‘SI TANTI SIT OPERA, QUANTI DAMNUM EST’. WKŁAD POLEGAJĄCY NA ŚWIADCZENIU PRACY A UTRATA MAJĄTKU WNIESIONEGO DO SPÓŁKI

Zuzanna Benincasa

doi:10.21697/zp.2019.19.1.02

Opublikowane: 2019-04-17

Tom 19 Nr 1 (2019)

‘SI TANTI SIT OPERA, QUANTI DAMNUM EST’. WKŁAD POLEGAJĄCY NA ŚWIADCZENIU PRACY A UTRATA MAJĄTKU WNIESIONEGO DO SPÓŁKI

Zuzanna Benincasa

Zeszyty Prawnicze

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/zp.2019.19.1.02

Abstrakt

Artykuł poświęcony jest zagadnieniu sytuacji wspólnika wnoszącego do spółki wkład polegający na opera w obliczu utraty majątku wniesionego do spółki przez pozostałych socii. Zagadnienie to w prawie rzymskim miało szczególne znaczenie w odniesieniu do spółek, w których wspólnicy nie tworzyli współwłasności określonego majątku, ale realizowali wspólny cel, oddając do dyspozycji spółki pieniądze, czy inne rzeczy określone gatunkowo lub indywidualnie. Jak wynika z analizowanych tekstów źródłowych, utrata takich wkładów, jeżeli nastąpiła podczas realizacji celu spółki, była uważana za stratę obciążającą wszystkich wspólników w proporcji do posiadanych przez nich udziałów. W takiej sytuacji wspólnik, który partycypował we wspólnym przedsięwzięciu jedynie w formie opera, mógł się znaleźć w niekomfortowej sytuacji, wymagającej od niego wyrównania pozostałym socii części poniesionej straty w kapitale. W szczególności problem ten dotyczył spółek, w których tylko jeden ze wspólników świadczył dla spółki pracę polegającą na inwestowaniu środków pochodzących od innych socii, ponieważ w obliczu utraty środków przeznaczonych na realizację spółki, wspólnik ten był na równi z pozostałymi obciążony taką stratą, nie otrzymując żadnego wynagrodzenia za świadczoną dla spółki pracę. Zdaniem autorki nie można więc wykluczyć, że propozycja Serviusa Sulpiciusa, by możliwe było w umowie spółki zwolnienie wspólnika świadczącego pracę w całości lub części od udziału w stratach, stanowiąca źródło kontrowersji nazywanej w tradycji literackiej magna quaestio, miała stanowić remedium na takie potraktowanie wkładu polegającego na świadczeniu pracy, postulując potraktowanie wnoszonej do spółki opera jako ekwiwalentu ekonomicznego wkładu określanego przez jurystów terminem pecunia.

Słowa kluczowe:

spółka, societas, magna quaestio, wkład wspólnika.

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Benincasa, Z. (2019). ‘SI TANTI SIT OPERA, QUANTI DAMNUM EST’. WKŁAD POLEGAJĄCY NA ŚWIADCZENIU PRACY A UTRATA MAJĄTKU WNIESIONEGO DO SPÓŁKI. Zeszyty Prawnicze, 19(1), 25–60. https://doi.org/10.21697/zp.2019.19.1.02

Cited by / Share

Bibliografia

Arangio-Ruiz V., La società in diritto romano, Napoli 1950.
Google Scholar

Belda-Mercado J., La responsabilidad del comodatario en el derecho romano, «Revista Electrónica de la Facultad de Derecho de la Universidad de Granada» (www.refdugr.com.).
Google Scholar

Benincasa Z., Kontrakt spółki jako alternatywna dla pożyczki morskiej forma prawna finansowania handlu morskiego, «Zeszyty Prawnicze» 10.2/2010, s. 62-89.
Google Scholar

Benincasa Z., Periculi pretium Prawne aspekty ryzyka związanego z podróżami morskimi (II w p n e /II w n e ), Warszawa 2011.
Google Scholar

Benincasa Z., Kontrowersje związane z ustaleniem przez osoby trzecie elementów przedmiotowo istotnych kontraktu konsensualnego w prawie rzymskim, «Studia Iuridica Lublinensia» 16/2011, s. 73-94.
Google Scholar

Blanch-Nougés J.M., Nuevas consideraciones acerca de Gai 3,149 y D. 17,2,29,2: ‘magna quaestio societatis’ y ‘societas leonina’ en derecho romano, «Revista General del Derecho Romano» 11/2008.
Google Scholar

Blanch-Nougés J.M., Reﬂexiones acerca de la ‘societas leonina’ en el Derecho Romano, «RIDA» 55/2008, s. 83-106.
Google Scholar

Bona F., Contributi alla storia della ‘societas universorum quae ex quaestu veniunt’ in diritto romano, [w:] Studi in onore di Giuseppe Grosso, I, Torino 1968, s. 383-461.
Google Scholar

Bona F., Studi sulla società consensuale in diritto romano, Milano 1973.
Google Scholar

Borges dos Santos Gomes de Araujo D., A dererminação das ‘partes lucri et damni’ no contrato de sociedade romano, «Revista da Faculdade de Direito (Universidade de São Paulo)» 97/2002, s. 35-59.
Google Scholar

