‘DE PROLE AUGENDA’ METELLUSA MACEDOŃSKIEGO A AULUS GELLIUSZ (‘NOCTES ATTICAE’ 1,6) – TA SAMA CZY DWIE RÓŻNE MOWY?

Łukasz Schreiber

doi:10.21697/zp.2022.22.1.02

Opublikowane: 2022-03-31

Tom 22 Nr 1 (2022)

‘DE PROLE AUGENDA’ METELLUSA MACEDOŃSKIEGO A AULUS GELLIUSZ (‘NOCTES ATTICAE’ 1,6) – TA SAMA CZY DWIE RÓŻNE MOWY?

Łukasz Schreiber

Zeszyty Prawnicze

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/zp.2022.22.1.02

Abstrakt

W artykule dokonano analizy tekstu Aulusa Gelliusza, który wspomina fragment mowy cenzora Kw. Metellusa Numidyjskiego (cos. 109) w przewrotny sposób chwalącej instytucję małżeństwa. Mowa ta, ze względu na liczne podobieństwa wynikające z nawiązań do mos maiorum i szeroko pojętej polityki prorodzinnej, zazwyczaj jest błędnie przypisywana Metellusowi Macedońskiemu. W niniejszym opracowaniu przedstawiono pogląd przeciwny oparty na analizie życiorysów polityków z rodu Metellusów.

Słowa kluczowe:

Aulus Gellius; Kw. Metellus Numidyjski; Metellus Macedoński; cenzor.

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Schreiber, Łukasz. (2022). ‘DE PROLE AUGENDA’ METELLUSA MACEDOŃSKIEGO A AULUS GELLIUSZ (‘NOCTES ATTICAE’ 1,6) – TA SAMA CZY DWIE RÓŻNE MOWY?. Zeszyty Prawnicze, 22(1), 25–40. https://doi.org/10.21697/zp.2022.22.1.02

Cited by / Share

Bibliografia

Alexander M.C., Trials in the Late Roman Republic, 149 BC to 50 BC, Toronto 1990.
Google Scholar

Aleksandrowicz T., Elita władzy a oratorstwo w schyłkowym okresie Rzeczypospolitej Rzymskiej, Katowice 1996.
Google Scholar

Badian E., Studies in Greek and Roman history, Oxford 1964.
Google Scholar

Badian E., The Death of Saturninus, «Chiron» 14/1984, s. 101-147.
Google Scholar

Badian E., Which Metellus? A Footnote to Professor Barchiesi’s Article, «American Journal of Ancient History» 13.2/1997, s. 106-112. DOI: https://doi.org/10.31826/9781463237592-002
Google Scholar

Barchiesi A., Speaking Volumes. Narrative and Intertext in Ovid and other Latin Poets, London 2001.
Google Scholar

Beness L., Hillard T., Another Voice Against the ‘Tyranny’ of Scipio Aemilianus in 129 B.C.?, «Zeitschrif für Alte Geschichte» 61.3/2012, s. 270-281. DOI: https://doi.org/10.25162/historia-2012-0015
Google Scholar

Berger A., Note on Gellius, N.A., I, 6, «Te American Journal of Philology» 67.4/1946, s. 320-328. DOI: https://doi.org/10.2307/290683
Google Scholar

Berdowski P., Pietas erga patriam: ideology and politics in Rome in the early first century BC. The evidence from coins and glandes inscriptae, [w:] Within the Circle of Ancient Ideas and Virtues Studies in Honour of Professor Maria Dzielska, ed. K. Twardowska, Kraków 2014, s. 143-159.
Google Scholar

Brennan T.C., The Praetorship in the Roman Republic, vol. I-II, Oxford 2000.
Google Scholar

Broughton T.R.S., The Magistrates of the Roman Republic, vol. I: 509 B.C.-100 B.C., New York 1951.
Google Scholar

Broughton T.R.S., The Magistrates of the Roman Republic, vol. III: Supplement, Atlanta 1986.
Google Scholar

Carney T.F., A Biography of C. Marius, Chicago 1961.
Google Scholar

Crook J.A., Law and life of Rome, New York 1967.
Google Scholar

Darab A., The Anecdotal Narration and Encyclopedic Thought of Pliny the Elders Naturalis Historia, Cambridge 2020.
Google Scholar

Dixon S., Te Roman Mother, London-Sydney 1988.
Google Scholar

Eckert A., Lucius Cornelius Sulla in der antiken Erinnerung, Berlin-Boston 2012.
Google Scholar

Engels D., Te Use of Historical Demography in Ancient History, «CQ» 34.2/1984, s. 386-393. DOI: https://doi.org/10.1017/S0009838800031013
Google Scholar

Evans R.J., Gaius Marius. A political Biography, Pretoria 1994.
Google Scholar

Ferland M., Vie de Quintus Caecilius Metellus Numidicus, diss. Quebec 1968.
Google Scholar

Frank R.I., Augustus’ Legislation on Marriage and Children, «California Studies in Classical Antiquity» 8/1975, s. 41-52. DOI: https://doi.org/10.2307/25010681
Google Scholar

Fündling J., Sulla, Darmstadt 2010.
Google Scholar

Grimal P., Miłość w starożytnym Rzymie, przeł. J.R. Kaczyński, Warszawa 2005.
Google Scholar

Gruen E.S., Roman Politics and the Criminal Courts 149–78 BC, Berkeley 1968. DOI: https://doi.org/10.4159/harvard.9780674284210
Google Scholar

