Od ‘res nullius do fructus fundi’. Upolowana zwierzyna oraz zyski z polowania i połowu jako pożytek z gruntu w rozważaniach rzymskich jurystów

Zuzanna Benincasa

doi:10.21697/zp.2020.20.4.03

Published: 2020-12-15

Vol. 20 No. 4 (2020)

From ‘res nullius to fructus fundi’: Roman Jurists on Hunted Quarry and Gains the Hunters Obtained from the Chase as Profit Drawn from the Land

Zuzanna Benincasa

Zeszyty Prawnicze

Section: Artykuły

https://doi.org/10.21697/zp.2020.20.4.03

Abstract

Te article discusses the comments made by Roman jurists on game, wild fowl, and fish, and the profit to be obtained from hunting and fishing in the sense of fructus fundi. In principle, game, wildfowl, and fish living in a state of naturalis libertas could not be treated as profit obtained from the land, because they were part of the natural world and therefore res nullius, i.e. they did not belong to any specific proprietor and hence any person could acquire them. A change in this line of reasoning came in late Republican times, when a growing demand for wild animals, fowl, and fish contributed to the spread of vivaria and large game reserves, where animals were reared for commercial purposes. This socio-economic development induced jurists to extend the traditional concept of fructus fundi to cover the profit from hunting, fowling, and fishing, and the income from the sale of such quarry obtained on the land used for these purposes. Te new ideas went as far as to include even the occasional profit a user could obtain from the sale or hire of wild animals, fowl or fish living in a state of naturalis libertas on a given tract of land, and caught during a hunt or a fishing expedition.

Keywords:

fructus fundi; profit; hunting; venatio; vivarium.

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Benincasa, Z. (2020). From ‘res nullius to fructus fundi’: Roman Jurists on Hunted Quarry and Gains the Hunters Obtained from the Chase as Profit Drawn from the Land. Zeszyty Prawnicze, 20(4), 23–53. https://doi.org/10.21697/zp.2020.20.4.03

Cited by / Share

References

Amirante L., rec. z G. Polara, Le ‘venationes’ Fenomeno economico e costruzione giuridica, «Iura» 34/1983, s. 255-262.
Google Scholar

Anderson J.K., Hunting in the Ancient World, Berkeley-Los Angeles-London 1985.
Google Scholar

Aymard J., La chasse romaine. Essai sur les chasses romaines des origines à la fn du siècle des Antonins (Cynegetica), Paris 1951.
Google Scholar

Barra A., Gli ‘incrementi ﬂuviali’ in diritto romano, «Paesi e uomini nel tempo. Collane di monografe di storia, scienze ed arti» 10/1998, s. 1-52.
Google Scholar

Benincasa Z., ‘Si vivariis inclusae ferae’… Status prawny dzikich zwierząt żyjących w vivaria i parkach myśliwskich w prawie rzymskim, «Zeszyty Prawnicze» 13.4/2013, s. 5-41.
Google Scholar

Benincasa Z., ‘Occupatio’ jako sposób nabycia własności dziko żyjących zwierząt w prawie rzymskim, «Studia Iuridica» 59/2014, s. 9-39.
Google Scholar

Benincasa Z., ‘Accessio ab alluvione’ i ‘reditus venationis et aucupii’ jako ‘ fructus fundi’ Kilka uwag na marginesie PS 3,6,22, «Zeszyty Prawnicze» 15.2/2015, s. 135-159.
Google Scholar

Benincasa Z., Alcune riﬂessioni sulla libertà di caccia nel diritto romano: vivai e riserve di caccia, [w:] ‘Mater familias’. Scritti romanistici per Maria Zabłocka, red. Z. Benincasa, J. Urbanik, Warszawa 2016, s. 39-62.
Google Scholar

Benincasa Z., Polowanie na dzikie zwierzęta jako jeden ze sposobów wykonywania służebności użytkowania w prawie rzymskim, «Studia i Materiały Ośrodka Kultury Leśnej» 15/2016, s. 9-29.
Google Scholar

Benincasa Z., ‘Illud quaesitum est, an fera bestia, quae ita vulnerata sit, ut capi possit, statim nostra esse intellegatur’ Zagadnienie ustalenia momentu zawłaszczenia dzikiego zwierzęcia w rozważaniach rzymskich jurystów u schyłku republiki, [w:] ‘Semper fdelis’ Prace dedykowane pamięci Profesora Janusza Sondla legendzie krakowskiego fakultetu prawniczego, red. D. Malec, Ł. Marzec, T. Palmirski, Kraków 2017, s. 43-58.
Google Scholar