Cerami P., Di Porto A., Petrucci A., Il diritto commerciale romano. Profilo storico, wyd. 2, Torino 2004.
Google Scholar

Cerami P., Impresa e ‘societas’ nei primi due secoli dell’impero, «AUPA» 52/2007-2008, s. 75-132.
Google Scholar

Cerami P., Riﬂessioni sul ‘diritto societario’ Fondamenti romani e simmetrie diacroniche, «Iura» 42/2014, s. 91-136.
Google Scholar

D’Arms J.H., Senators’ Involvement in Commerce in the Late Republic: Some Ciceronian Evidence, «Memoirs of the American Academy in Rome» 36/1980 (= Te Seaborne Commerce of Ancient Rome: Studies in Archeology and History, red. J.H. D’Arms, E.C. Kopf), s. 77-89.
Google Scholar

D’Arms J.H., Commerce and Social Standing in Ancient Rome, Cambridge-Massachusetts-London 1981.
Google Scholar

Del Chiaro E., Le contrat de société en droit privé romain sous la République et au temps des jurisconsultes classiques, Paris 1928.
Google Scholar

‘Digesta Iustiniani’. Digesta justyniańskie Tekst i przekład, III, red. T. Palmirski, Kraków 2014.
Google Scholar

Di Porto A., Impresa collettiva e schiavo ‘manager’ in Roma antica (II sec. a.C.-II sec. d.C.), Milano 1994.
Google Scholar

Di Porto A., Il diritto commerciale romano. Una ‘zona d’ombra’ nella storiografa romanistica e nelle riﬂessioni storico-comparative dei commercialisti, [w:] Nozione, formazione e interpretazione del diritto dall’età romana alle esperienze moderne. Ricerche dedicate al Professor Filippo Gallo, III, Napoli 1997, s. 418-452.
Google Scholar

Fuenteseca M., La magna quaestio societatis y otros problemas del contrato de sociedad romano, «Revista xuridica de Santiago de Compostela. Dereito» 7.1/1998, s. 35-65.
Google Scholar

Gaius Instytucje, tłum. C. Kunderewicz, Warszawa 1982, s. 319, 321.
Google Scholar

Gallo F., La dottrina di Proculo e quella di Paolo in materia di arbitraggio, [w:] Studi in onore di Giuseppe Grosso, III, Torino 1970, s. 480-542.
Google Scholar

Gandolfi G., ‘Damnum commune’, [w:] Studi in onore di Edoardo Volterra, III, Milano 1971, s. 526-543.
Google Scholar

Giaro T., Excusatio necessitatis nel diritto romano, Warszawa 1982.
Google Scholar

Guarino A., La società col leone, «Labeo» 18/1972, s. 72-77.
Google Scholar

Guarino A., ‘Societas consensu contracta’, Napoli 1972.
Google Scholar

Guarneri-Citati A., Conferimenti e quote sociali in diritto romano, «BIDR» 42/1934, s. 165-194.
Google Scholar

Harke J.D., ‘Societas’ als Geschäfsführung und das römische Obligationensystem, «TR» 73/2005, s. 43-66.
Google Scholar

Hernando Lera J., El contrado de sociedad La casuistica jurisprudencial clasica, Dykinson 1992.
Google Scholar

Hingst K.-M., Die ‘societas leonina’ in der europäischen Privatrechtsgeschichte. Der Weg vom Typenzwang zur Vertragsfreiheit am Beispiel der Geschichte der Löwengesellschaf vom römischen Recht bis in die Gegenwart, Berlin 2003.
Google Scholar

Horak F., ‘Rationes decidendi’. Entscheidungsbegründungen bei den älteren Römischen Juristen bis Labeo, I, Aalen 1969.
Google Scholar

Instytucje Justyniana, tłum. C. Kunderewicz, Warszawa 1986, s. 202-203.
Google Scholar

Kaser M., Neue Literatur zur ‘societas’, «SDHI» 41/75, s. 278-338.
Google Scholar

Meissel F.-S., rec. z: G. Santucci, Il socio d’opera in diritto romano Conferimenti e responsabilità, «ZSS» 117/2000, s. 554-567.
Google Scholar

Meissel F.-S., ‘Societas’. Struktur und Typenvielfalt des römischen Gessellschafsvertrages, Frankfurt am Main 2004.
Google Scholar

Misera K., Zur Gefahrttragung bei der römischen ‘societas’, [w:] ‘Iuris Professio’. Festgabe für Max Kaser zum 80 Geburtstag, Wien 1986, s. 201-210.
Google Scholar

Møller Jensen B., ‘Societas leonina’ or the lion’s share An analysis of Aesopica 149, Phaedrus I 5 and Babrius I 67, tekst online dostępny pod adresem https://hal-hprints.archives-ouvertes.fr/hprints-00475199.
Google Scholar

Muciaccia G., ‘Casus’ nel diritto penale romano, [w:] Atti del II seminario romanistico gardesano, Milano 1980, s. 333-355.
Google Scholar

