RÓŻNICE W POSTRZEGANIU PRAWA I PRAWORZĄDNOŚCI NA POLSKIEJ WSI I W POLSKIM MIEŚCIE NA PRZYKŁADZIE POWIEŚCI KRYMINALNYCH KATARZYNY PUZYŃSKIEJ I REMIGIUSZA MROZA

Fryderyk Zoll

doi:10.21697/zp.2023.23.1.08

Opublikowane: 2023-05-06

Tom 23 Nr 1 (2023)

RÓŻNICE W POSTRZEGANIU PRAWA I PRAWORZĄDNOŚCI NA POLSKIEJ WSI I W POLSKIM MIEŚCIE NA PRZYKŁADZIE POWIEŚCI KRYMINALNYCH KATARZYNY PUZYŃSKIEJ I REMIGIUSZA MROZA

Fryderyk Stanisław Zoll

Zeszyty Prawnicze

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/zp.2023.23.1.08

Abstrakt

Artykuł ten wpisuje się w badania dotyczące ruchu „Prawo i literatura”, który dopiero od stosunkowo niedawna toruje sobie drogę w europejskiej, a zwłaszcza polskiej doktrynie. W pracy, z założenia interdyscyplinarnej, poruszone są wątki pozwalające prawnikom dostrzec wartość literatury, w tym popularnej, dla kształtowania się świadomości prawnej społeczeństwa, literaturoznawcom zaś nie tylko docenić popularną literaturę kryminalną, jako wartościowy przedmiot badań, lecz także zauważyć bliskie więzi, jakie ten gatunek może zbudować z doktryną prawa. W artykule analizie poddane zostały dwie niezwykle w Polsce popularne książki z gatunku kryminału: Kasacja Remigiusza Mroza oraz Motylek Katarzyny Puzyńskiej. Posłużyły one jako punkt dla szerszych rozważań dotyczących kształtowania się nastrojów politycznych i świadomości prawnej w Polsce. Jako oś porównania służy zestawienie ze sobą przestrzeni stanowiących miejsce akcji omawianych powieści, w tym wypadku dużego miasta oraz wsi. Najpierw ustalone zostaje powiązanie zawartych w tych fikcyjnych powieściach przestrzeni z rzeczywistością, co stanowi podstawę dalszego zestawienia opisów z powieści z mechanizmami świata rzeczywistego. Konkluzje przedstawionych badań wskazują, że literackie opisy, jak i specyficzne cechy literatury kryminalnej pozwalają na przedstawienie wartościowego komentarza społecznego.

Słowa kluczowe:

prawo;, literatura;, literatura kryminalna;, interdyscyplinarność;, socjologia prawa.

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Zoll, F. (2023). RÓŻNICE W POSTRZEGANIU PRAWA I PRAWORZĄDNOŚCI NA POLSKIEJ WSI I W POLSKIM MIEŚCIE NA PRZYKŁADZIE POWIEŚCI KRYMINALNYCH KATARZYNY PUZYŃSKIEJ I REMIGIUSZA MROZA. Zeszyty Prawnicze, 23(1), 185–216. https://doi.org/10.21697/zp.2023.23.1.08

Cited by / Share

Bibliografia

Aristodemou M., The Introduction Didn’t Do It, [w:] Crime Fiction and the Law, red. M. Aristodemou, F. Macmillan, P. Tuitt, London 2017. DOI: https://doi.org/10.4324/9781315745220
Google Scholar

Bańczyk W., „Miękkie prawo, ale prawo”, czyli o obowiązku przestrzegania soft law, «Internetowy Przegląd Prawniczy» 1/2016. https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/47739
Google Scholar

Barańczak S., Poetyka polskiej powieści kryminalnej, «Teksty: Teoria Literatury, Krytyka, Interpretacja» 6.12/1973, s. 62-82.
Google Scholar

Brzostek D., Analiza tekstu, interpretacja zbrodni. O wartościach poznawczych fikcji detektywistycznej, [w:] Kryminał – gatunek poważ(a)ny?, red. T. Dalasiński, T.S. Markiewka, Poznań 2013, s. 39-48.
Google Scholar

Burchardt D., The Functions of Law and their Challenges: The Diﬀerentiated Functionality of International Law, «German Law Journal» 20/2019, s. 409-429. DOI: https://doi.org/10.1017/glj.2019.29
Google Scholar

Burszta W.J., Kryminał, żywioł i forma (wstęp), [w:] Kryminał – gatunek poważ(a)ny?, red. T. Dalasiński, T.S. Markiewka, Poznań 2013, s. 11-15.
Google Scholar

Caillois R., Powieść kryminalna, czyli jak intelekt opuszcza świat, aby oddać się li tylko grze, i jak społeczeństwo wprowadza z powrotem swe problemy w igraszki umysłu, przeł. J. Błoński, [w:] Odpowiedzialność i styl, red. R. Caillois, Warszawa 1967, s. 000-000.
Google Scholar

Cegielski T., Detektyw w krainie cudów. Powieść kryminalna i narodziny nowoczesności (1841-1941), Warszawa 2018.
Google Scholar

