Książka Władysława Michała Dębickiego pt. "Nieśmiertelność człowieka jako postulat filozoficzny przyrodoznawstwa" i jej recepcja w polskim środowisku filozoficzno-teologicznym drugiej  połowy XIX wieku

Zenon E. Roskal

doi:10.21697/spch.2025.61.A.07

Opublikowane: 2025-06-30

Tom 61 Nr 1 (2025)

Książka Władysława Michała Dębickiego pt. "Nieśmiertelność człowieka jako postulat filozoficzny przyrodoznawstwa" i jej recepcja w polskim środowisku filozoficzno-teologicznym drugiej połowy XIX wieku

Zenon E. Roskal

Studia Philosophiae Christianae

Dział: Artykuły naukowe

https://doi.org/10.21697/spch.2025.61.A.07

Abstrakt

W artykule podjęty został temat prezentacji oryginalnej argumentacji na rzecz tezy o nieśmiertelności duszy oraz recepcji tej argumentacji w polskim środowisku filozoficznym drugiej połowy XIX wieku. Autorem tych (kontrowersyjnych) argumentów był Władysław Michał Dębicki (1853-1911). Filozof ten jest co prawda wymieniany w opracowaniach słownikowych i wzmiankowany przy okazji badania innych zagadnień, ale jego ciekawa argumentacja, wykorzystująca wyniki nauk przyrodniczych do obrony tezy filozoficzno-teologicznej, jest zupełnie pomijana przy badaniu problemu nieśmiertelności duszy. Odpowiedź na pytanie o przyczynę tego stanu rzeczy jest głównym celem artykułu.

----------------------------------------

Zgłoszono: 10/09/2024. Zrecenzowano: 22/11/2024. Zaakceptowano do publikacji: 6/01/2025.

Słowa kluczowe:

nieśmiertelność duszy, Władysław Michał Dębicki, historia nauki, historia filozofii polskiej

Podobne artykuły

<< < 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 > >>

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Roskal, Z. E. (2025). Książka Władysława Michała Dębickiego pt. "Nieśmiertelność człowieka jako postulat filozoficzny przyrodoznawstwa" i jej recepcja w polskim środowisku filozoficzno-teologicznym drugiej połowy XIX wieku. Studia Philosophiae Christianae, 61(1), 129–156. https://doi.org/10.21697/spch.2025.61.A.07

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Banaszak, M. (1981). Dębicki Władysław Michał. W E. Wyczawski (red.), Słownik polskich teologów katolickich, tom 1 (387-391). Wydawnictwo ATK.
Google Scholar

Bobrowska, B. (2014). Profesor Dębicki w Borkach. (Wiktor Gomulicki i Bolesław Prus). Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza, 7, 191-205.
Google Scholar

Bołdyrew, A. (2009). Recepcja teorii ludności T.R. Malthusa w polskiej myśli społecznej na przełomie XIX i XX wieku. Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX wieku, 6, 7-31. DOI: https://doi.org/10.18778/2080-8313.06.02
Google Scholar

Borzym, S. (1991). Filozofia polska 1900-1950. Ossolineum.
Google Scholar

Braun, J. (1971). Problem nieśmiertelności w filozofii św. Tomasza i w filozofii nowożytnej. Katolicki Ośrodek Wydawniczy „Veritas”.
Google Scholar

Brykalska, M. (1972). Problemy nauki i filozofii w „Prawdzie” Aleksandra Świętochowskiego (1881-1902). W A. Hochweldowa, B. Skarga (red.), Z historii filozofii pozytywistycznej w Polsce. Ciągłość i przemiany (139-174). Wydawnictwo Ossolineum – Wydawnictwo PAN.
Google Scholar

Burkot, S. (1992). Sabowski Władysław. W H. Markiewicz i in. (red.), Polski Słownik Biograficzny, tom 34, zeszyt 2 (248-250). Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Ciszewski, M. (1989). Dębicki Władysław Michał. W R. Łukaszyk, L. Bieńkowski, i F. Gryglewicz (red.), Encyklopedia katolicka, tom 3 (232). Towarzystwo Naukowe KUL.
Google Scholar