Pastori F., Commodato. Contratto. Responsabilità, Milano 1984.
Google Scholar

Polojac M., Casuistry and General Rules – Problem of Risk Bearing in Roman ‘societas’, «Annals of the Faculty of Law in Belgrade», LVIII, 3/2010, s. 235-247.
Google Scholar

Riccobono S., Capacità manageriale e partecipazione agli utili nella ‘societas romana’ (Gai. 3.148-149), [w:] Atti del seminario sulla problematica contrattuale, Milano 7-9 aprile 1987, I, Milano 1988, s. 224-232.
Google Scholar

Santucci G., Il socio d’opera in diritto romano Conferimenti e responsabilità Milano 1997.
Google Scholar

Santucci G., Il credito ‘personale’ del socio. Un proflo della teoria dei conferimenti alla luce della tradizione romanistica, [w:] Modelli teorici e metodologici nella storia del diritto privato. Obbligazioni e diritti reali, red. R. Cardilli, C. Cascione, F. Cursi, F. Lambrini, C. Masi Doria, M. Salazar Revuelta, G. Santucci, Napoli 2003, s. 374-420.
Google Scholar

Santucci G., La ‘magna quaestio’ in Gai 3 149, «Index» 42/2014, s. 331-348.
Google Scholar

Santucci G., Te equality of contributions and the liability of the partners, [w:] ‘Nova Ratione’ Change of paradigms in Roman Law, red. B. Sirks, «Philippika, Altertumswissen-schafliche Abhandlungen» 72/2014, s. 87-105.
Google Scholar

Schiavone A., Nascita della giurisprudenza. Cultura aristocratica e pensiero giuridico nella Roma tardo-repubblicana, Roma-Bari 1976.
Google Scholar

Schiavone A., Il caso e la natura Un’indagine sul mondo di Servio, [w:] Modelli etici, diritto e trasformazioni sociali, Roma-Bari 1981.
Google Scholar

Schiavone A., Giuristi e nobili nella Roma reppublicana. Il secolo della rivoluzione scientifca nel pensiero giuridico antico, Roma 1987.
Google Scholar

Serrao F., Sulla rilevanza esterna del rapporto di società in diritto romano, [w:] Studi in onore di Edoardo Volterra, V, Milano 1971, s. 743-767 (= Impresa e responsabilità a Roma nell’età commerciale, Pisa 1989, s. 67-91).
Google Scholar

Serrao F., L’impresa in Roma antica. Problemi e riﬂessioni, [w:] Atti del seminario sulla problematica contrattuale in diritto romano, Milano 7-9 aprile 1987, I, Milano 1990, s. 21-49.
Google Scholar

Słonina J., Korzystanie z rzeczy użyczonej w prawie rzymskim, «Prawo Kanoniczne» 26.3-4/1983, s. 181-212.
Google Scholar

Służewska Z., Rozliczenie kosztów podróży w ramach spółki a zagadnienie ‘impensa in societatem’ i ‘propter societatem’ w rozumowaniu Labeona i Juliana, «Zeszyty Prawnicze» 8.1/2008, s. 29-61.
Google Scholar

Stein P., Te place of Servius Sulpicius Rufus in the development of Roman legal science, [w:] Festschrift für Franz Wiaecker zum 70. Geburtstag, Göttingen 1978, s. 175-184.
Google Scholar

Talamanca M., s.v. società (diritto romano), «ED» 42/1990.
Google Scholar

Talamanca M., Costruzione giuridica e strutture sociali fno a Quinto Mucio, [w:] Società romana e produzione schiavistica. Modelli etici, diritto e trasformazioni sociali, red. A. Giardino, A. Schiavone, Roma 1991, s. 24-30.
Google Scholar

Watson A., Some Cases of Distortion by the Past in Classical Roman Law, «TR» 31/1963, s. 69-91.
Google Scholar

Watson A., The Law of Obligations in the later Roman Republic, Oxford 1965.
Google Scholar

Watson A., The Notion of Equivalence of Contractual Obligation and Classical Roman Partnership, «The Law Quarterly Review» 97/1981, s. 275-286.
Google Scholar

Wiacker F., ‘Societas’. Hausgemeinschaf und Erwerbsgesellschaf. Untersuchungen zur Geschichte des römischen Gesellschafsrechts, I, Weimar 1936.
Google Scholar

Wojciechowski R., Rozwiązanie i likwidacja spółki według komentatorów, «Acta UWr.» 2367/2002, «Prawo» 276, s. 27-59.
Google Scholar

Wojciechowski R., Spółka w twórczości glosatorów i komentatorów, Wrocław 2003.
Google Scholar

Zabłocki J., rec. z: P. Zanini, Spunti critici per una storia del commodatum, «Prawo Kanoniczne» 28.1-2/1985, s. 232-234.
Google Scholar

Zabłocki J., ‘Consortium ercto non cito’ w ‘Noctes Atticae’ Aulusa Gelliusa, «Prawo Kanoniczne» 31.3-4/1988, s. 271-282.
Google Scholar

Zanini P., Spunti critici per una storia del ‘commodatum’, Milano 1983.
Google Scholar