Hillard T., Sulla’s Early Fortunes and his Reputation, «Antichthon» 25/1991, s. 63-71. DOI: https://doi.org/10.1017/S0066477400000629
Google Scholar

Holford-Strevens L., Aulus Gellius: An Antonine Scholar and his Achievement, Oxford 2003. DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199263196.001.0001
Google Scholar

Katz B.R., Studies on the Period of Cinna and Sulla, «L’Antiquité classique» 45.2/1976, s. 497-549. DOI: https://doi.org/10.3406/antiq.1976.1828
Google Scholar

Keaveney A., Sulla. Ostatni Republikanin, przeł. T. Ładoń, Oświęcim 2017.
Google Scholar

Larson J., Greek and Roman Sexualities, London 2012.
Google Scholar

Ładoń T., Caecilii Metelli i Sulla. Sojusznicy czy rywale?, «Roczniki Humanistyczne» 46.3/2018, s. 189-205. DOI: https://doi.org/10.18290/rh.2018.66.3-11
Google Scholar

McDonell M., The Speech of Numidicus at Gellius, N.A. 1.6, «The American Journal of Philology» 108.1/1987, s. 81-94. DOI: https://doi.org/10.2307/294915
Google Scholar

McDonell M., Roman manliness: virtus and the Roman Republic, Cambridge 2006.
Google Scholar

Morgan M.G., The Rise and Fall of the Caecilii Metelli, 284–46 B.C., Exeter 1961.
Google Scholar

Münzer F., Römische Adelsparteien und Adelsfamilien, Stuttgart 1920.
Google Scholar

Ooteghem J. van, Les Caecilii Metelli de la République, Bruxelles 1967.
Google Scholar

Reigadas Lavandero E., Censura y “res publica”: aportación constitucional y protagonismo politico, Madrid 2000.
Google Scholar

Rüpke J., Glock A., Fasti sacerdotum: Jahres- und Kollegienlisten, Stuttgart 2005.
Google Scholar

Sampson G.C., Rome, Blood and Politics: Reform, Murder and Popular Politics in the Late Republic 133-70 BC, Barnsley 2017.
Google Scholar

Schmähling E., Die Sittenaufsicht der Censoren. Ein Beitrag zur Sittengeschichte der Römischen Republik, Stuttgart 1938.
Google Scholar

Schreiber Ł., Sulla 138-78 p.n.e., Zabrze-Tarnowskie Góry 2013.
Google Scholar

Schreiber Ł., L. Cecyliusz Metellus Dalmatyński (cos. 119), «De re militari» 5/2020, s. 18-39.
Google Scholar

Schreiber Ł., Kilka uwag na temat cenzury Kwintusa Cecyliusza Metellusa Macedońskiego, «Zeszyty Prawnicze» 21.3/2021, s. 81-124. DOI: https://doi.org/10.21697/zp.2021.21.3.03
Google Scholar

Suder W., Kloto, Lachesis, Atropos. Studia społeczno-demograficzne i medyczne z historii Starożytnego Rzymu, Wrocław 1994.
Google Scholar

Suder W., ‘Census populi’. Demografa starożytnego Rzymu, Wrocław 2003.
Google Scholar

Suolahti J., The Roman Censors, Helsinki 1963.
Google Scholar

Syme R., Sallust, Berkeley-Los Angeles 1964. DOI: https://doi.org/10.1525/9780520929104
Google Scholar

Tarwacka A., Cenzorzy jako propagatorzy polityki prorodzinnej w starożytnym Rzymie, [w:] Przyszłość rodziny w UE. Doświadczenie różnych rozwiązań prawnych i podstawowe problemy współczesnych rodzin, Warszawa 2017.
Google Scholar

Tarwacka A., Słowa z mowy Metellusa Numidicusa, którą wygłosił w czasie cenzury do ludu, kiedy zachęcał do ożenku; oraz dlaczego tę mowę ganiono i jak – przeciwnie – była broniona Aulus Gellius, „Noce Attyckie” 1,6. Tekst – tłumaczenie – komentarz, «Zeszyty Prawnicze» 19.3/2019, s. 293-299. DOI: https://doi.org/10.21697/zp.2019.19.3.13
Google Scholar

Tarwacka A., Cenzor w sypialni. Urzędnicza kontrola moralności w życiu rodzinnym Rzymian okresu Republiki, Warszawa 2021.
Google Scholar

Treggiari S., Roman Marriage: Iusti Coniuges from the Time of Cicero to the Time of Ulpian, Oxford 1991.
Google Scholar

Ungern-Sternberg von J., Römische Studien. Geschichtsbewuftsein-Zeitalter der Gracchen Krise der Republik, München-Leipzig 2006. DOI: https://doi.org/10.1515/9783110938715
Google Scholar

Zabłocki J., Rodzina rzymska w świetle ‘Noctes Atticae’ Aulusa Gelliusa, [w:] Rodzina w społeczeństwach antycznych i wczesnym chrześcijaństwie. Literatura, prawo, epigrafka, sztuka, red. J. Jundziłł, Bydgoszcz 1995. DOI: https://doi.org/10.21697/pk.1995.38.3-4.09
Google Scholar

Zabłocki J., Rzymskie studia Aulusa Gelliusa, «Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo» 305/2008, s. 425-433.
Google Scholar

Zmeskal K., Adfnitas: die Verwandtschafen der senatorischen Führungsschicht der römischen Republik von 218-31 v. Chr., I, Passau 2009.
Google Scholar