Ciszewski, M. (2001). Dębicki Władysław Michał. W A. Maryniarczyk i in. (red.), Powszechna Encyklopedia Filozofii, tom 2 (525-526). Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu.
Google Scholar

Ciszewski, M. (2011). Dębicki Władysław Michał. W A. Maryniarczyk i in. (red.), Encyklopedia Filozofii Polskiej, tom 1 (286-287). Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu.
Google Scholar

Czarnecki, P. (2023). Origins and Development of Buddhism in Poland. Interdisciplinary Journal for Religion and Transformation in Contemporary Society, 9, 28-45. DOI: https://doi.org/10.30965/23642807-bja10067
Google Scholar

Dawid, J. (1908). Mózg i dusza. Wydawnictwo „Społeczeństwo”.
Google Scholar

Dawid, J. (1913). O intuicji w mistyce, filozofii i sztuce. Drukarnia Literacka.
Google Scholar

Dawid, J. (1914). O filozofii Bergsona. Księgarnia E. Wendego i S-ki.
Google Scholar

Dembowski, B. (1997). Spór o metafizykę i inne studia z historii filozofii polskiej. Włocławskie Wydawnictwo Diecezjalne.
Google Scholar

Dębicki, W.M. (1883). Nieśmiertelność człowieka jako postulat filozoficzny przyrodoznawstwa: studyum Władysława Michała Dębickiego. E. Wende.
Google Scholar

Fic, L. (2016a). Apologetyczne modele recepcji buddyzmu na Zachodzie w XX wieku. Studia Wrocławskie, 18, 293-316.
Google Scholar

Fic, L. (2016b). Buddyzm w kulturze Zachodu. Wydawnictwo Polihymnia.
Google Scholar

Gabryl, F. (1895). Nieśmiertelność duszy ludzkiej w świetle rozumu i nowoczesnej nauki. W.L. Anczyc.
Google Scholar

Gabryl, F. (1914a). Polska filozofia religijna w wieku XIX, tom 1. Nakład Biblioteki Dzieł Chrześcijańskich.
Google Scholar

Gabryl, F. (1914b). Polska filozofia religijna w wieku XIX, tom 2. Nakład Biblioteki Dzieł Chrześcijańskich.
Google Scholar

Garewicz, J. (1979). Kilka uwag o badaniu recepcji filozofii. W J. Legowicz (red.), Wybrane zagadnienie z historii filozofii polskiej na tle filozoficznej umysłowości europejskiej.
Google Scholar

Materiały z ogólnopolskiego zjazdu filozoficznego (103-107). Ossolineum.
Google Scholar

Gawor, L. (2011). Myśliciele mało znani. Filozofia polska końca XIX wieku i pierwszych dekad XX stulecia. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Google Scholar

Głąb, A. (2024). O zachowaniu własnej duszy. Na podstawie Emancypantek Bolesława Prusa. Roczniki Filozoficzne, 72(2), 465-488. DOI: https://doi.org/10.18290/rf24722.23
Google Scholar

Gogacz, M. (1970). Egzystencjalne rozumienie duszy ludzkiej. Studia Philosophiae Christianae, 6(2), 5-28.
Google Scholar

Greff, W. de. (2008). The writings of John Calvin. An introductory guide. Westminster John Knox Press.
Google Scholar

Haushofer, M. (1875). Wykład statystki na zasadzie najnowszych badań nauki. Księgarnia Lewickiego i S-ki.
Google Scholar

Hoffmann, H. (2004). Dzieje polskich badań religioznawczych 1873-1939. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Iwanicki, J. (1965). „Psychiczne”, „duchowe” w człowieku według materializmu dialektycznego i według tomizmu. Studia Philosophiae Christianae, 1(1), 17-74.
Google Scholar

