The Adversarial Principle in Non-litigious Proceedings: a Contribution to the Discussion
Summary
The adversarial principle has been applicable in Polish non-litigious proceedings since 1964, when the provisions for litigious and non-litigious proceedings in Polish civil law were integrated in one civil code, and later when its procedural law was fundamentally revised and amended. Prior to this change, the applicable provisions were defined in the 1945 Code for non-litigious proceedings, which did not admit the adversary system, viz. the principle that the parties to proceedings collect evidence and produce witnesses, while the court merely assists and supervises. There are only two situations in which under current Polish civil law the inquisitorial system may supersede the adversary ststem. The two exceptions are: 1) when ex officio proceedings may be initiated on the grounds of a legislative act; and 2) when it is in the public interest to initiate an ex officio inquiry.
Download files
Citation rules
Cited by / Share
References
Amielańczyk K., U podstaw prawa prywatnego: „Rzymski proces cywilny” i jego zasady (Uwagi na marginesie nowego podręcznika prawa rzymskiego W. Dajczaka, T. Giaro i F. Longchampsa de Bérier), «Gdańskie Studia Prawnicze»
Google Scholar
/2010, s. 157-175
Google Scholar
Amielańczyk K., Zasada skargowości i zakaz orzekania ponad żądanie stron
Google Scholar
w procesie rzymskim, «Gdańskie Studia Prawnicze» 33/2015, s. 33-46
Google Scholar
Berutowicz W., O pojęciu naczelnych zasad postępowania cywilnego, «Studia
Google Scholar
Cywilistyczne» 1975, s. 27-40
Google Scholar
Broniewicz W., Glosa [do wyroku Sądu Najwyższego z 12 grudnia 2000 r., V
Google Scholar
CKN 175/00], «Orzecznictwo Sądów Polskich» 7-8/2001, s. 397-398
Google Scholar
Broniewicz W., Zasada kontradyktoryjności procesu cywilnego w poglądach
Google Scholar
nauki polskiej (1880-1980) [w:] Studia z prawa postępowania cywilnego.
Google Scholar
Księga pamiątkowa ku czci Zbigniewa Resicha, red. M. Jędrzejewska,
Google Scholar
T. Ereciński, Warszawa 1985, s. 39-53.
Google Scholar
Broniewicz W., Marciniak A., Kunicki I., Postępowanie cywilne w zarysie11,
Google Scholar
Warszawa 2014
Google Scholar
Dajczak W., Giaro T., Longchamps de Bérier F., Prawo rzymskie. U podstaw
Google Scholar
prawa prywatnego2, Warszawa 2014
Google Scholar
Dobrzański B., Scalenie postępowania spornego z niespornym w projekcie
Google Scholar
kodeksu postępowania cywilnego, «Państwo i Prawo» 15.7/1960, s. 41-46
Google Scholar
Dolecki H., Ciężar dowodu w polskim procesie cywilnym, Warszawa 1998
Google Scholar
Gapska E., Studzińska J., Postępowanie nieprocesowe, Warszawa 2015
Google Scholar
Górski A., Dopuszczenie dowodu z urzędu a zarzucalność procesowa tej czynności sądu cywilnego, «Palestra» 46.11-12/2001, s. 43-47
Google Scholar
Gudowski J., O kilku naczelnych zasadach procesu cywilnego – wczoraj, dziś,
Google Scholar
jutro, [w:] Prawo prywatne czasu przemian. Księga pamiątkowa dedykowana
Google Scholar
Profesorowi Stanisławowi Sołtysińskiemu, red. A. Nowicka, Poznań 2005,
Google Scholar
s. 1015-1033
Google Scholar
Jakubecki A., Glosa [do wyroku Sądu Najwyższego z 26 stycznia 2006 r. II CSK
Google Scholar
/05], «Orzecznictwo Sądów Polskich» 3/2007, s. 187-191
Google Scholar
Jakubecki A., Kontradyktoryjność a poznanie prawdy w procesie cywilnym
Google Scholar
w świetle zmian kodeksu postępowania cywilnego, «Przegląd Sądowy»
Google Scholar
/1998, s. 63-85
Google Scholar
Jakubecki A., Naczelne zasady postępowania cywilnego w świetle nowelizacji
Google Scholar
kodeksu postępowania cywilnego, [w:] Czterdziestolecie kodeksu postępowania cywilnego. Zjazd katedr postępowania cywilnego w Zakopanem, Kraków 2006, s. 349-370
Google Scholar
