Ennius o ‘manum conserere’ według ‘Noctes Atticae’ Aulusa Gelliusa

Jan Zabłocki

doi:10.21697/zp.2020.20.4.08

Opublikowane: 2020-12-15

Tom 20 Nr 4 (2020)

Ennius o ‘manum conserere’ według ‘Noctes Atticae’ Aulusa Gelliusa

Jan Zabłocki

Zeszyty Prawnicze

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/zp.2020.20.4.08

Abstrakt

Pewne wyrażenia prawne, znane niegdyś ogólnie, z czasem stają się niezrozumiałe. Ciekawym przykładem tego jest sformułowanie ex iure manum consertum omawiane przez antykwarystę. Aulus Gellius zapytał Sulpiciusa Apollinarisa słynnego wówczas znawcę literatury co oznaczają słowa ex iure manum consertum. Ten w odrzekł mu, że jest znawcą literatury a nie prawa, a tego sformułowania nie ma na kartach Annales. Kiedy jednak Gellius wyrecytował tę frazę z dzieła Enniusa, Supicius Apollinaris skonstatował, że Ennnius zaczerpnął je od jakiegoś jurysty i odesłał Gelliusa do jurystów i ich dzieł. Gellius po zbadaniu sprawy doszedł do wniosku, że, jeśli toczył się spór (in iure) o jakąś rzecz (de re) znajdującą się (in re praesenti) przed pretorem, czy to o grunt, czy o coś innego, trzymając tę rzecz w ręku (in iure manum consererent), dokonywano jej windykacji w uroczystych słowach. Z czasem, po rozszerzeniu granic państwa, pretorzy nadmiernie zajęci w sprawach dotyczących windykacji udawali się niechętnie daleko położonych spornych rzeczy. Zatem, za milczącym przyzwoleniem (tacito consensu), wbrew Ustawie XII Tablic zezwolili, aby toczący spór udawali się na grunt, o który toczył się spór, i przynosili grudkę jakąś z niego, jakby całą ziemię przed pretora na sąd (in ius) i przy pomocy tej grudki (ex iure manum consertum), tak jakby na całym gruncie dokonywali windykacji.

Słowa kluczowe:

Noce Attyckie; Aulus Gellius; Ennius; actio in rem; rei vindicatio, Ennius; ex iure manum consertum.

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Zabłocki, J. (2020). Ennius o ‘manum conserere’ według ‘Noctes Atticae’ Aulusa Gelliusa. Zeszyty Prawnicze, 20(4), 165–174. https://doi.org/10.21697/zp.2020.20.4.08

Cited by / Share

Bibliografia

Ameling W., Aulus Gellius in Athen, «Hermes. Zeitschrift für Klassische Philologie» 112/1984, s. 484-490.
Google Scholar

Astarita M.L., Note di cronologia gelliana, «Orpheus. Rivista di Umanistà Classica e Cristiana» n.s. 5/1984, s. 422-433.
Google Scholar

Baldwin B., Studies in Aulus Gellius, Lawrence 1975.
Google Scholar

Dirksen H.E., Die Auszüge aus Schriften der römischen Rechtsgelehrten in den ‘Noctes Atticae’ des ‘A. Gellius’, [w:] Hinterlassene Schriften, I, Leipzig 1871, Nachdruck 1973, s. 21-63.
Google Scholar

Franchini L., ‘Manum conserere’ e tacito consenso, http://dirittoestoria.it./4/Contributi/Franchini-Manum-conserere-tacito.consensu.htm (dostęp 12 października 2020 r.).
Google Scholar

Guarino A., Il processo privato nelle ‘XII Tabulae’, [w:] Pagine di diritto romano, IV, Napoli 1994, s. 105-108.
Google Scholar

Holford-Strevens L., Aulus Gellius, An Antonine Scholar and his Achievement2, Oxford 2005.
Google Scholar

Holford-Strevens L., Towards a Chronology of Aulus Gellius, «Latomus. Revue d’Etudes Latines» 36/1977, s. 93-109.
Google Scholar

Hosius C., s.v. Gellius, Nr 2, «RE» 7.1/1910, szp. 992-994.
Google Scholar

Kaser M., Hackl K., Das römische Zivilprozessrecht2, München 1996.
Google Scholar

Levy-Bruhl H., La ‘manus consertio’, «Iura» 4/1953, s. 163-173.
Google Scholar

Notari T., ‘Verba carminis ‒ On a Cardinal Point of Archaic Roman Law, «Acta Juridica Hungarica» 49.2/2008, s. 203-220.
Google Scholar

Nörr D., Der Jurist im Kreis der Intellektuellen: Mitspieler oder Aussenseiter (Gellius, ‘Noctes Aticae’ 16 10), [w:] Festschrif Kaser, München 1976, s. 59 i n.
Google Scholar

Platschek J., ‘Ex iure manum conserere’: Zur symbolischen Gewalt im frühen römischen eigentumspprozess, «Tijdschrif voor Rechtsgeschiedenis» 74.3-4/2006, s. 245-260.
Google Scholar

Ruxer M.S., Z ateńskich wspomnień uniwersyteckich Aulusa Gelliusa, Poznań 1934.
Google Scholar

Schanz M., Hosius C., Krüger P., Geschichte der römischen Literatur bis zum Gesetzgebungswerk des Kaisers Justinian3, III, Nachdruck München 1959.
Google Scholar

Santoro R., ‘Manu(m) conserere’, «Annali Università di Palermo» 32/1971, s. 513-589.
Google Scholar

Schettino M.T., Questioni di biografa gelliana, «Giornale Filologico Ferrarese» 8.3/1985, s. 75-87.
Google Scholar

Zabłocki J., Aulus Gellius jako sędzia, Cui bono? Księga jubileuszowa Profesor Anny Pikulskiej-Radomskiej, red. Ł.J. Korporowicz, D. Skrzywanek-Jaworska, Łódź 2020, s. 00-000.
Google Scholar

Zabłocki J., Procedural Guarantees of the Defendant, [w:] Scripta Gelliana, Warszawa 2020, s. 175-187.
Google Scholar

Zabłocki J., The Intellectual Background of Aulus Gellius, [w:] Scripta Gelliana, Warszawa 2020, s. 13-43.
Google Scholar