Judycki, S. (2010). Istnienie i natura duszy ludzkiej. W S. Janeczek (red.), Antropologia (121-177). Wydawnictwo KUL. DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctt1trkj9g.9
Google Scholar

Kaczmarek, K. (2007). Herbert Spencer a problemy socjologii religii. Wydawnictwo Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Google Scholar

Kamiński, S. (1976). Metodologiczna problematyka poznania duszy ludzkiej. W B. Bejze (red.), Chrześcijaństwo żywych (141-156). Wydawnictwo Sióstr Nazaretanek.
Google Scholar

Kaszewski, K. (1869). Pozytywizm, jego metoda i następstwa. Biblioteka Warszawska.
Google Scholar

Klimke, F. (1911). Der Monismus und seine philosophischen grundlagen. Beiträge zu einer kritik moderner geistesströmungen. Herdersche Verlagshandlung.
Google Scholar

Kłósak, K. (1965). Zagadnienie wyjściowej metody filozoficznego poznania duszy ludzkiej. Cz. I. Studia Philosophiae Christianae, 1(1), 75-123.
Google Scholar

Kłósak, K. (1966). „Przyrodnicza” definicja duszy ludzkiej, jej uprawnienie i granice użyteczności naukowej. Studia Philosophiae Christianae, 2(1), 173-204.
Google Scholar

Kłósak, K. (1978). Dusza ludzka w perspektywach filozofii przyrody i metafizyki. Analecta Cracoviensia, 10, 29-47. DOI: https://doi.org/10.15633/acr.2944
Google Scholar

Kostrzewski, K. (1959). Ksiądz Profesor Władysław Michał Dębicki. Wiadomości Archidiecezjalne Warszawskie, 41(12), 716-720.
Google Scholar

Krąpiec, M. (1996). Psychologia racjonalna. Redakcja Wydawnictw KUL.
Google Scholar

Krusiński, S. (1958). Nieśmiertelność człowieka, jako postulat filozoficzny przyrodoznawstwa Wład. Michała Dębickiego, Warszawa 1883, Wydanie Wendego i S-ki.
Google Scholar

W Pisma zebrane (225-253). Książka i Wiedza.
Google Scholar

Lusk, G. (1908). Carl von Voit. Science, 27(686), 315-316. DOI: https://doi.org/10.1126/science.27.686.315-a
Google Scholar

Mering, W. (1977). Zagadnienie nieśmiertelności duszy ludzkiej w metafizyce tomizmu egzystencjalnego. Studia Pelplińskie, 8, 313-343.
Google Scholar

Mikucki, K. (2012). Problem sposobu poznania duszy ludzkiej według Kazimierza Kłósaka. Studia Philosophiae Christianae, 48(1), 5-41.
Google Scholar

Nowak, M. (2020). Mistyka Jana Władysława Dawida. Karto-Teka Gdańska, 2(7), 11-36.
Google Scholar

Pastuszka, J. (1933). Nieśmiertelność duszy ze stanowiska filozofii. Warszawa.
Google Scholar

Pastuszka, J. (1961). Psychologia ogólna. Towarzystwo Naukowe KUL.
Google Scholar

Pawlicki, S. (1883/1884). Jaźń filozoficzna jako substancya wiekuista. (Z powodu książek W. Dębickiego i H. Struvego o nieśmiertelności duszy). Przegląd Polski, 18(4), 389-391.
Google Scholar

Pieścikowski, E. (1970). Bolesława Prusa „Emancypantki”. Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Poniatowski, Z. (1961). Problematyka nauki w piśmiennictwie katolickim w Polsce, 1863-1905. Książka i Wiedza.
Google Scholar

Przymusiała, A. (1966). Ks. Franciszek Gabryl (1866-1914). Studia Philosophiae Christianae, 2(1), 259-264.
Google Scholar