Jędrzejewska M., Ogólne zagadnienia postępowania nieprocesowego w świetle praktyki sądowej i doktryny, «Zeszyty Naukowe Instytutu Badania Prawa Sądowego» 1987, s. 97-110
Google Scholar
Jodłowski J., Zasady naczelne socjalistycznego postępowania cywilnego, w:
Google Scholar
Wstęp do systemu prawa procesowego cywilnego, red. J. Jodłowski, Wrocław-
Google Scholar
-Warszawa 1974, s. 47-123
Google Scholar
Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz2, I, red. Z. Resich, W. Siedlecki,
Google Scholar
Warszawa 1975
Google Scholar
Kodeks postępowania niespornego z orzecznictwem okresu powojennego. Część ogólna oraz przepisy szczegółowe i związkowe, oprac. K. Lipiński, J. Pietrzykowski, Warszawa 1959
Google Scholar
Korzan K., Postępowanie nieprocesowe. Część ogólna, Katowice 1983
Google Scholar
Korzan K., Postępowanie nieprocesowe2, Warszawa 1997
Google Scholar
Korzan K., Teoretyczne podstawy wyodrębniania postępowania nieprocesowego z sądowego postępowania cywilnego, [w:] Zbiór rozpraw z zakresu postępowania cywilnego. Profesorowi Włodzimierzowi Berutowiczowi w 40-lecie pracy naukowej, Wrocław 1990 («Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo» 170/1990), s. 63-78
Google Scholar
Krajewski J., Postępowanie nieprocesowe, Toruń 1973
Google Scholar
Krajewski J., Stosunek procesu do postępowania nieprocesowego, «Zeszyty
Google Scholar
Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Prawo» 7/1967,
Google Scholar
s. 19-42.
Google Scholar
Kupiszewski H., Prawo rzymskie a współczesność, Warszawa 1988
Google Scholar
Lapierre J., Prawo sądu do instruowania procesu z urzędu według kodeksu postępowania cywilnego na tle prawnoporównawczym, [w:] ‘Symbolae Vitoldo
Google Scholar
Broniewicz dedicatae’. Księga pamiątkowa ku czci Witolda Broniewicza, red.
Google Scholar
A. Marciniak, Łódź 1998, s. 195-204
Google Scholar
Litauer J.J., Kodeks postępowania cywilnego. Księga I. Część ogólna oraz przepisy szczegółowe jednolitego postępowania niespornego, Łódź 1946
Google Scholar
Litewski W., Podstawowe wartości prawa rzymskiego, Kraków 2001
Google Scholar
Lityński A., Spór o postępowanie niesporne (1945-1964), «Miscellanea Historico-Iuridica» 1/2003, s. 53-64
Google Scholar
Lubiński K., Istota i charakter prawny działalności sądu w postępowaniu nieprocesowym, Toruń 1985
Google Scholar
Lubiński K., Jurysdykcja nieprocesowa w prawie rzymskim a współczesne postępowanie nieprocesowe, [w:] ‘Honeste vivere’… Księga pamiątkowa ku
Google Scholar
czci Profesora Władysława Bojarskiego, red. E. Gajda, A. Sokala, Toruń
Google Scholar
, s. 119-132
Google Scholar
Lubiński K., Uwagi o terminie „postępowanie nieprocesowe”, «Państwo i Prawo» 41.2/1986, s. 79-89
Google Scholar
Madaj S., Postępowanie nieprocesowe w sprawach małżeńskich, Warszawa 1978
Google Scholar
Malczyk-Herdzina M., Dopuszczalność dowodu z urzędu w procesie cywilnym, «Przegląd Sądowy» 26/2000, s. 59-64
Google Scholar
Manowska M., Zasada prawdy materialnej w świetle nowelizacji Kodeksu
Google Scholar
postępowania cywilnego, «Prawo Spółek» 12/1999, s. 49-55
Google Scholar
Markiewicz K., Zasady orzekania w postępowaniu nieprocesowym, Warszawa
Google Scholar
Mądrzak H., O pojmowaniu naczelnych zasad postępowania cywilnego, w:
Google Scholar
Proces i prawo. Rozprawy prawnicze, red. E. Łętowska, Wrocław-Warszawa
Google Scholar
, s. 387-401
Google Scholar
Miączyński A., Ochrona praw jednostki w postępowaniu nieprocesowym,
Google Scholar
«Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego» 1979, Prace Prawnicze
Google Scholar
, s. 37-68
Google Scholar
Miączyński A., Skuteczność orzeczeń w postępowaniu cywilnym, «Zeszyty
Google Scholar
Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Prawnicze» 67/1974
Google Scholar
Miączyński A., Specyfika postępowania nieprocesowego, [w:] Proces i prawo.