Benincasa Z., „Co się tyczy stworzeń, które z nawyku zwykły oddalać się i powracać ” – koncepcja ‘animus revertendi’ a wolność polowania na dzikie zwierzęta w prawie rzymskim, «Studia i Materiały Ośrodka Kultury Leśnej» 18/2019, s. 33-52.
Google Scholar

Cardilli R., La nozione giuridica di ‘ fructus’, Napoli 2000.
Google Scholar

Castillo Pascual P., Die Kontroverse ‘De alluvione’ bei Gromatikern und Juristen, «eTopoi. Journal for Ancient Studies» 2/2012-2013, s. 1-23.
Google Scholar

Crowther N.B., Sport in Ancient Times, Westport 2007.
Google Scholar

Daube D., Doves and Bees, [w:] Droits de L’antiquité et sociologie juridique. Mélanges Henri Lévy-Bruhl, Paris 1959.
Google Scholar

Diederich S., Römische Agrarhandbücher zwischen Fachwissenschaf, Literatur und Ideologie, Berlin 2007.
Google Scholar

Donahue Ch. Jr, ‘Animalia ferae naturae’: Rome, Bologna, Leyden, Oxford and Queens County N Y , [w:] Studies in Roman Law in Memory of A. Arthur Schiller, Leiden 1986, s. 39-63.
Google Scholar

Epplett C., Animal ‘spectacula’ of the Roman Empire, Columbia 2001.
Google Scholar

Epplett C., Te preparation of animals for Roman ‘spectacula’: ‘vivaria’ and their administration, «Ludica» 9/2003, s. 76-92.
Google Scholar

Epplett C., Roman Beast Hunts, [w:] P. Christesen, D.G. Kyle, A Companion to Sport and Spectacle in Greek and Roman Antiquity, Chichester 2014, s. 505-519.
Google Scholar

Frier B.W., Bees and Lawyers, «Classical Journal» 78.2/1982-1983, s. 105-114.
Google Scholar

Frier B.W., Why did the Jurists change Roman Law? Bees and Lawyers revisited, «Index» 22/1994, s. 135-149.
Google Scholar

Galloni P., Storia e cultura della caccia Dalla preistoria a oggi, Roma 2000.
Google Scholar

García Garrido M.J., Derecho à la caza y ‘ius prohibendi’ en Roma, «AHDE» 26/1956, s. 269-336.
Google Scholar

Giomaro A.M., Dall’‘instruere’ all’‘instrumentum’ e viceversa nell’economia della Roma antica, «Studi Urbinati» 62.1-2/2011.
Google Scholar

Giudice C. lo, L’impiego degli animali negli spettacoli romani: ‘venatio’ e ‘damnatio ad bestias’, «Italies. Revue d’ètudes italiennes» 12/2008, s. 361-395.
Google Scholar

Green C.M., Did the Romans hunt?, «Classical Antiquity» 15.2/1996, s. 222-260.
Google Scholar

Grosso G., Usufrutto e fgure afni nel diritto romano, Torino 1958.
Google Scholar

Hausmaninger H., Celsus gegen Proculus, [w:] Festschrift Ulrich von Lübtow, Rheinfelsen 1991, s. 53-62.
Google Scholar

Jallet-Huant M., La chasse dans l’Antiquité romaine, Montbel 2008.
Google Scholar

Kańska K., Mańko R., ‘Alluvio’ i ‘mutatio alvei’. Zastosowanie reguł rzymskich w prawie międzynarodowym publicznym, «Studia Iuridica» 41/2003, s. 136-140.
Google Scholar

Lambertini R., ‘Lapis crescere potest’ I frutti del regno minerale, «Archivio Giuridico» 204/1994, s. 97-165.
Google Scholar

Lane Fox R.J., Ancient Hunting: from Homer to Polybios, [w:] Human Landscapes in Classical Antiquity Environment and Culture, red. J. Salmon, G. Shipley, New York 1996, s. 128-153.
Google Scholar

Lombardi G., Libertà di caccia e proprietà privata in diritto romano, «BIDR» 12-13/1948, s. 273-343.
Google Scholar

Longo O., Le regole della caccia nel mondo greco-romano, «Aufdus» 1/1987, s. 59-91.
Google Scholar

MacKinnon M., Supplying Exotic Animals for the Roman Amphitheatre Games New Reconstructions combining Archeological, Ancient Textual, Historical and Etnographic Data, «Mouseion» 3.6/2006, s. 137-161.
Google Scholar