Sabowski, W. (1875). Co pierwej było: ziemia czy słońce?. W Sobótka. Księga zbiorowa na uczczenie pięćdziesięcioletniego jubileuszu Seweryna Goszczyńskiego (561-570), Księgarnia Gubrynowicza i Szmidta.
Google Scholar

Skarga, B. (1983). Lata 1864-1895. W A. Walicki (red.), Zarys dziejów filozofii polskiej 1815-1918 (134-252). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Skarga, B. (2005).Granice historyczności. Wydawnictwo IFiS PAN.
Google Scholar

Skarga, B., Hochfeld, A. (1980). Polska myśl filozoficzna w epoce pozytywizmu. W B. Skarga, A. Hochweldowa (red.), Filozofia i myśl społeczna w latach 1865-1895. Cz. 1 (9-103). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Sobieraj, T. (2018). Summa metaphysicae. O „Emancypantkach” Bolesława Prusa. W R. Blech, S. Karpowicz-Słowikowska, Myśl filozoficzna, teologiczna i socjologiczna Bolesława Prusa (92-107). Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Google Scholar

Sobieraj, T. (2022). W sieci natury i kultury. Bolesław Prus wobec dylematów światopoglądowych swojej epoki. Universitas.
Google Scholar

Starzyńska-Kościuszko, E. (2014). Opozycja, synteza, czy „trzecia droga”? Filozofia i religia w poglądach przedstawicieli polskiej „filozofii narodowej” lat czterdziestych XIX wieku. W S. Janeczek, A. Starościc (red.). Filozofia a religia w dziejach polskiej filozofii. Inspiracje – krytyka (111-139). Wydawnictwo KUL.
Google Scholar

Struve, H. (1884). O nieśmiertelności duszy. Z powodu pracy Wł. M.D. pt. „Nieśmiertelność człowieka jako postulat filozoficzny przyrodoznawstwa”. Wiek, 4 (dodatek), 10, 16.
Google Scholar

Struve, H. (1907). Filozofia Polska w ostatnim dziesięcioleciu (1894-1904). Gebethner i S-ka.
Google Scholar

Struve, H. (1911). Historia logiki jako teorii poznania w Polsce. Księgarnia E. Wende i S-ka.
Google Scholar

Sulicki, E. (1892). Zarys filozofii wiekuistej teraźniejszości i tożsamości. Rozwiązanie filozoficzne, kwestyi nieśmiertelności duszy. Druk Śląskiej Gazety Ludowej.
Google Scholar

Szawarski, Z. (1971). Dębicki. W B. Baczko (red.), Filozofia w Polsce. Słownik pisarzy (74). Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo PAN.
Google Scholar

Sztaba, W. (2012). O naturze duszy. Witkacy czyta Emancypantki Bolesława Prusa. Pamiętnik Literacki, 103(1), 77-85. DOI: https://doi.org/10.18318/pl.2012.1.4
Google Scholar

Szweykowski, Z. (1947). Twórczość Bolesława Prusa. Tom 2. Wielkopolska Księgarnia Wydawnicza.
Google Scholar

Śnieżyński, K. (2012). Nieśmiertelność duszy – stara filozoficzna idea w obszarze współczesnego społeczeństwa konsumenckiego. Studia Philosophiae Christianae, 48(1), 129-157.
Google Scholar

Tomkowski, J. (1993). Mój pozytywizm. Instytut Badań Literackich.
Google Scholar

Tyburski, W. (1993). Recepcja filozofii Edwarda von Hartmanna w Polsce. Acta Univeristatis Nicolai Copernici. Filozofia, 15(264), 85-106.
Google Scholar

Tyburski, W. (2016). Myśl etyczna w Galicji w drugiej połowie XIX wieku. Galicja. Studia i materiały, 2, 63-73. DOI: https://doi.org/10.15584/galisim.2016.2.7
Google Scholar

Wąsik, W. (1939-1946). Dębicki Władysław Michał. W W. Konopczyński (red.), Polski słownik biograficzny, tom 5 (141-142). Polska Akademia Umiejętności.
Google Scholar