Google Scholar
Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Jerzego Jodłowskiego, red. E. Łętowska, Wrocław-Warszawa 1989, s. 403-419
Google Scholar
Misiuk T., Problemy integracyjne postępowania działowego, «Palestra»
Google Scholar
10/1973, s. 41-55
Google Scholar
Misztal-Konecka J., Inicjatywa dowodowa uczestników postępowania
Google Scholar
o stwierdzenie nabycia spadku a obowiązek działania sądu z urzędu, [w:]
Google Scholar
Role uczestników postępowań sądowych – wczoraj, dziś i jutro, red. D. Gil,
Google Scholar
E. Kruk, II, Lublin 2015, s. 35-52
Google Scholar
Misztal-Konecka J., The non-litigious proceedings in Polish Law and Roman
Google Scholar
‘iurisdictio voluntaria’ (w druku)
Google Scholar
Napiórkowski A., Postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku, «Nowe Prawo»
Google Scholar
/1969, s. 736-752
Google Scholar
Piasecki K., Postępowanie sporne rozpoznawcze w sprawach cywilnych3, Warszawa 2011
Google Scholar
Piekarski M., Stosunek postępowania niespornego do sporego, «Przegląd Notarialny» 3-4/1949, s. 269-290
Google Scholar
Pietrzkowski H., Prawo do rzetelnego procesu w świetle zmienionej procedury
Google Scholar
cywilnej, «Przegląd Sądowy» 10/2005, s. 37-54
Google Scholar
Pietrzykowski T., Wojciechowski B., Równość, prawda i sprawiedliwość
Google Scholar
w procesie cywilnym. Rozważania na tle nowelizacji k.p.c., «Palestra» 49.9-
Google Scholar
/2004, s. 11-24
Google Scholar
Pogonowski P., Znaczenie rzymskich paremii procesowych dla współczesnej
Google Scholar
procedury cywilnej, [w:] Starożytne kodyfikacje prawa, red. A. Dębiński,
Google Scholar
Lublin 2000, s. 187-198
Google Scholar
Resich Z., Istota procesu cywilnego, Warszawa 1985
Google Scholar
Resich Z., Na marginesie wytycznych Sądu Najwyższego do art. 236 k.p.c.,
Google Scholar
«Nowe Prawo» 5-6/1954, s. 28-37
Google Scholar
Resich Z., Trzeci etap reformy prawa procesowego cywilnego, w: Współczesne
Google Scholar
tendencje rozwoju procedury cywilne w Europie, red. E. Warzocha, Warszawa 1990, s. 4-25
Google Scholar
Resich Z., Zasada dyspozycyjności i kontradyktoryjności w procesie cywilnym
Google Scholar
PRL, «Państwo i Prawo» 12.7-8/1957, 56-69
Google Scholar
Rylski P., Działanie sądu z urzędu a podstawa faktyczna wyroku cywilnego,
Google Scholar
Warszawa 2009
Google Scholar
Sawczuk M., O celach i funkcjach postępowania cywilnego procesowego i nieprocesowego (niespornego), [w:] ‘Symbolae Vitoldo Broniewicz dedicatae’.