Chłosta-Zielonka J., Zamiast powieści obyczajowej. Cechy współczesnej polskiej powieści sensacyjnej, «Media – Kultura – Komunikacja społeczna» 9/2013, s. 87-98.
Google Scholar

Czubaj M., Etnolog w Mieście Grzechu. Powieść kryminalna jako świadectwo antropologiczne, Gdańsk 2010.
Google Scholar

Dalasiński T., Markiewka T., Kryminał: przyjemność tekstu czy konieczność kultury? [w:] Kryminał – gatunek poważ(a)ny? I, red. T. Dalasiński, T. Markiewka, Poznań 2013, s. 9-10.
Google Scholar

Dulewicz J., Dobry kryminał, «Dydaktyka Polonistyczna» 6.15/2020, s. 133-140. DOI: https://doi.org/10.15584/dyd.pol.15.2020.8
Google Scholar

Górska W., Zbrodnia czytelnicza, zbrodnia autorska, [w:] Kryminał – gatunek poważ(a)ny?, red. T. Dalasiński, T.S. Markiewka, Poznań 2013, s. 96-109.
Google Scholar

Hall D., The Function of Literature, «Te Antioch Review» 3.1/1941, s. 389-397. DOI: https://doi.org/10.2307/4608846
Google Scholar

Izdebski H., Działanie prawa, [w:] Socjologia prawa. Główne problemy i postacie, red. A. Kojder, Z. Cywiński, Warszawa 2014, s. 78-79. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323514657.pp.77-80
Google Scholar

Kamień J., Prawo i literatura. O pewnym pomyśle metodologicznym, [w:] Prawo i literatura. Parerga, red. J. Kamień, J. Zajadło, K. Zeidler, Gdańsk 2019, s. 00-00.
Google Scholar

Kuisz J., Wąsowicz M. (red.), Prawo i literatura. Szkice drugie, Warszawa 2015.
Google Scholar

Kuisz J., O przyszłości ruchu prawo i literatura – zarys problematyki, [w:] Prawo i literatura. Szkice drugie, red. J. Kuisz, M. Wąsowicz, Warszawa 2017.
Google Scholar

Kurchkiyan M., Perceptions of Law and Social Order: A Cross-National Comparison of Collective Legal Consciousness, «Wisconsin International Law Journal» 29.2/2012, s. 369-370.
Google Scholar

Lasić S., Poetyka powieści kryminalnej. Próba analizy strukturalnej, tłum. M. Petryńska, Warszawa 1976.
Google Scholar

Luhmann N., Law As a Social System, «Northwestern University Law Review» 83.1&2/1988-1989, s. 136-150.
Google Scholar

Mirek J., O społecznej naturze i funkcji prawa. Analiza na przykładzie kryzysu wokół Trybunału Konstytucyjnego w Polsce z grudnia 2015 roku, «Czas Kultury» 4/2020, s. 45-50.
Google Scholar

Mrowczyk-Haerfield E., Badania literatury kryminalnej – propozycja, «Teksty Drugie» 6/1998, s. 87-98.
Google Scholar

Mróz R., Kasacja, Warszawa 2015.
Google Scholar

Puzyńska K., Motylek, Warszawa 2014.
Google Scholar

Robinson M., Collins to Grisham: A Brief History of the Legal Thriller, New York 1998.
Google Scholar

Scaggs J., Crime Fiction, London-New York 2005. DOI: https://doi.org/10.4324/9780203598535
Google Scholar

Schütz A., The rise of crime and the fading of law’s empire, [w:] Crime Fiction and the Law, red. M. Aristodemou, F. Macmillan, P. Tuitt, London 2017, s. 27-42.
Google Scholar

Sierakowski S., Polska wstępuje do Europy, Europa wstępuje do Polski, «Krytyka Polityczna – Polska dwóch prędkości?» 5/2004, s. 12-13.
Google Scholar

Szymanek J., Kontekst i znaczenie reformy sądownictwa w Polsce po 2015 r., raport The Warsaw Institute Review z 5 maja 2021 r.
Google Scholar

Tuitt P., Critique, crime fction and the no right answer thesis, [w:] Crime Fiction and the Law, red. M. Aristodemou, F. Macmillan, P. Tuitt, London 2017, s 15-27.
Google Scholar

Wałachowski K., Król S., Uciekające Metropolie. Ranking 100 największych polskich miast, «Klub Jagielloński – Raport» 9/2019.
Google Scholar

White T., Justice Denoted: The Legal thriller in American, British and Continental Courtroom Literature, London 2003.
Google Scholar

Wierzbicki K., Polska A, Polska B… dlaczego? «Nowy Dziennik» 10 września 2010, http://dziennik.com/archiwum/przeglad-polski/polska-a-polska-b-dlaczego/ (dostęp 25 sierpnia 2021 r.).
Google Scholar

Žižek S., Logika powieści detektywistycznej, «Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej» 81.3/1990, s. 253-283.
Google Scholar