Google Scholar

Thornberg R., School bullying as a collective action: Stigma processes and identity struggling. «Children & Society» 29(4)/ 2015, pp. 310-320.
Google Scholar

Whitted K.S., Dupper D.R., Best Practices for Preventing or Reducing Bullying in Schools, «Children & Schools» 27.3/2005, pp. 167-175.
Google Scholar

Wicherek P., Art. 87, [in:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz aktualizowany, M. Fras, M. Habdas, «Lex».
Google Scholar

Wójcik M., Thornberg R., Flak W., Leśniewski J., Downward spiral of bullying: Victimization timeline from former victims’ perspective. «Journal of Interpersonal Violence» 37(13-14)/2022.
Google Scholar

Yang T., Guo L., Hong F., Wang Z., Yu Y., Lu C., Association Between Bullying and Suicidal Behavior Among Chinese Adolescents: An Analysis of Gender Differences, «Psychology Research and Behavior Management» 13/2020, pp. 89-96.
Google Scholar

Yen C., Liu T., Yang P., Hu H., Risk and protective factors of suicidal ideation and attempt among adolescents with diﬀerent types of school bullying involvement, «Archives of Suicide Research: ofcial Journal of the International Academy for Suicide Research» 19.4/2015, pp. 435-452
Google Scholar