Google Scholar
Księga pamiątkowa ku czci Witolda Broniewicza, red. A. Marciniak, Łódź
Google Scholar
, s. 313-329
Google Scholar
Sawczuk M., Problem aktywności stron (‘vigilantibus iura scripta sunt’) w postępowaniu cywilnym, «Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego,
Google Scholar
Prace Prawnicze. Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej»1/1974, s. 115-128
Google Scholar
Siedlecki W., Stosunek postępowania spornego do niespornego, «Państwo
Google Scholar
i Prawo» 4.2/1949, s. 26-32
Google Scholar
Siedlecki W., Zasada kontradyktoryjności (sporności) czy zasada współdziałania podmiotów postępowania cywilnego? «Państwo i Prawo» 30.6/1975, s. 63-75
Google Scholar
Siedlecki W., Zasady naczelne postępowania cywilnego w świetle przepisów nowego kodeksu postępowania cywilnego, «Studia Cywilistyczne» 1966, s. 3-43
Google Scholar
Siedlecki W., Zasady wymiaru sprawiedliwości i naczelne zasady procesu
Google Scholar
cywilnego w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego, «Zeszyty Naukowe
Google Scholar
Instytutu Badania Prawa Sądowego» 10/1978, s. 34-60
Google Scholar
Siedlecki W., Świeboda Z., Postępowanie nieprocesowe, Warszawa 2001
Google Scholar
Sporek F., Stępień-Sporek A., Możliwość dopuszczenia przez sąd dowodu
Google Scholar
z urzędu, «Gdańskie Studia Prawnicze. Przegląd Orzecznictwa» 2/2007,
Google Scholar
s. 81-89.
Google Scholar
Stawarska-Rippel A., Nowe drogi procesu cywilnego. Rozważania na tle problemu ciągłości prawnej pomiędzy Drugą Rzecząpospolitą a Polską Ludową, «Z Dziejów Prawa» 6/2005, s. 155-166
Google Scholar
Stempniak A., Postępowanie o dział spadku2, Warszawa 2010
Google Scholar
Sychowicz M., Podstawy przekazania spraw cywilnych do trybu nieprocesowego, «Nowe Prawo» 10/1969, s. 1522-1531
Google Scholar
Szymura M., Jamroży R., Kontradyktoryjność i prawda w procesie cywilnym,
Google Scholar
«Palestra» 565-6/2011, s. 32-38
Google Scholar
Świderska A., Zasada kontradyktoryjności w postępowaniu nieprocesowym
Google Scholar
(na gruncie kodeksu postępowania cywilnego), «Prawo. Administracja. Zarządzanie» 2/1992, s. 395-425
Google Scholar
Uliasz M., Kontradyktoryjne czy inkwizycyjne postępowanie w sprawach o podział majątku wspólnego? «Przegląd Sądowy» 6/2010, s. 41-61
Google Scholar
Waligórski M., Polskie prawo procesowe w świetle zasady kontradyktoryjności,
Google Scholar
«Studia Cywilistyczne» 1963, s. 4-70
Google Scholar
Waśkowski E., Podręcznik procesu cywilnego. 1: Ustrój sądów cywilnych. 2:
Google Scholar
Postępowanie sporne, Wilno 1932
Google Scholar
Waśkowski E., Zasady procesu cywilnego (z powodu projektu polskiej procedury cywilnej), «Rocznik Prawniczy Wileński» 1930, s. 265-381
Google Scholar
Weitz K., System prekluzji a dopuszczenie dowodu przez sąd z urzędu, «Palestra» 53.1-2/2008, s. 253-257
Google Scholar
Zieliński A., Postępowanie o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności
Google Scholar
majątkowej małżeńskiej, Warszawa 1992.
Google Scholar