MacKinnon M., Hunting in Roman Antiquity, [w:] The Oxford Handbook of Animals in Classical Thought and Life, red. G. Lindsay Campbell, Oxford 2014, s. 207-213.
Google Scholar

Maddalena P., Gli incrementi ﬂuviali nella visione giurisprudenziale classica, Napoli 1970.
Google Scholar

Maganzani L., Gli incrementi ﬂuviali in Fiorentino VI inst (D. 41.1.16), «SDHI» 59/1993, s. 207-258.
Google Scholar

Maganzani L., I fenomeni ﬂuviali e la situazione giuridica del suolo rivierasco: tracce di un dibattito giurisprudenziale, «Ius» 44/1997, s. 343-390.
Google Scholar

Manfredini A.D., „Chi caccia e chi è cacciato” Cacciatore e preda nella storia del diritto, Torino 2006.
Google Scholar

Manfredini A.D., ‘Un’‘iniuria’ che non c’è, [w:] Diritto romano, tradizione romanistica e formazione del diritto europeo, red. L. Vacca, Milano 2008, s. 181-202.
Google Scholar

Mantovani D., I giuristi, il retore e le api ‘Ius controversum’ e ‘natura’ nella ‘Declamatio Maior XIII’, [w:] Testi e problemi del giusnaturalismo romano, red. D. Mantovani, A. Schiavone, Pavia 2007, s. 323-385.
Google Scholar

Martini R., Sui frutti delle‘venationes’, «Labeo» 32/1986, s. 215-218.
Google Scholar

Metro A., Un’ipotesi sul regime giuridico dell’ ‘insula in ﬂumine nata’, «Iura» 51/2000, s. 47-53.
Google Scholar

Morley N., Frugality and Roman economic thinking in Varro’s Rerum rusticarum, «I quaderni del Ramo d’Oro on line» 10/2018, s. 41-54.
Google Scholar

Niczyporuk P., Rzymskie regulacje pierwowzorem współczesnych rozwiązań prawnych w zakresie pszczelarstwa i bartnictwa, [w:] Prawne aspekty prowadzenia działalności bartnej Wybrane zagadnienia, red. E.K. Czech, Białystok 2015, s. 17-35.
Google Scholar

Negri G., Diritto minerario romano, I, Milano 1985.
Google Scholar

Palmirski T. (red.), ‘Digesta Iustiniani’ Digesta Justyniańskie Tekst i przekład, II, Kraków 2013.
Google Scholar

Palmirski T. (red.), ‘Digesta Iustiniani’ Digesta Justyniańskie Tekst i przekład, IV, Kraków 2014.
Google Scholar

Pavese M.P., ‘Fundus cum vadis et alluvionibus’. Gli incrementi fluviali fra documenti della prassi e riflessione giurisprudenziale romana, Roma 2004.
Google Scholar

Polara G., Le ‘venationes’. Fenomeno economico e costruzione giuridica, Milano 1983.
Google Scholar

Polojac M., Gaius, Hadzic and ‘occupatio’ of wild animals – classical Roman law in the Serbian Civil Code, [w:] R. van den Bergh et al , ‘Meditationes de iure et historia’ Essays in honour of Laurens Winkel, Fundamina 20.2/2014, s. 738-746.
Google Scholar

Raga E., Réﬂexions sur le rapport ville/campagne dans l’Antiquité tardive au travers de quelques discours sur la chasse, «Revue belge de philologie et d’histoire» 89.2/2011, s. 659-668.
Google Scholar

Sargenti M., Tre osservazioni sul regime degli incrementi ﬂuviali, «SDHI» 23/1957, s. 352-357.
Google Scholar

Słapek D., Gladiatorzy i polityka. Igrzyska w okresie późnej Republiki Rzymskiej, Wrocław 1995.
Google Scholar

Słapek D., Sport i widowiska w świecie antycznym Kompendium, Kraków-Warszawa 2010, s. 703-711.
Google Scholar

Świrgoń-Skok R., Nieruchomość i zasady akcesji według prawa rzymskiego, Rzeszów 2007.
Google Scholar

Trinquier J., Vendries Ch., (red), Chasses antiques Pratiques et représentations dans le monde gréco-romain (ΙΙΙe s. av. –IVe s. apr. J -C ). [w:] Actes du colloque international de Rennes (Université Rennes II, 20-21 septembre 2007), (Archéologie et Culture), Rennes 2009.
Google Scholar